وزارت صحت عامه تحت کنترل طالبان اعلام کرده است که در برنامه اکمال تخصص، متقاضیان سال ۱۴۰۰ که برای شمولیت در تشکیل ۱۴۰۱ امتحان ورودی را سپری کردند، جذب میشوند. این اقدام اما از سوی کسانی که برای سپری کردن امتحان این برنامه آمادهگی گرفتهاند، نگرانکننده خوانده شده است. متقاضیان برنامه اکمال تخصص میگویند که این برنامه رقابتی است و براساس قانون، امتحان باید مطابق معیارهای ملی و بینالمللی اخذ شود. آنان جذب متقاضیان سال ۱۴۰۰ را که در امتحان ورودی ۱۴۰۱ ناکام شدهاند، پرسشبرانگیز میخوانند. به گفته این متقاضیان، سوءاستفاده و فساد در این زمینه، نظام صحی و طبابت در کشور را به «مصیبت» تبدیل میکند و باید جلو «طالبانیزه» شدن نظام صحی گرفته شود. این داکتران تاکید میورزند که طب نیاز به دانش مسلکی و مهارتهای تخصصی دارد و نباید طالبان با این اقدامهای نسجیده، عرصه صحت را به سمت فاجعه سوق دهند. این در حالی است که براساس اعلام این وزارت، قرار بود امتحان برنامه اکمال تخصص در ماه جوزای سال جاری گرفته شود.
اداره ملی امتحانات تحت کنترل طالبان نتایج بستهای اکمال تخصص را در وبسایتش اعلام کرده است. در بیانیه خبری این نهاد گفته شده که این تصمیم براساس فیصله وزارت صحت عامه تحت مدیریت این گروه گرفته شده است. در بیانیه خبری این نهاد گفته شده است که ۳۷ بست خالی در بخشهای جراحی و داخله، برای چهار روز به اعلام سپرده شده و از متقاضیان واجد شرایط خواسته که ثبت نام کنند. در این بیانیه آمده است: «معرفی کاندیدان اکمال تخصص از امتحان سال ۱۴۰۰ جهت شمول در تشکیل ۱۴۰۱ به تعداد ۳۹۴ بست به اداره ملی امتحانات مواصلت ورزیده است. از مجموع بستهای ارسالی، ۳۵۷ بست آن را که دارای کاندیدان واجد شرایط بوده و به اساس نمرات بلند کامیاب و نتایجشان در لینک اعلام شده است.»
این اقدام در حالی صورت میگیرد که بربنیاد قانون «کادر علمی-تخصصی طبی»، برنامه اکمال تخصص یکی از معیارهای پذیرفتهشده نظام صحی در کشور شمرده میشود و تمام فارغان دانشگاههای دولتی، خصوصی و بیرونمرزی همهساله در آزمون رقابتی آن اشتراک میکنند. همچنان وزارت صحت عامه مکلف است که زمینه ورود را برای متقاضیان بهصورت شفاف و عادلانه مساعد سازد. با این حال، این برنامه در نزدیک به دو سال گذشته مورد اتهامها و ادعاهای زیادی قرار داشته است.
شماری از داکتران میگویند کسانی که قبلا از سوی اداره ملی امتحانات ناکام اعلام شدهاند، اکنون دوباره بهعنوان کاندیدان واجد شرایط، بدون گرفتن امتحان مجدد، جذب شدهاند. داکتر احمدسیر (مستعار) در صحبت با روزنامه ۸صبح، روند پذیرش متقاضیان برنامه اکمال تخصصی را پرسشبرانگیز میخواند. به گفته او، کسانی که یک بار ناکام اعلام شدهاند، دوباره بدون سپری کردن امتحان واجد شرایط شناخته شدهاند. آقای سیر تاکید میورزد که کامیابی آنان بدون سپری کردن امتحان مجدد، محل مناقشه و سوالبرانگیز است. او میافزاید: «راه بهتر و درستش این بود که همین بستها دوباره به رقابت گذاشته میشد و هر کس که کامیاب میشد، نوش جانش. کاری که فعلا طالبان انجام دادهاند، مسخره کردن پروسه امتحان است. یک شخص یک بار ناکام اعلام میشود، بار دیگر کامیاب. همین تقسیمات را هم منصفانه نکردهاند. کسی با اخذ ۵۵ نمبر در بست آمده، دیگری با اخذ ۷۰ نمره واجد شرایط شناخته نشده است.»
