باشندهگان ولسوالی ارچی ولایت کندز از عدم دسترسی به خدمات باکیفیت صحی شکایت دارند. به گفته آنان، نبود دارو و کارمندان صحی باتجربه در این ولسوالی، مردم را با دشواریهای زیادی روبهرو کرده است. باشندهگان این ولسوالی توضیح میدهند که مجبورند بیماران عادی و عاجل را برای درمان به مرکز ولایت کندز منتقل کنند؛ زیرا براساس ادعای آنان، داکتران کلینیکهای دولتی حتا زخمهای عادی را درمان کرده نمیتوانند. آنان از وزارت صحت عامه زیر اداره طالبان میخواهند تا کادر صحی باتجربه و داروی کافی به کلینیکهای دولتی در ولسوالی ارچی فراهم کنند.
محمد اسلم، باشنده روستای باجور از مربوطات ولسوالی ارچی است. او در صحبت با روزنامه 8صبح میگوید که جنگهای مسلحانه میان افراد طالبان و نیروهای نظامی حکومت پیشین سبب شد تا وزارت صحت عامه به مشکلات صحی در ولایت کندز هیچ توجهی نکند. او میافزاید: «چند کلینیک فرعی داریم این جا و سه کلینیک مرکزی که فعال است. دیگر هیچ چیزی فعال نیست. گاهی وقتها کارمندان این کلینیکها میآیند و گاهی اوقات نه، در این کلینیکها هم که میرویم گاهی دوا نیست و گاهی داکتر متخصص نیست. حتا مریضهای نسایی و ولادی که کوچکترین اختلالات داشته باشند، داکتران میگویند که بروید به مرکز شهر کندز به شفاخانه مرکزی.»
براساس اظهارات منابع محلی، در حال حاضر هشتاد مرکز صحی در ولایت کندز وجود دارد که از این میان، سه مرکز صحی در ولسوالی ارچی فعالند. ارچی از ولسوالیهایی است که یک ساعتونیم با مرکز کندز فاصله دارد. این ولسوالی طی سالهای گذشته گواه خونینترین و مرگبارترین نبردهای مسلحانه میان نیروهای امنیتی حکومت پیشین و جنگجویان گروه طالبان بوده است.
باشندهگان مناطق دوردست این ولسوالی میگویند، اکنون که جنگ در این ولایت پایان یافته است، مردم این ولسوالی شاهد هیچ گونه تغییری در بخشهای صحی نیستند. حسن، باشنده روستای ارباب شریف، میگوید: «به مشکلات صحی ما در کلینیکها هیچ توجهی نمیشود. در جایی که کلینیک است امکانات زیاد نیست که مشکلات نسایی و ولادی حل شود، به مشکلات ابتدایی ما رسیدهگی شود.» او میافزاید: «حداقل پنجاه درصد مشکلات صحی ما حل شود، کلینیک صحی ما حتا زخمهای عادی را تداوی کرده نمیتواند.»
براساس آمارهای ارایهشده از سوی وزارت صحت عامه، تا پیش از سقوط نظام جمهوری حدود 3 هزار و 500 شفاخانه و مرکز صحی در سراسر افغانستان فعال بودند. بربنیاد معلومات وزارت صحت عامه، ۹۰ درصد شهروندان کشور با طی کردن حدود دو ساعت فاصله به مراکز صحی دسترسی پیدا میکنند. در حال حاضر حدود 40 درصد از باشندهگان ولایت کندز با طی کردن حدود نود دقیقه میتوانند به مراکز صحی دسترسی حاصل کنند.
به گفته منابع، علاوه بر ولسوالی ارچی، ولسوالیهای چهاردره، قلعهزال، خانآباد و آقتاش ولایت کندز نیز با مشکلات مشابهی روبهرو هستند. از این میان، بیشتر باشندهگان ولسوالیهای آقتاش و خانآباد کندز، بیماران خود را به دلیل نزدیکی راه به شفاخانه مرکزی ولایت تخار برای درمان منتقل میکنند. منابع میافزایند که در برخی از مواقع فاصله راه سبب میشود تا بیماران عاجل بهویژه بیماران ولادی و نسایی تا رسیدن به مرکز شهر کندز در راه جان دهند.
باشندهگان ولایت کندز از وزارت صحت عامه زیر اداره طالبان میخواهند تا به مشکلات صحی آنان رسیدهگی کند. هرچند طالبان نیز مشکلات صحی و عدم دسترسی باشندهگان ولسوالیهای کندز به مراکز صحی را یک مشکل عمومی توصیف میکنند، اما میگویند که برخی از خدمات صحی خانهبهخانه فراهم میشود.
نجیبالله ساحل، رییس صحت عامه طالبان در ولایت کندز، به رسانهها گفته است که مشکلات در بخشهای صحی در این ولایت عمومی است و روزانه برای دستکم پنج هزار نفر در این ولایت، خدمات صحی از قبیل واکسین، توزیع مواد برای کودکان مصاب به سوءتغذیه و مشورههای روانی ارایه میشود. او افزوده است: «در ولایت کندز اکنون ما شاهد این نیستیم که مردم بهخاطر خدمات صحی به چند کیلومتر دورتر از محل زندهگیشان بروند. ما این خدمات را خانهبهخانه و مسجدبهمسجد و قریهبهقریه انتقال دادهایم.»
این در حالی است که نظام صحی کشور در دو دهه گذشته همواره متکی به کمکهای جامعه جهانی بوده است. با روی کار آمدن رژیم طالبان، بیشتر نهادهای مددرسان کمکهای خود را به بخش صحت کاهش دادهاند. کاهش کمکهای بشردوستانه، نبود سیاست روشن، درک نادرست از نظام صحی در کشور و محدودیتهای طالبان بر زنان از عوامل چالشبرانگیزی است که شهروندان با آنها دستوپنجه نرم میکنند.
سازمان داکتران بدون مرز (MSF) در گزارشی سیستم صحی افغانستان را «ناکارآمد» توصیف کرده است. این نهاد در ششم فبروری سال روان میلادی گفته است که یافتههای آنان نشان میدهد که سیستم صحی ناکارآمد، فقر گسترده و محدودیتهای اعمالشده طالبان بر زنان، به بحران بشری کنونی در افغانستان دامن زده است. فیلیپ ریبیرو، نماینده سازمان داکتران بدون مرز در افغانستان، گفته است: «در برخی از پروژههای ما پر کردن جایگاههای لازم، از جمله قابلهها، دشوار است. اگر زنان اجازه تحصیل نداشته باشند، نسل بعدی داکتران، قابلهها و پرستاران از کجا خواهند آمد؟» سازمان داکتران بدون مرز در این گزارش از طالبان خواسته است تا دسترسی زنان به آموزش و اشتغال را تضمین کنند.