منابع صحی در ولایت دایکندی میگویند که پس از سقوط حکومت پیشین به دست طالبان، بانک جهانی کمکهایش در بخش صحت در این ولایت را تعلیق کرده است. این منابع میگویند که از همین حالا برخی مراکز صحی دچار کمبود دارو شدهاند و قریب به نیمی از کارمندان مراکز درمانی به وظایفشان حاضر نمیشوند.
یک منبع صحی به شرط افشا نشدن نامش به روزنامه 8صبح گفت، بانک جهانی که تمویلکننده اصلی «پروژه صحتمندی» است، کمکهایش را به حالت تعلیق درآورده است. از تعلیق کمکهای بانک جهانی، حدود 50 روز میگذرد و تاکنون این نهاد متقاعد نشده تا کمکهایش در بخش صحت را از سر بگیرد. به نقل از منبع، موسسه «موف» که تطبیقکننده پروژه صحتمندی در ولایت دایکندی است، پس از تعلیق کمکهای بانک جهانی، تمام خریداریها و اکمالاتش را به تعویق انداخته است.
طبق گفتههای این منبع، مراکز درمانیای که از طریق پروژه صحتمندی حمایت میشدند، در حال حاضر بهگونه «نیمهبسته» قرار دارند و وزارت صحت عامه و موسسه تطبیقکننده (موف)، برای انتقال بیماران از یک مرکز به مرکز صحی دیگر خدمات آمبولانس ارایه نمیکنند. منبع افزود که خریداری اعاشه برای بیماران و کارمندان صحی در مراکز درمانی وجود ندارد و همینطور ذخایر دارو نیز در تمامی مراکز رو به اتمام است.
پرداخت نشدن معاشات و ترک وظیفه
در همین حال یک منبع دیگر بخش صحت در دایکندی، میگوید که قریب به نیمی از کارمندان صحی به دلیل روشن نبودن آینده شغلی و عدم پرداخت معاشاتشان، به وظایف خود حاضر نمیشوند. به گفته او، کارمندانی که به وظیفه حاضر نمیشوند، شمار آنها بسیار است، اما تاکنون بهگونه رسمی استعفا نکردهاند. منبع میافزاید: «تقریباً نیمی از کارمندان صحی وظایفشان را رها کرده و سر کارشان حاضر نمیشوند؛ به دلیل اینکه اعاشه برای کارمندان وجود ندارد و ذخایر دارو نیز در حال تمام شدن است.»
طبق معلومات منبع، 58 مرکز صحی تحت پوشش پروژه صحتمندی فعالیت میکنند و دارو تقریباً در تمامی این مراکز رو به اتمام است. افزون بر این، کارمندان صحی در ولایت دایکندی، حدود سه ماه معاش دریافت نکردهاند. منبع تأکید کرد که با این وضعیت، ادامه کار بسیار دشوار است.
براساس گفتههای منبع، در حال حاضر مراکز درمانی بستردار در ولسوالیها و اطراف آن عملاً فلج شده و از فعالیت باز ماندهاند. در مجموع دوازده مرکز درمانی بستردار در ولسوالیها غیرفعال شدهاند؛ به این دلیل که داروی کافی برای بیماران و اعاشه برای کارمندان صحی وجود ندارد. در کنار این، نبود برق و تیل برای جنراتورها، سبب فلج شدن این مراکز درمانی شده است. منبع افزود که این نابهسامانیها، کادر صحی را از کار دلسرد و نظام درمانی را در ولایت دایکندی با فروپاشی مواجه کرده است.
یک ماه تمویل بخش صحت
اکنون قرار است «گلوبل فند» یا صندوق وجهی جهانی، برای یک ماه معاشات کارمندان صحی و هزینه تامین مواد مصرفی کلینیکها در دایکندی را بپردازد؛ اما این موقتی بوده و آینده سکتور صحی در دایکندی همچنان نامعلوم است. سالهای گذشته در اوایل ماه میزان، پروسه خریداری مواد سوخت زمستانی برای کلینیکها و سایر مراکز صحی ولسوالیهای دایکندی آغاز میشد؛ اما امسال به دلیل تعلیق بودجه پروژه صحتمندی، هنوز این کار انجام نشده است.
منابع میگویند که از یک سو فصل سرما و پربرف زمستان در پیش است و از جانب دیگر، خشکسالی و فقر شدید اقتصادی در ولایت دایکندی، نگرانیهای مردم را نسبت به سالهای گذشته چندین برابر بیشتر کرده است. این منابع صحی هشدار میدهند که اگر وضعیت در بخش صحت به همین منوال ادامه پیدا کند و کمکها از سر گرفته نشود، مرگومیر مادران و کودکان افزایش مییابد و بر شمار سوءتغذیها نیز افزوده خواهد شد.
قابل یادآوری است که پروژه صحتمندی در واقع ستون فقرات بخش صحت در کشور را تشکیل میدهد. این پروژه اما با آمدن تحولات سیاسی و نظامی اخیر، دچار سکتهگی شد و پول آن از سوی بانک جهانی به حالت تعلیق درآمد. با این حال، منابع میگویند پروژه «آشیانه صحی» که 58 آشیانه را در مناطق دورافتاده و روستایی دایکندی زیر پوشش دارد، مانند گذشته به فعالیتش ادامه میدهد. این آشیانههای صحی تنها برای مادران و کودکان زیر پنج سال خدمات درمانی ارایه میکنند و در بخشهای دیگر فعالیت ندارند.
در ولایت دایکندی بیش از ۱۴۰ مرکز صحی وجود دارد. طبق معلومات ریاست صحت عامه این ولایت، از این میان ۴۰ درصد مراکز درمانی فاقد ساختماناند. این مراکز، در زمان حکومت پیشین در ساختمانهای کرایی خدمات صحی عرضه میکردند.
دشوارگذر بودنِ راههای مواصلاتی ولایت دایکندی، بهویژه در فصل زمستان، از مشکلات عمده فراراه عرضه خدمات صحی در این ولایت کوهستانی به شمار میرود. منابع صحی در دایکندی میگویند که اگر برای رسیدهگی به مشکلات یاد شده هرچه زودتر چارهای سنجیده نشود، با رسیدن فصل زمستان و بسته شدن راههای مواصلاتی، آمار مرگومیر مادران و کودکان بهصورت بیپیشینهای افزایش خواهد یافت.