عكس: سربازان كشته شده كماندو در جاغوري/ عكس از نيويارك تايمز
یک هیئت حکومتی که حدود یک هفته پیش جهت بررسی ریشههای خشونتهای اخیر ولایتهای ارزگان و غزنی از سوی رییس جمهور غنی مامور شده بودند، شامگاه روز دوشنبه، 21 عقرب، پس از یک هفته بررسی و گفتگو با باشندگان این ولایتها و مسوولان محلی، دوباره به کابل برگشتند.
چرخبال حامل این هیئت حکومتی در حالی در فرودگاه کوچکی در کابل به زمین نشست که 21 پیکر بیجان کماندوها و حدود ده زخمی از این نیروها نیز از ولسوالی جاغوری به کابل منتقل میشدند. سربازانی که رفته بودند تا امنیت را به جاغوری برگردانند و طالبان را عقب بزنند اما در یک حمله گروهی طالبان و پس از نبرد سنگین سرانجام خودشان قربانی شدند.
اسدالله فلاح و شش مشاور دیگر رییس جمهور غنی در حالی ولسوالی جاغوری را ترک کردند که به قول او میزان تهدیدات در این ولسوالی همچنان بالاست و مردم نیز نگران اند. این هیت بخشی از مسوولیتها و هماهنگیها در ولسوالی جاغوری را به گروه دیگر از نمایندهگان حکومت که به ریاست داکتر شاهجهان به این ولسوالی رفتهاند، واگذار کردند.
برای دریافت چگونگی وضعیت امنیتی ولسوالیهای جاغوری و مالستان و همینطور دانستن گزارش امنیتی ولایت ارزگان به دفتر اسدالله فلاح که در محوطه ارگ ریاست جمهوری موقعیت دارد، مراجعه کردم. چند دقیقهی از گفتگوی ما نگذشته بود که تماسهای پیهم امانش را برید و او ناگزیر شد که جریان مصاحبه را قطع کند.
آنسوی خط، خداداد عرفانی، نماینده مردم غزنی در مجلس نمایندهگان بود که از ولسوالی جاغوری با او به تماس شده بود. آقای عرفانی پس از احوالپرسی کوتاهی گفت که وضعیت در جاغوری مطلوب نیست و طالبان از مسیر قرهباغ باردیگر به جاغوری حمله کرده و بخش از پستههای محله حوتقول را دوباره تصرف کردهاند. پرسش آقای عرفانی این بود که چرا نیروی نظامی اعزامی از کابل دست به کار نمیشوند؟
اسدالله فلاح اما آقای عرفانی را به شکیبایی دعوت کرد و گفت که به زودی نیروهای ویژه ارتش و امنیت ملی عملیات پیشروی شان را آغاز خواهند کرد. کمتر از یک دقیقه نگذشته بود که داکتر شاهجهان تماس گرفت و پرسید که چرا نیروهای هوایی به کمک آنها نمیشتابند و اجازه عملیات به آنها داده نمیشود؟
پرسشهایی بیپاسخ که سرانجام اسدالله فلاح را ناگزیر ساخت تا با واحد ویژه هماهنگی و سوق اداره وزارت دفاع تماس بگیرد و بپرسد که عملیات پیشروی چرا در جاغوری انجام نمیشود؛ آنسوی خط اما گفت که چرخبالهای به زودی پرواز میکنند و پس از رسیدن شریف یفتلی، لوی درستیز کشور به جاغوری، عملیات پیشروی نیز آغاز خواهد شد.
اسدالله فلاح در حالی که از نتایج این مکالمه ناخشنود به نظر میرسید، چیزی به زبان نیاورد اما پس از برقراری تماس با داکتر شاه جهان در جاغوری گفت که هماهنگی صورت گرفت و وعده داده شده که عملیات هوایی نیز آغاز شود.
دقایق بعدتر و در جریان گفتگوی ما، داکتر رسول طالب، مشاور رییس جمهور نیز به آقای فلاح تماس گرفت و از پیشرفت عملیات در جاغوری پرسید و گفت که نمایندگان غزنی به او اطلاع دادهاند که طالبان حملات شان را بار دیگر از سر گرفتهاند.
