پروژهی تاپی، بزرگترین پروژهی منطقهای میان کشورهای ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هند است که در چهارم ماه حوت سال گذشته با حضور رهبران این کشورها در شهر هرات افتتاح شد. با گذشت 6 ماه از افتتاح این پروژهی بزرگ، کمتر خبری از پیشرفت کار آن در رسانهها منشتر شده است. هرچند حکومت افغانستان با تمام توان تلاش میکند که تاپی را یک پروژهی بزرگ در حال جریان انعکاس دهد، اما بسیاریها نسبت به انجام این پروژه، آنهم در میعاد از پیش از تعیین شده ناامید هستند، اما رییس معادن هرات دیروز در یک نشست خبری در تأکید کرد تا حال پنج هزار تن از پنج ولایت کشور در کار پروژهی تاپی گماشته شدهاند و در ماه اکتبر سال جاری روند عملی این پروژه آغاز میشود. ضیاالحق پوپل، رییس این اداره گفته است که به زودی هزاران نفر دیگر نیز در بخشهای مختلف گماشته میشوند.
رییس معادن هرات در حالی از استخدام 5000 نفر برای کار در این پروژه خبر میدهد که هنوز بررسی اراضی، زمینشناسی، محیط زیستی، بررسیهای اجتماعی و اقتصادی و بررسیها در مورد ماینروبی مسیر لولهی پروژهی تاپی در ولایتهایی که تاپی از آنها عبور میکند، به پایان نرسیده است.
چندی پیش نرگس نهان، سرپرست وزارت معادن و پترولیم وعده داد که کارهای مقدماتی در جریان امسال ختم شده و به دنبال آن کارهای ساختمانی و تأسیسی پروژهی تاپی در سال جدید میلادی آغاز میشود.
با این حال محمدآصف رحیمی، والی هرات میگوید که پنج شرکت قراردادکننده با پروژهی تاپی، بر علاوهی هرات در ولایتهای فراه، نیمروز، هلمند و قندهار از ۳۰ درصد تا ۹۰ درصد کارهای خود را پیش بردهاند.
بسیاری از شهروندان کشور با این سوال روبرو شدهاند که حکومت در ماه ثور سال 1397 در حالی که هیچ کلند پروژهی تاپی در این کشور زده نشده، پس چه چیزی را افتتاح کرده است؟
در ماه حوت پارسال، زمانی که این پروژه افتتاح شد، بسیاری از رسانههای مطرح جهان، این پروژه را تختهی خیز بزرگی برای افغانستان و راهکار کلان برای رفع بیکاری هزاران جوان در این کشور عنوان کردند و تأکید داشتند که با شروع کار پروژهی تاپی، امیدها به بازگشت ثبات و بهبود وضعیت اقتصادی به کشور بازمیگردد.
رییس جمهور غنی نیز در مراسم افتتاح پروژهی تاپی گفته بود که امیدوار است نسل آینده به این باور برسند که تهداب پروژهای مانند تاپی امروز میتواند بر «فقر، افراطیت و بیکاری» غلبه کند، اما حالا با گذشت شش ماه از این پروژهی بزرگ و به دلیل کندی روند کار این پروژه بسیاری از شهروندان کشور گمان میکنند که تاپی یک پروژهی خیالی برای مردم و یک پروژهی تبلیغاتی برای حکومت بوده است. مسئولان حکومتی در حالی از آغاز آمارگیریها روی پروژهی تاپی خبر میدهند که هنوز از آغاز کار حفاری آن خبری نیست. شماری از نمایندگان مردم در شورای ولایتی هرات معتقد اند که حتا کار پروژه در کشور ترکمنستان نیز به پایان نرسیده است.
در ماه ثور امسال رییس دفتر ولایتی پروژهی تاپی در نشستی با والی هرات از آغاز آمارگیریهای زمینی و لیزری در ولایاتی خبر داد که در مسیر تاپی قرار دارند. معاون شورای ولایتی هرات گفته است که هیچ یک از نهادهای دولتی از آغاز کار این پروژه اطلاعی ندارند و نویدهایی که به مردم داده شده، خیالی بوده است، اما جیلانی فرهاد، سخنگوی والی هرات میگوید که تاپی یک پروژهی ملی است و روند تطبیق آن به زودی آغاز خواهد شد. آقای فرهاد تأکید دارد که تاریخ دقیق آغاز روند استخدام و کار حفاری این پروژه معلوم نیست.
