نویسنده: دکتر تیو ساوسیدس
مترجم: سمانه صافی، عضو جامعه روانشناسان جوان افغانستان
شناخت ریشههای این ترس مشترک میتواند ما را در غلبه کردن سریعتر بر آن یاری کند.
برقراری ارتباط صریح و ارایه ایدهها به صورت آشکار در یک انجمن عمومی از مؤلفههای اساسی موفقیت در بخشهای متعدد زندهگی است. سخنران خوب بودن، میتواند به شما در پیشرفت شغلی، رشد کسبوکار و ایجاد همکاریهای قوی کمک کند. این میتواند به شما در پیشرفت ایدههایتان یاری رسانده و مردم را به سمت اقدام در مورد موضوعاتی تحت تاثیر قرار دهد که مستقیماً روی آنها و بر کل جامعه تاثیر میگذارد. انجام هریک از این موارد به خوبی نیاز به قرار گرفتن مناسب در مقابل مخاطب و ارایه یک قدم، ایده یا بدنه کار دارد. گاهی تنها چیزی که بین شما و مخاطبانتان میایستد، ترس است.
گلاسوفوبیا – یک نام واقعاً جالب برای ترس از صحبت کردن در اماکن عمومی – هنگامی ظاهر میشود که میخواهید در مقابل سایر افراد سخنرانی کنید یا مطلبی را ارایه کنید. ترس از صحبت کردن در مقابل دیگران، اغلب به عنوان بزرگترین ترس افراد به طور اشتباه ذکر شده است. در واقع، ترس از صحبت کردن در مقابل دیگران، بزرگترین ترس نیست. بسیار چیزهای دیگری وجود دارد که افراد واقعاً از آنها وحشت دارند. با این حال، ترس از سخنرانی در مقابل دیگران بسیار متداول است. طی گزارشی حدود ۲۵٪ از افراد بیان کردند که این ترس را تجربه کردهاند.
در حالی که برخی از افراد از نوع تضعیفکننده گلاسوفوبیا رنج میبرند، حتا شکل خفیف آن میتواند اثرات مخربی داشته باشد. ترس از صحبت کردن در مقابل دیگران، میتواند شما را از خطرپذیری تا به اشتراکگذاری ایدههایتان، صحبت درباره کار و ارایه راهحلهایی برای مشکلاتی که روی بسیاری از افراد تاثیر میگذارد، جلوگیری کند و در نتیجه میتواند بر میزان کارآییتان اثر بگذارد. در عین حال، هرگونه تجربه منفی صحبت کردن در مقابل دیگران در گذشته باعث میشود که در آینده کمتر تمایل به این کار داشته باشید؛ ترس به شما میآموزد که از شرایط پرمخاطره خود را محافظت کنید.
چرا از صحبت کردن در مقابل دیگران میترسیم؟
ترس از صحبت کردن در مقابل دیگران بیشتر به کیفیت سخنرانی ربط ندارد، بلکه مربوط به نحوه احساسات، افکار و برخورد فرد در هنگام مواجهه با این حالت است. دلایل زیادی وجود دارد مبنی بر اینکه افراد از صحبت کردن در مقابل دیگران میترسند. نظریههای ترس از صحبت کردن در جمع را بررسی کرده و چهار عامل را مؤثر بیان میکنند:
۱. فزیولوژی
ترس و اضطراب سبب برانگیختهگی سیستم عصبی خودکار در پاسخ به یک محرک بالقوه تهدیدآمیز میشود. بدن ما هنگام روبهرو شدن با تهدید، آماده نبرد میشود. این برانگیختهگی بیش از حد منجر به تجربه عاطفی ترس شده و توانایی ما را برای اجرای راحت در مقابل دیگران تحت تاثیر قرار میدهد. سرانجام، این امر سبب از دست دادن فرصت صحبت کردن در مقابل دیگران میشود.
برخی از محققان بر این باور اند که یک عده از افراد بهطور کلی اضطراب بالاتری را در موقعیتهای مختلف تجربه میکنند و به همین دلیل ممکن است از صحبت کردن در مقابل دیگران نیز احساس اضطراب داشته باشند. افرادی که مستعد تجربه احساس اضطراب هستند، برای تسلط بر اضطراب و ترس خود از صحبت کردن در مقابل دیگران، با چالشهای بیشتری روبهرو هستند. در سایر افراد، این اضطراب مختص به زمان صحبت کردن در مقابل دیگران است، اما علایم فزیولوژیکی ترس که آن زمان تجربه میکنند، با افراد مضطرب مشابه است. علاوه بر این، برخی افراد حالتی را تجربه میکنند که محققان آن را حساسیت اضطراب با ترس از ترسیدن مینامند. حساسیت اضطراب به این معنا است که علاوه بر نگرانی در مورد صحبت کردن در جمع، افراد نگران اضطراب خود حین صحبت کردن نیز هستند و اینکه چگونه اضطراب روی توانایی اجرایشان در شرایط دشوار ارتباطی تاثیر خواهد گذاشت. بنابراین، در کنار نگرانی از اینکه آیا با چنین طرز گفتار به هدف خود خواهند رسید، افراد دارای حساسیت اضطراب همچنان نگران این هستند که در مقابل مخاطبان خود دچار اضطراب شدید شده و به عنوان یک گوینده متزلزل با آنها برخورد صورت گیرد.