وضعیت نامطلوب جاغوری
مشاور رییس جمهور در امور حل منازعات اعتراف میکند که امنیت در ولسوالی جاغوری بسیار شکننده است و تهدیدات نیز بسیار بالا. او گفت که در حمله شب نخست طالبان بر ولسوالی جاغوری، باشی حبیبالله- از فرماندهان محلی- با دو فرزند و چند محافظاش کشته شد. و کشته شدن او به گفته آقای فلاح، سبب تضعیف روحیه مردم شده است. هرچند نیویارک تایمز گزارش داده که به همراه این جنرال حدود 30 سرباز دیگر نیز کشتهاند اما این مشاور رییس جمهور این رقم را تایید نکرد. او اما به نقل از یکی از پسران جنرال حبیبالله گفت که در نقاط مرزی جاغوری به خصوص محله «رسنه» هنوزهم برخی از جسدهای سربازان محلی که از سوی طالبان کشته شده بودند، در کوهها باقی مانده و انتقال داده نشدهاند.
حدود 30 نفر از نیروهای بومی نیز به گفته اقای فلاح، در جنگهای پراکنده هفت روز گذشته در غزنی نیز کشته شدهاند. به این ترتیب اگر این آمارها را کنار هم قرار دهیم، حدود 81 تن از نیروهای امنیتی به شمول نیروهای کماندو، سربازان فرماندهی پولیس جاغوری و نیروهای بومی کشتهاند.
بخشی دیگر از گزارش این هیت حکومت این است که نیروهای بومی از هماهنگی خوبی برخودار نیستند و «عدم حمایت همین نیروها از واحد کماندو، باعث شد که 21 تن از این سربازان شهید و 8 تن دیگر زخمی شوند.»
به دلیل قطع خطوط تلفنهای همراه، امکان برقراری تماس با بسیاری از مناطق جاغوری وجود ندارد و دریافت آمار دقیقی از تلفات درگیریها دشوار است. فقط در قریههای محدودی امکان برقراری تماس با مردم و مسوولان مسیر است و به همین دلیل اطلاعات ضد و نقیضی بدست میآید.
مشاور رییس جمهور در حالی بر تهدیدات بلند در جاغوری اعتراف کرد که روز گذشته، جنگجویان این گروه بار دیگر پیشروی شان را در مناطق حوتقول، انگوری و ناوه آغاز کردند. برخی از باشندگان ولسوالی جاغوری در تماس با 8 صبح، خاطر نشان کردند که مردم بسیار نگران اند و برخیها نیز به کوهها متواری شدهاند.
تماسهای ما نیز به داکتر شاهجهان و نمایندهگان غزنی برقرار نشد و ما نتوانستیم دیدگاههای آنها را نیز درج گزارش سازیم.
اسدالله فلاح اما میگوید که در جنگ جاغوری تنها نیروهای امنیتی تلفات ندیده بلکه به گفته وی، نزدیک به 120 جنگجوی طالبان نیز کشته شدهاند.
از سویی هم داکتر رسول طالب، مشاور رییس جمهور غنی و از اعضای هیئت اعزامی حکومت در ولایتهای غزنی و ارزگان در دیدارش با سروردانش، معاون رییس جمهور « از تدابیر اتخاذ شده از سوی حکومت برای عملیات نظامی در ولسوالی جاغوری و مالستان ابراز رضایت کرده و آن را گامهای مهم برای تأمین امنیت منطقه عنوان کرد.»
در پی نگرانی از حضور و پیشروی گروه طالبان در ولسوالی جاغوری، دفتر سرور دانش، معاون دوم رییس جمهور با نشر خبرنامهای گفته که «به زودی عملیات بزرگ نظامی در ولایت غزنی راه اندازی خواهد شد.»
معاون رئیس جمهور گفت: «قطعات مختلف نیروهای امنیتی متشکل از قوتهای هوایی و زمینی، با تجهیزات کافی، تحت فرماندهی محمدشریف یفتلی لویدرستیز اردوی ملی و در هماهنگی لازم با مأموریت حمایت قاطع، برای سرکوب جنگجویان گروه تروریستی طالبان، به ولایت غزنی رسیده اند.»
دفتر رسانهای والی غزنی نیز با نشر خبرنامهای نگاشته که «صدها تن از نیروهای امنیتی که شامل واحدهای ویژه ارتش ملی، پلیس ملی هستند از طریق زمین به روز دوشنبه عازم ولسوالیهای مالستان و جاغوری شدند.»
