اختلافها بر سر تعامل و استفاده از طالبان در افغانستان، برخی از تلاشهای سازمان ملل متحد را با بنبست مواجه ساخته است. در نزدیک به سه سال گذشته جامعه جهانی، بهویژه کشورهای منطقه در قبال تعامل با طالبان، دیدگاه واحد نداشتهاند. چین و روسیه در شورای امنیت سازمان ملل متحد، با تعیین نماینده ویژه این سازمان برای افغانستان مخالفت کردهاند و به قطعنامه آن رای ممتنع دادهاند. اکنون پاکستان مشارکت هند، رقیب دیرینه خود را در گروه تماس منطقهای سازمان ملل پذیرفتنی ندانسته و عملاً پیشرفت کاری در این عرصه را با بنبست روبهرو ساخته است. همزمان منابع در سازمان ملل به روزنامه ۸صبح میگویند که مشورهها در مورد ایجاد گروه تماس جریان دارد و تصمیم نهایی گرفته نشده است. این در حالی است که تعیین نماینده ویژه سازمان ملل متحد نیز ماهها بعد از تصویب قطعنامه شورای امنیت، در وضعیت نامعلوم قرار دارد. همچنان قرار است هیاتی از سازمان ملل متحد بهزودی برای تحقق اهداف نشست دوحه به کابل سفر کند تا از طالبان بخواهد به تعهدات بینالمللی خود عمل کنند.
اکسپرس تریبون به نقل از منابع دیپلماتیک گزارش داده است که پیشنهاد دبیرکل سازمان ملل در مورد ایجاد گروه تماس منطقهای در مورد افغانستان، به دلیل اختلافات کشورهای منطقه با موانع جدی مواجه شده است. براساس این گزارش، ایجاد گروه تماس بر سر شمولیت برخی کشورها با بنبست روبهرو شده است. این رسانه پاکستانی به نقل از منابع دیپلماتیک گفته که ایجاد گروه تماس به دلیل مخالفت پاکستان با مشارکت هند در این گروه، به بنبست مواجه شده است. منابع به اکسپرس تریبون گفتهاند که پیشرفت در تعمیل پیشنهاد دبیرکل سازمان ملل به دلیل عدم اجماع در مورد اینکه کدام کشورها باید بخشی از گروه تماس منطقهای باشند، متوقف شده است. منابع همچنان به این رسانه گفتهاند که به نظر میرسد کار برای ایجاد گروه تماس هیچ آغاز نشود. در گزارش تصریح شده است: «به نظر میرسد این طرح دیگر عملی نباشد.»
از نظر تاریخی، پاکستان و هند به نقش یکدیگر در افغانستان با تردید نگاه کردهاند. مقاومت اسلامآباد در برابر گنجاندن دهلی نو در گروه تماس منطقهای، ناشی از نگرانیهای دیرینه این کشور خوانده شده است.
با این حال، منابع در سازمان ملل متحد به روزنامه ۸صبح میگویند که مشورهها در مورد ایجاد گروه تماس جریان دارد و تصمیم نهایی گرفته نشده است.
آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد، در ماه فبروری سال جاری میلادی، در نشست دوروزه دوحه در مورد ترسیم نقشه راه برای آینده افغانستان، پیشنهاد ایجاد یک گروه تماس منطقهای به شمول کشورهای همسایه افغانستان را به هدف تلاشهای هماهنگ و مشترک ارایه کرد. در آن نشست نمایندهگان ویژه ۲۵ کشور به شمول فعالان جامعه مدنی افغانستان گردهم آمده بودند و در مورد راهبرد تعامل جامعه جهانی با طالبان گفتوگو کردند.
از سوی دیگر، قرار است هیاتی از سازمان ملل متحد بهزودی برای تحقق اهداف نشست دوروزه دوحه به کابل سفر کند تا از طالبان بخواهد در قبال تعهدات بینالمللی خود عمل کنند. گفته شده که سفر آتی هیات سازمان ملل متحد به دنبال انتقال پیامدهای نامطلوب موضع تندروانه طالبان صورت خواهد گرفت.