۲. افکار
عامل دیگر، اعتقادات افراد راجع به سخنرانی عمومی و خودشان به عنوان سخنران است. ترس غالباً زمانی بیشتر میشود که افراد روی نحوه ارتباط سخنان خود در مقابل دیگران بیش از حد دقت کنند و سخن گفتن را تهدید بالقوه برای اعتبار، تصویر فردی و چانس جلب توجه مخاطب بدانند. دیدگاههای منفی از خود به عنوان سخنران (من نمیتوانم در جمع خوب صحبت کنم، من یک سخنران خوب نیستم، خستهکننده و غیره… هستم) میتواند باعث افزایش اضطراب و تقویت ترس از صحبت کردن در مقابل دیگران شود. برخی از تیوریها میان جهتگیری عملکرد و جهتگیری ارتباط تمایز قایل میشوند. جهتگیری عملکرد بدین معنا است که صحبت کردن در مقابل دیگران را به عنوان چیزی که نیاز به مهارتهای ویژه دارد، میبینید و نقش مخاطب را در حالت قضاوتی مشاهده میکنید که ارزیابی میکنند شما چهقدر یک گوینده خوب هستید. در مقابل، جهتگیری ارتباط به این معنا است که تمرکز اصلی روی بیان ایدههایتان، ارایه اطلاعات یا گفتن داستان شما است. برای افرادی که این نوع جهتگیری دارند، هدف این است که به همان روشی که طی مکالمات روزمره با دیگران ارتباط برقرار میکنند، با مخاطبان خود ارتباط قایم کنند. برعکس این موضوع را فکر کنید: اگر حالتی پیش آمده که در حضور فرد دیگری حرف زدید و آن را به عنوان صحبت کردن در جمع میبینید، شواهد کافی مبنی بر بیان صریح ایدههایتان و برقراری ارتباط مؤثر دارید. سپس شما در موقعیت صحبت کردن در مقابل دیگران همان رویکردی را به کار میبرید که در آن فقط تمرکز روی اشتراک ایدهها و اطلاعات است. با این حال، هنگامی که تمرکز از شنیده شدن و درک شدن به مورد ارزیابی قرار گرفتن تغییر میکند، اضطراب بیشتر میشود.
۳. شرایط
در حالی که برخی از افراد به طور طبیعی بیشتر مستعد اضطراباند یا فکر میکنند در صحبت کردن در مقابل دیگران خوب عمل نمیکنند، موقعیتهای خاصی وجود دارد که احتمالاً هنگام حضور در یک مکان عمومی اضطراب بیشتری برای ما ایجاد میکنند.
- بیتجربهگی: مانند هرچیز دیگر، تجربه باعث ایجاد اعتماد به نفس میشود. هنگامی که شما تجربه کافی در زمینه نداشته باشید، احتمالاً از صحبت کردن در مقابل دیگران احساس ترس میکنید.
- درجه ارزیابی: هنگامی که یک مؤلفه ارزیابی واقعی یا خیالی برای اوضاع وجود داشته باشد، ترس قویتر است. اگر در مقابل گروهی از افرادی صحبت میکنید که فرمهای ارزیابی آماده برای پرکردن دارند، ممکن است احساس اضطراب بیشتری داشته باشید.
- اختلاف مقام: اگر قرار است در مقابل افرادی که نسبت به شما در جایگاه بالاتری قرار دارند صحبت کنید (به عنوان مثال افرادی در محل کارتان که مقام بالاتر دارند یا گروهی از متخصصان برجسته در رشته کاری شما)، ممکن است سطح بالاتری از اضطراب را تجربه کنید که لرزه بر اندامتان میاندازد.
- ایدههای جدید: اگر ایدههایی را بیان میکنید که هنوز با دیگران به اشتراک نگذاشتهاید، ممکن است درباره نحوه برداشت افراد از آنها نگرانی بیشتری داشته باشید. هنگامی که شکل صحبتهایتان شامل ارایه موارد جدید است، شاید از بیان موقعیتتان احساس ناراحتی کنید، سوالهایی را از مخاطبان دریافت کنید یا با آن دسته از اعضای مخاطب برخورد کنید که سعی در ایجاد مشکل دارند.
- مخاطبان جدید: ممکن است در حال حاضر تجربه صحبت کردن در مقابل دیگران و ارایه به مخاطبان آشنا را داشته باشید. به عنوان مثال، شاید شما عادت داشته باشید که در مقابل متخصصان در حوزه تخصص خود صحبت کنید. با این حال، وقتی مخاطب هدف تغییر میکند، ممکن است احساس ترس ایجاد شود. اگر در مقابل مخاطبی ایستاده هستید که بسیار متفاوتتر از افرادی است که معمولاً با آنها صحبت میکنید، اعتماد به نفستان شاید کمی متزلزل شود.
۴. مهارتها
سرانجام، عامل دیگری که در ترس از صحبت کردن در مقابل دیگران نقش دارد، این است که شما به چه اندازه در زمینه مهارت دارید. در حالی که بسیاری از افراد خود را به طور طبیعی گویندهگان خوبی میدانند، همیشه جایی برای رشد وجود دارد. افرادی که روی مهارتهای خود کار میکنند، به جای تکیه بر استعداد طبیعی، گویندهگانیاند که ویژهگیهای بهتری دارند. رویکردهای مختلفی جهت تقویت این مجموعه مهارتها و افزایش توانایی در صحبت کردن در جمع وجود دارد. تقویت مهارت منجر به افزایش اعتماد به نفس میشود که یک پادزهر مؤثر برای ترس است. با این وجود، اعتماد به نفس به تنهایی به معنای صحبت کردن مؤثر در جمع نیست.
مزایای به اشتراکگذاری اطلاعات و ایدههای عمومی به طور قطع بیشتر از نیاز به محافظت از خود در برابر ترس از صحبت کردن در مقابل دیگران است. سوال منطقی بعدی این است: چگونه میتوان بر این ترس غلبه کرد؟ خوشبختانه رویکردهای زیادی در زمینه وجود دارد که هم از نظر مهارت در ساخت و هم در افزایش اعتماد به نفس افراد کارایی خوبی دارند.