شاهحسین مرتضوی، معاون سخنگوی ریاست جمهوری نیز در صفحه فیسبوکاش نوشته که « مناطق مرکزی به شمول جاغوری و مالستان خارج از چتر و پوشش اردوی ملی قرار داشت. اکنون مناطق مرکزی به شمول جاغوری و مالستان زیر چتر فعال امنیتی قرار میگیرد. ایجاد کندکها و قطعات امنیتی برای بامیان و دایکندی و استقرار نیروهای بیشتر در جاغوری و مالستان به همین هدف صورت میگیرد.»
آوارهگان جنگ جاغوری
با این حال گزارش این هیت حکومتی نشان میدهد که حمله جنگجویان طالبان به جاغوری و ترس از حضور آنها باعث شده که هزاران نفر از باشندگان این ولسوالی آواره شوند.
اسدالله فلاح، مشاور رییس جمهور و رییس هیت اعزامی که به تازگی از جاغوری برگشته، گفت که هزاران نفر از باشندهگان این ولسوالی به خصوص اهالی مناطق مرزی حوتقول، داوود، ایچه و بابه از خانههای شان فرار کردند و به محلات مرکزی ولسوالی جاغوری آواره شدهاند. فلاح در ادامه افزود که او در جریان سفرش به جاغوری در قریه سنگشانده از نزدیک متوجه شد که حدود 800 نفر به شمول کودکان، زنان و کهن سالان تنها در حسینه این قریه پناه گرفته بودند.
محمدرضا یک از تن باشندهگان این قریه نیز به 8 صبح گفت که مردم نقاط مرزی جاغوری، تنها زنان و فرزندان شان را به این قریه آوردهاند و خود شان در جبهات جنگ شتافتهاند.
در یک مورد دیگر اسدالله فلاح گفت که بسیاری از مردم این ولسوالی که از توان اقتصادی خوبی برخوردار بودند، این ولسوالی را ترک کردند. او گفت که مسوولان محلی جاغوری به او گفتهاند که سه هزار عراده واسطه خورد و بزرگ تنها در یک روز از این ولسوالی خارج شده و باشندگان جاغوری را به دیگر ولایتها انتقال دادهاند.
وضعیت امنیتی مالستان
یافتههای هیت اعزامی حکومت در مورد ولسوالی مالستان نشان میدهد که در دستگاه امنیتی این ولسوالی و همین طور در گزینش ولسوال و کارمندان فرماندهی پولیس، بیشتر وکیلهای پارلمان دخیل بوده و به همین دلیل اداره این ولسوالی را با مشکل روبرو شدهاند.
در گزارش این هیت آمده که فرمانده پولیس ولسوالی مالستان به همراه معاون و آمر جنایی خود اختلاف دارد و دستگاه امنیتی این ولسوالی در «یک بینظمی مطلق» به سر میبرد.
اسدالله فلاح، مشاور رییس جمهور و از تهیه کنندگان این گزارش نیز گفت، زمانی که نیروهای امنیتی جهت مقابله با گروه طالبان میخواستند از طریق مالستان به ولسوالی خاص ارزگان بروند، از فرماندهی پولیس این ولسوالی کسی حاضر نمیشد که نیروهای امنیتی را راهنمایی کنند.
در کنار این به گفته اسدالله فلاح، 18 تن از سربازان امنیتی پولیس ولسوالی مالستان به جای آنکه در تامین امنیت این ولسوالی سهم بگیرند، به عنوان محافظان وکیلان این ولسوالی در شورای ولایتی و شورای ملی گماشته شدهاند. مجموع تشکیل پولیس این ولسوالی در حدود 60 نفر است که در حدود 5 نفر از این شمار، به عنوان سربازان خدمتی در ولایت غزنی مامور شدهاند. به گفته اسدالله فلاح، سربازان پولیس این ولسوالی با آنکه چند عراده تانک زرهی و سلاحهای سبک در اختیار دارند اما در هنگام یورش طالبان به این ولسوالی از آن بدرستی استفاده نکردند.
این مشاور رییس جمهور در حالی که به شدت برآشفته بود گفت، حکومت چطور به این نیروها اکمال نظامی کند، در حالی که بخش از مرمیهای فرماندهی پولیس مالستان جهت اهداف شخصی ذخیره و استفاده میشود.
