در فاصله بین دور اول و دوم مذاکرات صلح، اعضای هیأت مذاکرهکننده دولت افغانستان با گروهها و اقشار مختلف دیدار کردهاند. هرچند روند پاسخدهی اعضای هیأت مذاکرهکننده در این برنامهها به سوالات اقشار مختلف جامعه مانند زنان، جامعه مدنی، قربانیان جنگ و جوانان جزئیات را به همراه نداشته است، اما همین روند تعاملی میتواند برای قوت و انسجام آجندای مذاکرات و چانهزنی برای خواستههای شهروندان کشور مثمرثمر واقع شود.
در آستانه دومین دور گفتوگوهای صلح، مرکز ملی دیالوگ و ترقی، شنبه، سیزدهم جدی برنامهای تحت عنوان «گفتمان صلح» به هدف تبادلنظر میان جوانان و اعضای هیأت مذاکرهکننده برگزار کرد. این برنامه با حضور غلامفاروق مجروح و محمد ناطقی، دو عضو هیأت مذاکرهکننده برگزار شد.
گفتمان صلح در نُه محور «عدالت انتقالی»، «شهدا و قربانیان جنگ»، «تعلیم و تحصیل»، «حقوق بشر»، «آزادی بیان»، «حکومتداری خوب»، «ادغام مجدد نیروهای مسلح و جنگجویان طالبان» و «دولت پساصلح و شیوه تأمین ارتباط میان شهرها و ولسوالیها» این سلسله نشستها را با حضور نخبهگان، بهویژه جوانان در کابل و در ادامه در ولایات افغانستان برگزار میکند.
غلامفاروق مجروح، عضو هیأت مذاکرهکننده دولت افغانستان در این برنامه، ضمن استماع سوالات اشتراککنندهگان، تأکید کرد: «امارت طالبانی به هیچ قیمتی در افغانستان قابل برگشت نیست». او در ادامه افزود که در جریان مذاکرات به طالبان بارها گفتهاند که افغانستان امروز، افغانستان دیروز نیست؛ افغانستان امروز جوانان متخصص، اهل دانش و مطالبهگری دارد که افتخارات ملی و بینالمللی فراوانی برای کشور کسب کردهاند، این یعنی یکایک این جوانان در صحنه بینالمللی حرفی برای گفتن دارند و جامعه جهانی صدای آنها را میشنود.
مجروح گفت که آنچه باید واضح عنوان شود، این است که هر گفتوگو و مذاکرهای ممکن است به صلح ختم نشود، به این دلیل که ما دنبال هر صلحی نیستیم، قرار نیست به صلحی دست یابیم که در آن قربانی بدهیم. او گفت، زمانی که در گرماگرم مذاکرات دور اول در دوحه بودیم و ساعتها روی کارشیوه با اعضای هیأت طالبان صحبت میکردیم، ناگهان جنگ تشدید یافت، هم در کابل و هم در ولایات شاهد کشتار بیرحمانه غیرنظامیان و نظامیان افغان بودیم، این حملات در حقیقت تلاش طالبان برای امتیازگیری در میز مذاکرات بود. زمانی گفتوگوها به نتیجه خواهد رسید که طالبان اراده واقعی برای ختم جنگ و برقراری صلح داشته باشند.
مجروح همچنین عنوان کرد که در صورت توافق برای صلح و ختم جنگ، نیاز به ضمانت جهانی وجود دارد و جامعه جهانی باید این توافقنامه را تضمین کند، در غیر این صورت بهطور حتم توافقی شکننده را شاهد خواهیم بود.
به گفته وی، روند مذاکرات به معنای تعیین سرنوشت ۳۰ میلیون نفوس کشور است و نباید با شتابزدهگی به دنبال نتیجه آن بود. مجروح از اینکه برخی تمام اعضای هیأتمذاکره کننده را افراد وابسته به حکومت میدانند، انتقاد کرد و گفت: «شمار زیادی از اعضای هیأت، نمایندهگان مردم و احزابی هستند که به نمایندهگی از مردم و اقشار مختلف جامعه در این هیات حضور دارند.»