اکسپرس تریبون در این مورد گفته که سیاستهای تندروانه طالبان، تصورات میانهروی این گروه را به چالش میکشاند. این رسانه به نقل از یک دیپلمات غربی نوشته است: «بسیاری پیشبینی میکردند که طالبان نسبت به ۲۰ سال قبل معتدلتر شدهاند، اما بهطور فزایندهای آشکار میشود که این انتظارات نابهجا بوده است.»
در همین حال عظیمالله ورسجی، دیپلمات پیشین که تجربه کار در سفارت افغانستان در دهلی نو را نیز در کارنامه دارد، در صحبت با روزنامه ۸صبح میگوید که تعارض منافع پاکستان و هند در افغانستان، در به چالش کشیدن ایجاد گروه تماس منطقهای سازمان ملل تاثیرگذار بوده است. به گفته او، گمانههای پاکستان مبنی بر حمایت هند از طریق افغانستان از ارتش آزادیبخش بلوچ، نگرانیهای اسلامآباد را تشدید کرده است.
این دیپلمات پیشین تصریح میکند که پاکستان نسبت به استفاده هند از تیتیپی و بخشی از بدنه طالبان به دلیل مشکلات تاریخی و ادعای تمامیت ارضی، نگران است و از همین رو تلاش کرده حضور دهلی نو را در گروه تماس منطقهای به چالش بکشاند. او تاکید میکند که در این مورد چین نیز بیتفاوت نبوده و جانب پاکستان را گرفته است.
آقای ورسجی میافزاید که ترس پاکستان از حضور هند در گروه تماس منطقهای سازمان ملل، ناشی از قدرت هند در نظام بینالملل است. به گفته او، تجربه نشان داده که هند عملا در نشستهای بینالمللی پاکستان را منزوی کرده و بهعنوان متحد قوی امریکا و غرب در منطقه عمل کرده است.
این دیپلمات پیشین میگوید که طالبان بهعنوان گروه نیابتی پاکستان در افغانستان و منطقه، تعامل خود با هند را تقویت بخشیدهاند و این امر در کنار نگرانی اسلامآباد جایگاهش را نیز ضعیف ساخته است. او تصریح میکند که هند با هر رژیمی که در کابل حاکم شده، تعامل کرده و در رقابتهای منطقهای نمیخواهد صحنه را به پاکستان رها کند.
این در حالی است که قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل در خصوص «ارزیابی مستقل و توصیههای» فریدون سینیرلیاوغلو، هماهنگکننده ویژه این سازمان، نهم ماه جدی با ۱۳ رای موافق و دو رای ممتنع روسیه و چین به تصویب رسید. طالبان در واکنش به این تصمیم سازمان ملل متحد گفتهاند که در موجودیت دفتر هیات معاونت سازمان ملل متحد (یوناما) نیازی به تعیین نماینده ویژه نیست و این گروه نماینده را نخواهد پذیرفت.
همچنان پس از افزایش نگرانیها مبنی بر عدم تعیین نماینده ویژه دبیر کل سازمان ملل متحد در مورد افغانستان، استفان دوجاریک، سخنگوی این سازمان، گفته که کار بر سر تعیین نماینده ویژه این سازمان برای افغانستان جریان دارد. او خاطرنشان ساخته که زمانبندی مشخصی درباره تعیین نماینده ویژه سازمان ملل متحد برای افغانستان وجود ندارد.
گفته میشود که طرح ایجاد یک گروه تماس منطقهای نخست از سوی ایران برای حل مساله افغانستان پیشنهاد شده بود و حمایت جدی پاکستان را نیز با خود داشت. نماینده ویژه ایران در امور افغانستان گفته بود که «گروه تماس منطقهای» باید یک بسته همکاری با افغانستان در زمینههای سیاسی، اقتصادی و امنیتی را تعریف و آن را دنبال کند.
طرح ایجاد گروه تماس منطقهای در حالی به بنبست رسیده که ضمیر کابلوف، نماینده ویژه روسیه برای افغانستان، قبل از نشست دوحه گفته بود که نشست دوحه تلاش سازمان ملل برای هماهنگی با امریکاست. کابلوف در آن زمان گفته بود: «ما توقع چندانی از آن [نشست دوحه] نداریم؛ زیرا آنچه گوترش در تلاش برای آن است، ایجاد نوعی توازن بین رویکردهای کشورهای منطقه و رویکردهای غرب به رهبری ایالات متحده است که بهسختی امکانپذیر است.»