نویسنده: مایکل اسکالون
منبع: رادیو اروپای آزاد
کمی پس از به قدرت رسیدن گروه طالبان در افغانستان، روسیه این مساله را سبک و سنگین کرد که آیا زمان مناسب برای بازنگری وضعیت تروریستی گروه طالبان نزد این کشور فرا رسیده است یا نه. دیمیتری پسکوف، سخنگوی رییس جمهور روسیه، به تاریخ 30 آگست سال 2021 بیان داشت: «اقدامات اولیه گروه طالبان به هدف تشکیل حکومت در افغانستان، برای ما بسیار مهم است. پس از آن میتوانیم ارزیابی کنیم و تصمیم بگیریم.»
پس از دوونیم سال حاکمیت گروه طالبان بر افغانستان، به نظر میرسد دشمن مشترکی باعث شده است که روسیه مجبور به تصمیمگیری شود. با آنکه گروه طالبان به وعدههایی که داده بود عمل نکرده است؛ وعدههایی مثل تشکیل حکومت فراگیر، رعایت و پابندی به هنجارهای اساسی حقوق بشر و جلوگیری از تبدیل شدن افغانستان به پناهگاه امن برای گروههای افراطی بینالمللی.
پس از حمله تروریستی مرگباری که به تاریخ 22 مارچ امسال در نزدیکی مسکو اتفاق افتاد و داعش خراسان مسوولیت آن را بر عهده گرفت، روسیه به صورت فزایندهای درباره روابطش با رژیم طالبان صحبت کرده است.
در حالی که رژیم طالبان در سطح جهانی به عنوان حکومت افغانستان به رسمیت شناخته نشده است، ماه گذشته، پسکوف بیان داشت که مسکو باید «مسایل مبرم» را حلوفصل کند، که این مسایل مستلزم افزایش گفتوگو با گروه طالبان است؛ چون رهبران این گروه کسانی هستند که قدرت اصلی در افغانستان را در اختیار دارند.
ناظران میگویند که با توجه به اهمیتی که روسیه برای افغانستان در حفظ امنیت منطقهای در مواجهه با تهدید فزاینده گروه داعش ولایت خراسان قایل است، تقویت تعامل با رژیم طالبان برای مسکو مزایایی در پی دارد.
الک برتینا، از نهاد رسانهای Militant Wire که گروههای شبهنظامی را رصد میکند، میگوید: در صورتی که روسیه گروه طالبان را از لیست گروههای تروریستیاش حذف کند. این مساله میتواند سرآغاز یک «اتحاد موقت» باشد.
برتینا میافزاید: «هرچند این ایده که روسیه و رژیم طالبان با هم نزدیک و راحت باشند، عجیب به نظر میرسد. اما برای فعلاً منافع امنیتیشان این کار را ایجاب میکند. با توجه به میزان تهدید امنیتی متقابل، و اینکه رژیم طالبان میتواند اساساً برای مقابله با حملات و تلفات ناشی از جنگ با داعش مورد استفاده قرار گیرند، قابل فهم است.»
در این زمینه، مایکل گوگلمن، مدیر بخش آسیای جنوبی در یمرکز ویلسون، که در شهر واشنگتن موقعیت دارد، میگوید: «از زمانی که گروه طالبان قدرت را در افغانستان دوباره به دست گرفته، گروه داعش ولایت خراسان فشارها را بر رژیم این گروه حفظ کرده و حاکمیتشان را نمیپذیرد. این شاخه داعش تا حد اماکان کوشیده است که زندهگی بر رژیم طالبان را سخت کند.
آقای گوگلمن به رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی میگوید: «حملات داعش خراسان علیه رژیم طالبان، اقلیتهای مذهبی و اهداف خارجی در افغانستان برای تضعیف مشروعیت رژیم طالبان و به منظور متقاعد کردن مردم افغانستان مبنی بر اینکه رژیم طالبان قادر به تامین صلح و امنیت در کشور نیستند، صورت میگیرد».