محمدرفیق شهیر، رییس شورای متخصصان هرات در گفتوگو با روزنامهی 8صبح تأکید میکند که تاپی یک پروژهی تبلیغاتی و خیالی نیست، اما آمادگیهای لازم برای تطبیق این پروژه هنوز وجود ندارد. آقای شهیر میگوید که ترکمنستان در حال چانهزنی با بانک انکشافی آسیایی است تا نظر این بانک را برای پیشبرد این پروژه جلب کند.
با آنکه رییس معادن هرات ماه اکتبر را میعاد افتتاح عملی کار تاپی در افغانستان عنوان میکند، اما بسیاری از باشندگان هرات معتقد اند که هیچ امیدی برای افتتاح کار عملی این پروژه وجود ندارد.
محمد صمیمی، استاد دانشگاه در هرات میگوید که حکومت افغانستان با ذهن مردم افغانستان بازیهای تبلیغاتی راهاندازی کرده است. آقای صمیمی تأکید دارد که حکومت افغانستان چیزی را افتتاح کرده است که وجود فزیکی ندارد.
کارکنان تاپی چگونه استخدام میشوند؟
با آنکه بسیاریها در افغانستان ناامیدانه به روند کار تاپی در کشور نگاه میکنند، اما ضیاالحق پوپل، رییس معادن ولایت هرات بیان میدارد که تا حال پنج هزار تن از پنج ولایت کشور در کار پروژهی تاپی گماشته شدهاند. آقای پوپل افزود کسانی که در این پروژه برای کار تعیین شدهاند، از طرف شرکتهایی هستند که در کار پروژهی تاپی دخیل هستند.
وی یادآور شد که چون این شرکت خصوصی است، آنان نمیتوانند در تعیین و تبدیل کارمند و یا کارگر در این پروژه دخالتی داشته باشند. به گفتهی رییس معادن این ولایت کارها هم اکنون به شدت در این پروژه جریان دارد.
از سویی هم جیلانی فرهاد، سخنگوی والی هرات بیان کرد که آنان آمادگی کامل دارند تا این پروژه را به گونهی جدی تأمین امنیت کنند. سخنگوی والی هرات افزود هرگاه کار ساختمانی این پروژه آغاز شود ادارهی محلی هرات تلاش خواهد کرد جوانان از این ولایت در کار این پروژهی ملی گماشته شود.
کار عملی خط لولهی انتقال گاز ترکمنستان از مسیر افغانستان و پاکستان به هندوستان، با حضور روسای جمهور ترکمنستان و افغانستان، صدراعظم پاکستان و وزیر دولت در امور خارجهی هندوستان در تالار مولانای بلخ اواخر سال گذشته در هرات افتتاح شد.
در کنار تاپی، پروژهی تاپ یا انتقال گاز ترکمنستان از مسیر افغانستان به پاکستان، خط آهن تورغندی- میدان هوایی و پروژهی فایبر نوری نیز کلید خورد که از این پروژه نیز خبرهای چندانی در دسترس نیست.
تاپی، گاز ترکمنستان را از حوزهی «گالکینیش» در جنوب ترکمنستان از راه ولایتهای هرات، فراه، هلمند و قندهار افغانستان به کویته، بلوچستان و از آنجا به شهر ملتان پاکستان انتقال میدهد. این لولهی گاز در منطقهای موسوم به «فاضیلکا» در پنجاب هند به پایان میرساند. ذخایر گاز تاپی که از ترکمنستان انتقال مییابد تا ۱۶ تریلیون متر مکعب برآورد شده است.
درازای این خط لوله، در مجموع ۱۸۱۴ کیلومتر است. ۸۱۶ کیلومتر این لوله، از خاک افغانستان عبور میکند و ظرفیت انتقال سالانه ۳۳ میلیارد متر مکعب گاز را از ترکمنستان به سه کشور دیگر عضو تاپی دارد.