حکمتالله درویش برای ورود به برنامه اکمال تخصص ماهها انتظار کشیده است. آقای درویش در صحبت با روزنامه ۸صبح گفت که طالبان از متقاضیان خواسته بودند تا در این برنامه ثبت نام کنند، اما با «حقارت و شرمساری»، دست به فیصلههای بیمعنا و غیرقانونی زدهاند که برای آنان مأیوسکننده است. او افزود که براساس قانون کادر علمی-تخصصی طبی، اخذ امتحان در برنامه اکمال تخصص باید مطابق معیارهای ملی و بینالمللی صورت بگیرد، نه مطابق فرمایش و سلیقههای جنگجویان طالب که هیچ شناخت و آگاهیای نسبت به دانش طبی ندارند.
شماری دیگر از متقاضیان برنامه اکمال تخصص، طالبان را به برخوردهای غیرمسلکی، قومی، زبانی و فساد مالی متهم میکنند. آنان تاکید میورزند که این اقدامهای طالبان، نظام صحی را به سمت «مصیبت و فاجعه» سوق میدهد. به باور این داکتران، طالبان نظام صحی را با سایر نهادهای دولتی باید تفکیک کنند. این متقاضیان برنامه اکمال تخصص تصریح میکنند که تقلب در برنامه تخصص طبی، بازی کردن با جان صدها انسانی است که برای صحتیابی به داکتران متخصص مراجعه میکنند. به باور آنان، اقدامهای «خردستیز» طالبان، مردم را بیشتر از پیش به نظام صحی در کشور بیباور میسازد.
یکی از داکتران که از یک سال به این طرف برای سپری کردن امتحان ورودی برنامه اکمال تخصص آمادهگی گرفته، در صحت با روزنامه ۸صبح میگوید: «باید جلو طالبانیزه شدن نظام صحی گرفته شود. طب به تخصص و دانش مسلکی نیاز دارد. یک جنگجوی طالب یا یک آدم که کمکهای اولیه را در سنگرهای جنگ پیش برده، نباید شامل برنامه اکمال تخصص شود؛ چون فاجعه میآفریند.»
در همین حال، منابع در وزارت صحت عامه تحت کنترل طالبان به روزنامه ۸صبح میگویند که برنامه جذب متقاضیان سال ۱۴۰۰ براساس نیازمندیهای موجود در شفاخانههای دولتی صورت گرفته است. به گفته منابع، در حال حاضر برخی از مراکز صحی با کمبود متخصص روبهرویند که با جذب اینها، بستهای خالی شفاخانهها پر خواهد شد.
براساس معلومات، امتحان از داوطلبانی که برای ثبت نام در برنامه اکمال تخصص آمادهگی گرفتهاند، احتمال میرود حدود یک تا دو ماه بعد گرفته شود. این منابع اما تصریح میکنند که اخذ امتحان از بانوانی که برای ورود به برنامه اکمال تخصص آمادهگی گرفتهاند، متصور نیست. منابع همچنان میگویند: «طالبان پیشبینیناپذیر هستند و تا تطبیق برنامه، شاید بارها تصمیمهایشان تغییر کند، اما تاکنون احتمال اخذ امتحان از آقایان وجود دارد.»
این اقدام طالبان در حالی داکتران مرد را از متخصص شدن مأیوس ساخته است که پیش از این، فارغان دختر دانشگاههای طبی از ثبت نام در برنامه دولتی Exam Exit محروم شدهاند. این محرومیت زمینه ورود آنان به برنامه اکمال تخصص را نیز میبندد. براساس مقررات وزارت صحت عامه تحت کنترل طالبان، هرگاه فارغان رشتههای طبی دانشگاهها، امتحان دولتی Exam Exit را سپری نکنند، اجازه فعالیت رسمی سپری کردن امتحان ورودی برنامه اکمال تخصص و استخدام شدن در مراکز صحی کشور را ندارند.
براساس قانون کادر علمی-تخصصی طبی، برنامه اکمال تخصص به منظور تحصیلات متداوم تخصصی طبی داخل خدمت در شفاخانههای کادری تخصصی طبی برگزار میشود. ریاست برنامه اکمال تخصص وزارت صحت عامه مسوولیت دارد که از متقاضیان براساس معیارهای ملی و بینالمللی امتحان ورودی اخذ کند. این ریاست همچنان مسوولیت نظارت و ارزیابی اسناد تحصیلی و مهارتهای مسلکی متخصصان این عرصه را نیز برعهده دارد.
داکتران در حالی از بابت عملکرد طالبان ابراز نگرانی میکنند که پیش از این، جوانان تحصیلیافته از ادامه وضعیت و آینده تحصیلیشان ابراز ناامیدی کرده بودند. در حال حاضر دهها جوانی که انتظار این برنامه را میکشیدند، کشور را ترک کرده و از ادامه تحصیل دست کشیدهاند. هنوز روشن نیست که طالبان برای جذب متقاضیان جدید چه برنامهای را روی دست دارند و چه پاسخی به کسانی که حدود یکسال است انتظار امتحان را میکشند، ارایه خواهند کرد.