داعش خراسان طی کارزارهای پیچیده تبلیغاتی به صورت آشکار رژیم طالبان را به چالش کشیده است. داعش حکومت طالبان را بهخاطر تمایل این رژیم برای به رسمیت شناخته شدن حاکمیتش از سوی جامعه بینالمللی به تمسخر گرفته و گروه طالبان را متهم کرده که از نوعی برداشت «جاهلانه» از اسلام پیروی میکند.
از سوی دیگر، این شاخه داعش به صورت فزایندهای دامنه نفوذش را در خارج از افغانستان گسترش داده است. گواه این مدعا، حملات مرگبار این گروه بر ایران، روسیه و آسیای مرکزی که محل اصلی نیروگیری این گروه است، میباشد.
گوگلمن درباره داعش خراسان میگوید: «پایگاههای اصلی این گروه هنوز هم در افغانستان است. اکثر حملاتش را نیز در این کشور انجام میدهد، اما این شاخه داعش به صورت فزایندهای اهداف جهانی دارد.»
حمله اخیر که بر یک سالن کنسرت در روسیه صورت گرفت و منجر به مرگ 140 نفر شد، به عنوان مرگبارترین حمله در دو دهه اخیر بر خاک روسیه، مسکو را مجاب میکند که با گروه داعش خراسان برخورد فوری کند و با یکی از دشمنان اصلی این گروه، یعنی طالبان، پیمان همکاری امضا کند. رات مکتوب خود به رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی گفت: «دستاندازی روسیه و امتیاز دادن به رژیم طالبان احتمالاً حداقل تا حدی به معنای اعتماد مسکو به توانایی طالبان برای کاهش تهدید داعش است».
گروه طالبان در سال 2003، دو سال پس از آنکه توسط نیروهای تحت رهبری ایالات متحده امریکا از قدرت سرنگون شد، در لیست گروههای تروریستی روسیه قرار گرفت.
پس از آنکه گروه طالبان دوباره به قدرت بازگشت، در ابتدا تهدید گروه داعش را نادیده گرفت و تاکید کرد که این گروه در خاک افغانستان فعالیت ندارد. سپس برای مقابله با داعش تواناییهایش را به صورت مداوم توسعه داده و هستههای این گروه را در افغانستان نابود کرد.
اخیراً در ماه اپریل، رژیم طالبان دستور ایجاد یک واحد نظامی ویژه برای مبارزه با داعش را صادر کرده است.
برتینا با اشاره به این نکته که تلاش رژیم طالبان برای جلوگیری از سربازگیری داعش بیفایده بوده است، میافزاید: «هر تلاشی که رژیم طالبان در برابر گروه داعش خراسان انجام داده است، نتوانسته این گروه را از اجرای عملیات در خارج از افغانستان باز دارد.»
برتینا توضیح میدهد که این امر باعث شده است تا روسیه و سایر کشورها در مورد این مساله که آیا حمایت از رژیم طالبان در برابر گروه داعش مفید است گفتوگو کنند.
برتینا میگوید که حذف گروه طالبان از لیست تروریستی مسکو میتواند راه را برای روسیه باز کند تا بتواند منابع را در اختیار رژیم طالبان قرار دهد که در برابر گروه داعش خوبتر مبارزه کند.»
برتینا بیان میدارد که او وضعیت آینده را این گونه تصور میکند که رژیم طالبان بیشترین بار جنگ را در افغانستان متحمل خواهد شد و روسیه با آن در بخش استخبارات همکاری خواهد کرد. بعید به نظر میرسد که روسیه به صورت مستقیم در حملات علیه داعش در افغانستان سهم بگیرد و سروصدا به پا کند. چون تجربه این کشور در این زمینه از کشورهایی مثل افغانستان بسیار بد بوده است.
کوگلمن همچنین همکاری روسیه با رژیم طالبان در جبهه مبارزه با تروریسم را ارزشمند میداند و به «تمایل و ظرفیت رژیم طالبان برای انجام کمپاینهای زمین سوخته علیه داعش» اشاره میکند.
کوگلمن میگوید که روسیه، در حالی که در جنگ اوکراین گرفتار است، میتواند به صورت بالقوه به رژیم طالبان «اسلحه، پول و حتا آموزش و مشاوره بدهد تا آنها بتوانند به گروه داعش خراسان زیان بیشتر وارد کنند».