این عضو هیأت مذاکرهکننده عنوان کرد که ما نباید فراموش کنیم که هیچ فرد و یا کشور خارجی به نفع و آینده مردم افغانستان فکر نمیکند، بلکه تمامی آنها منفعت خود را در این روند سنجیده و بر اساس منافع خود حرکت میکنند.
محمد ناطقی، عضو دیگر هیأت مذاکرهکننده دولت افغانستان نیز در جریان این گفتمان ضمن امتناع از بیان جزئیات مذاکرات، گفت: «یکی از تفاوتهای اساسی میان دو هیأت، همهشمول بودن آن است، در هیأت دولت حضور چهار زن، علما، جوانان و احزاب سیاسی تأثیر بسزایی بر تقویت گفتوگوها و قدرت چانهزنی داشته و دارد. در دوحه، سه جلسه مهم با علمای جهان اسلام داشتیم که نتیجه آن رضایتبخش بود، علمای جهان اسلام فتوا دادند که جنگ طالبان در افغانستان «جواز شرعی» ندارد. این موضوع فشار زیادی بر طالبان اعمال کرد، حتا طالبان بارها با علمای جهان اسلام در قطر ملاقات کردند و تأکید داشتند که آنها را توجیه کنند که آنها جنگ نمیکنند، بلکه جهاد میکنند.
ناطقی افزود که دو هیأت به طور واضح نمیتوانند روی تمامی مسائل گفتوگو کنند، ما در این روند مذاکرات بر روی چارچوب صلح توافق میکنیم و پس از آن کمیتههای مجزا و جداگانه تشکیل خواهد شد که هر موضوع با جزئیات در آن کمیته مورد بحث قرار خواهد گرفت.
این عضو هیأت مذاکرهکننده دولت افغانستان تأکید کرد: «در حال حاضر میز مذاکرات در حقیقت تقابل میان دو شیوه حکومتداری متفاوت است. در این میان آنچه مسلم بوده این است که جمهوری اسلامی افغانستان و نظام سیاسی این کشور در عرصه جهانی مشروعیت دارد و این یعنی دستآوردهای دو دهه اخیر کشور غیرقابل انکار است».
ناطقی با اشاره به توافقنامه امضاشده میان امریکا و طالبان در فبروری ۲۰۲۰، خاطرنشان کرد: «نکته حایز اهمیت که سبب شده گاهی روند گفتوگوها با کندی پیشبرود، این است که ما نمیخواهیم به صلحی دست یابیم که منافع علیای کشور، خواستههای شهروندان و حقوق مردم قربانی شود. در ماههای اخیر و پس از امضای توافقنامه میان امریکا و طالبان حتا یک سرباز آمریکایی کشته نشد؛ اما در مقابل کشتار وسیعی علیه غیرنظامیان و نظامیان افغان در کابل و ولایات صورت گرفت، این موضوع به وضوح میزان حسننیت امریکا و طالبان را در رابطه با مردم افغانستان و ختم جنگ به نفع مردم ملکی نشان میدهد.»
در بخش دیگری از این برنامه، آقای عالمی، نماینده وزارت دولت در امور صلح در این گفتمان از برگزاری بیش از ۲۰ نشست آنلاین در کابل و ولایات در جریان دور اول مذاکرات صلح خبر داد. وی همچنین برگزاری سلسله نشستهای مشورتی با اقشار مختلف جامعه مانند زنان، جوانان و قربانیان جنگ را یکی دیگر از اقدامات این وزارت به هدف اخذ نظرات و خواستههای آنان و ارسال آن به تیم مذاکرهکننده دولت توصیف کرد.
شماری از فعالان مدنی در گفتمان صلح از نبود نمایندهگان فعال جامعه مدنی در هیأت مذاکرهکننده انتقاد و بر حضور نمایندهای از آنها در دور دوم مذاکرات تأکید کردند.
گفتنی است که دور نخست گفتوگوهای صلح بیش از ۹۰ روز بهطول انجامید. در دور اول مذاکرات دامنه اختلافات وسیع بود. قرار است تا دو روز دیگر، در شانزدهم جدی، دور دوم این گفتوگوها در دوحه قطر آغاز شود.