او گفت:«بزرگترین مشکل فساد است. ما اطلاعاتی بدست آوردیم که مرمی قمندانی را میبرند به یک خانه و ذخیره میکنند. وقتی امکانات دولت به خاطر حمایت ملت استفاده نشود، قمندان، معاون قمندانی و آمر جنایی مهمات را پنهان کنند و به عسکر ندهند، گناه دولت است؟ »
او در ادامه گفت که به این نتیجه رسیده که امکانات و پرسونل کافی برای هر ولسوالی از سوی حکومت در نظر گرفته شده اما مشکل این جاست که «مسوولان ادارات محلی همه توسط زورمندان از مرکز انتخاب میشوند و این موضوع مشکلات را به بار میآورند.»
این هیت حکومتی در گزارشی که به ریاست جمهوری فرستاده، از سرقمندان اعلا خواسته که تشکیل پولیس این ولسوالی را تکمیل و در مورد مسوولان محلی این ولسوالی نیز تصمیم جدی گرفته شود.
با این حال ضامنعلی هدایت، ولسوال مالستان در مورد یافتههای این هیت حکومتی حاضر نشد که با ما گفتگو کند. او گفت که فرصت گفتگو و توضیح در این مورد را ندارد.
رسول طالب، مشاور رییس جمهور در امور اجتماعی نیز گفته که « برخی نارساییها در ادارات ملکی و نظامی این ولسوالیها نیز وجود دارد که نیازمند توجه حکومت و انجام اصلاحات است.»
با همهی اینها تحلیل و ارزیابی رییس هیئت اعزامی حکومت از وضعیت امنیتی ولسوال ارزگان این است که امنیت این ولسوالی نیز شکننده است. هرچند روز گذشته گزارشهای از حمله دوباره طالبان بر ولسوالی مالستان نیز به نشر رسید.
با این حال اسدالله فلاح گفت که در نتیجه حمله طالبان بر ولسوالی مالستان 16 تن از نیروهای امنیتی کشته و 35 تن دیگر زخمی شدهاند.
وضعیت امنیتی خاص ارزگان
با انکه رییس جمهور پس از شروع نبردها در ولسوالی خاص ارزگان، جنگ در این ولسوالی را «قومی» خواند اما در گزارش هیئت اعزامی حکومتی آمده که جنگ ارزگان قومی نیست.
یافتههای این هیئت نشان میدهد که گروه طالبان از اهالی قریههای «کندلان، حسینی و سیاهبغل» خواسته بودند که به این گروه مالیه بپردازند و در صورت موجودیت سلاح، آن را نیز در اختیار طالبان بگذارند. بخش دیگری از خواستهای طالبان از باشندگان مناطق نامبرده این بود که به گفته اسدالله فلاح، بر علیه دولت به «جهاد متوسل شوند».
به گفته مشاور رییس جمهور در امور حل منازعات، «سعی طالبان بر آن بود که پس از تصرف این ولسوالی، مالیات را از نزد مردم جمعآوری و آنها را بر ضد حکومت استعمال کنند.»
اسدالله فلاح گفت:« مردم این مناطق در پی این نافرمانی از دستور طالبان، 25 تن در قریه کندلان، 9 تن در قریه حسینی و 20 تن دیگر در دیگر قریههای این ولسوالی از سوی طالبان کشته شدند. 11 نیروی امنیتی نیز مشمول کشته شدهگان جنگ ولسوالی ارزگان خاص است. 6 تن از نیروهای امنیتی نیز در این جنگ زخمی شدهاند.»
همچنان به گفته اسدالله فلاح 850 نفر از باشندگان این ولسوالی بیجا شدهاند. آوارهگان جنگ ارزگان به گفته آقای فلاح، در حال حاضر در ولسوالیهای جاغوری و مالستان بسر میبرند و یک تعداد اندک آنها دوباره به این ولسوالی برگشتهاند.
مشاور رییس جمهور گفت که نیروهای جنگی طالبان در روزهای پسین جهت مقابله با نیروهای امنیتی به ولسوالی مالستان و جاغوری رفتهاند و به همین دلیل به گفته وی، آرامش نسبی به این ولسوالی برگشتهاند. با این حال او گفت که که امنیت این ولسوالی همچنان شکننده است.
با همهی اینها اسدالله فلاح گفت که کمکها با آنکه از سوی حکومت و نهادهای همکار برای بیجاشدهگان جنگ در نظر گرفته شده اما تا حال در اختیار آنها قرار نگرفته است. ادامه نبردها دلیل اصلی است.