در آستانهی برگزاری جرگه بزرگ مشورتی صلح، کمیسیون مستقل حقوق بشر در یک تحقیق تازه تحت عنوان «زنان، صلح و امنیت» دریافته است که بیشتر زنان خواستار نظارت ملل متحد از پروسه صلح و توافقات صلح با گروه طالبان شدهاند.
سیما سمر، رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر روز شنبه، 7 ثور، در یک نشست خبری در کابل گفت، تحقیقی که در رابطه به «زنان، صلح و امنیت» صورت گرفته است، بیانگر آن است که بیشتر زنان از نهادهای بینالمللی انتظار نظارت و ضمانت از پروسه صلح و توافقنامه آن را دارند. به گفتهی خانم سمر، زنان به این باوراند که در پروسه صلح و تفاهمنامهای که اگر با طالبان به امضا برسد، تلاش صورت گیرد تا مکانیزمهایی به وجود بیاید که از تکرار منازعه جلوگیری شود.
این تحقیق در 14 ولایت کشور از طریق گفتوگو با بیش از 1 هزار و 301 تن انجام شده است. این ولایتها شامل قندهار، هرات، پکتیا، کابل، ننگرهار، بامیان، بدخشان، غور، کندز، فاریاب و ارزگان میشوند. همچنان یافتههای این تحقیق بر فوکسگروپها، جلسههای استماع عامه و پرسشنامهها در 33 ولایت کشور مبتنی بوده است و در آن بیش از 5 هزار و 363 نفر اشتراک داشتهاند که 4 هزار و 710 نفر آن زن و 653 نفر آن مرد هستند. از میان این تعداد اشتراککنندهها 1 هزار و 301 نفر در جلسات استماع عامه، 525 نفر در جلسات فوکس گروپ و 3 هزار و 537 نفر در مصاحبهی انفرادی اشتراک داشتهاند.
یافتههای این تحقیق نشان میدهد که زنان خواهان حضور فزیکی، معنادار و مؤثر در پروسه صلحاند. آنان گفتهاند که نباید حضور زنان در پروسه صلح نمایشی باشد، بل باید زمینه اظهار نظر برای آنان فراهم شود.
خانم سمر نظریات و خواستهای زنان در لویهجرگه مشورتی صلح و مذاکرات صلح قطر را مهم ارزیابی کرد و گفت که بدون حضور زنان در پروسه صلح و مذاکرات میان حکومت و طالبان، نمیتوان به یک صلح پایدار و باثبات دست یافت. به گفتهی او، زنان نیم نفوس کشور را تشکیل میدهند و با در نظر نگرفتن نصف نفوس جامعه، آوردن صلح امکانپذیر نیست. رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر میافزاید: «یکی از پیشنهادهای زنان این است که صلح با نصف جامعه امکانپذیر نیست و باید اکثریت جامعه در آن اشتراک داشته باشند، در غیر آن ممکن است که واقعات تلخ 40 سال گذشته ادامه پیدا کند. خواست زنان این است که حضور معنادار و مؤثر در تمام پروسههای صلح از پلانگذاری تا مذاکراتی که با طالبان صورت میگیرد و در تطبیق توافقنامه حضور مؤثر داشته باشند.»
همچنان در این تحقیق زنان گفتهاند که تأمین عدالت و رسیدهگی به عدالت، باید از محورهای اصلی پروسه صلح باشد و نباید از قربانیان جنگ و عدالت چشمپوشی شود. به عقیده زنان اشتراککننده در این تحقیق، چشمپوشی از قربانیان جنگ و عدالت، تمدید کردن دور باطل منازعه است.
خانم سمر تصریح کرد که هدف از عدالت به معنای اعدام کردن و محاکمه کردن این افراد نیست، بل به وجود آوردن مکانیزمهایی است که درد و رنج قربانیها را کاهش دهد و بار دیگر مردم ما شاهد ادامه جنگ و خشونت در کشور نباشند.
در همین حال سیما سمر تأکید کرد که ارزشهای حقوق بشری نباید در گفتوگوهای صلح معامله شود. او هشدار داد، در صورتی که ارزشها و پرنسیبهای حقوق بشر معامله شود، کشور ما شاهد عقبگرد به دوره سالهای 90 خواهد بود و به هیچ وجه شاهد صلح پایدار و باثبات که منجر به پیشرفت و شکوفایی کشور شود، نخواهد بود.
در همینحال سمیا سمر، رییس کمیسیون حقوق بشر، از حکومت خواست که حقوق اقلیتهای قومی، زبانی، مذهبی و نژادی در مذاکرت صلح حفظ شود و آنان حقوق برابر با تمام اقوام داشته باشند. خانم سمر افزود: «توقع ما از حکومت این است که ارزشهای حقوق بشری و عدالت نباید زیر سوال و معامله برود.»
زنان: آتشبس شود
در یک بخش این تحقیق، زنان خواستار برقراری بیقیدوشرط آتشبس در گفتوگو های صلح شدهاند. آنان از طرفهای درگیر منازعه خواستهاند که به هر صورت ممکن باید زمینه آتشبس را فراهم کنند. به گفته او: «زمانی که آتشبس به وجود بیاید و ترس نباشد، زمینه آزادی بیان، گشتوگذار و ساختن انجمنها بیشتر مساعد میشود و ما میتوانیم که در یک فضای بدون ترس نظریات خویش را شریک کنیم و در پروسه صلح نزدیکتر شویم.»
در این تحقیق زنان حفظ نظام جمهوری کشور و دستآوردهای 18 سال اخیر را خط سرخشان پنداشته و گفتهاند که نباید گفتوگوهای صلح به معامله گرفته شود. آنان گفتهاند: «نظام جمهوری کشور و تمام ارزشهایی که در سالهای اخیر به دست آمده است، نباید در مذاکرت صلح قربانی شود و حکومت افغانستان باید رول مرکزی را در گفتوگویهای صلح داشته باشد.»
این در حالی است که امریکا و شماری از کشورهای منطقه نیز خواستار اعلام آتشبس میان طرفهای جنگ در کشور شدهاند. نمایندهگان امریکا، روسیه و چین در نشست سهجانبهشان که روز پنجشنبه، پنجم ثور در مسکو، پایتخت روسیه برگزار شد، روند جاری صلح را بررسی کردند و از همه طرفها خواستند که به عنوان نخسیتن گام در راستای آغاز مذاکرات صلح، روی اعلام آتشبس توافق کنند. در این نشست سهجانبه، زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه امریکا در امور صلح افغانستان، دنگ ژیان، نماینده ویژه چین و ضمیر کابلوف، نماینده ویژه رییس جمهور روسیه در امور افغانستان در آن شرکت کرده بودند.