مبارزه با فقر و بیکاری، یکی از عناصر مهم حکومتداری خوب است. هنوز مشخص نیست که حکومت طالبان چهقدر این دو عنصر را در صدر برنامههای خود قرار میدهد. گسترش فقر و بیکاری، باشندهگان کشور را نگران کرده است. با این حال ذبیحالله مجاهد، سخنگوی و معین وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان، در یک نشست خبری، روز سهشنبه، 30 سنبله، گفت که بودجه کشور را از عواید داخلی تامین میکنند. آقای مجاهد افزود: «ما به عواید خالص داخلی خود اتکا میکنیم، عواید گمرکات با امانتداری جمعآوری میشود، مالیات جمعآوری میشود، افغانستان از لحاظ اقتصادی عواید داخلی دارد، این عواید باید درست جمعآوری و مدیریت شود.»
بیش از 60 درصد بودجه حکومت گذشته وابسته به کمک کشورها و نهادهای بینالمللی بود. بدون کمکهای خارجی دولت پیشین بودجه لازم را برای کشور تامین نمیتوانست. سخنگوی طالبان میگوید که دولت قبلی بیشتر بودجهاش را صرف جنگ میکرد، اما حالا جنگ پایان یافته است.
براساس آمار پروژه هزینه جنگ، تخمین میشود که جنگ بیستساله امریکا در افغانستان 2.26 تریلیون دالر هزینه داشته است. بخش عمده این پول (۹۳۳ میلیارد دالر) به بودجه جنگ وزارت دفاع امریکا اختصاص داده شده است.
مجموع بودجه ملی حکومت پیشین برای سال ۱۴۰۰، بیش از ۴۷۳ میلیارد افغانی بود که ۳۱۱ میلیارد آن بودجه عادی و ۱۶۱ میلیارد افغانی آن را بودجه انکشافی تشکیل میداد. قرار بود 216 میلیارد افغانی از این بودجه از منابع داخلی و متباقی آن از کمکهای خارجی تامین شود. کسری بودجه حکومت پیشین برای سال ۱۴۰۰ حدود ۳۷ میلیارد افغانی بود که ۲۰ میلیارد آن قرار بود از پول ذخیره دولت پیشین و متباقی از قرضههای سهل صندوق بینالمللی پول تامین شود.
عبدالله رسولی، استاد دانشگاه و آگاه مسایل اقتصادی، به روزنامه 8صبح گفت در صورتی که جنگ خاتمه یابد، در درازمدت حکومت طالبان قادر خواهد بود تا از عواید داخلی بودجه کشور را تامین کند. رسولی میگوید که حدود 65 درصد بودجه حکومت پیشین صرف بخش نظامی میشد.
وی افزود: «در کوتاهمدت طالبان با کمبود بودجه مواجه خواهند شد، زیرا از یک طرف کمکهای بینالمللی قطع گردیده است، از جانب دیگر ذخیره بانک مرکزی در امریکا بلاک شده است، دلیل سوم کاهش سرمایهگذاریهای داخلی و فرار سرمایهها از کشور و دلیل چهارم آن نیروهای جنگی طالبان به معاش و حقوق ضرورت دارند.»
به گفته عبدالله رسولی، گرفتن مالیات مستقیم از افراد و شرکتها، عواید از گمرکات، عواید از ارایه خدمات، عواید از درک استخراج معادن و فروش و اجاره جایدادهای دولتی از مهمترین منابع عایداتی دولت است.
ذبیحالله مجاهد، سخنگو و معین وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان، گفت که عواید داخلی تا هنوز جمعآوری نشده است. مجاهد افزود: «در تمام ولایتها تغییرات آمده، در گمرکات هم تغییرات آمد، بنابراین نیاز است که عواید ما در بانک جمع شود، بانکها باید پاسخگوی نیازمندی مردم باشد.» وی یادآور شد، پیش از اینکه ما وارد کابل شویم، بانکها دزدیده شده بود، میلیونها دالر ما و شما و پول مردم افغانستان از بانکها کشیده شد، دزدی شد، توسط هلیکوپترها به خارج کشیده شد و بانکها خالی بود.
ذبیحالله مجاهد یادآور شد: «افغانستان در خارج از کشور توسط بانک جهانی و بعضی از حلقات مسدود شده است، این هم باعث شده است که بودجه ما زودتر پر نشود. بانکها هنوز هم بهصورت کامل خدمات ارایه نمیتواند، این هم ما را با مشکل مواجه کرده است.»
بانکها در مرکز کشور دو هفته پیش دوباره به فعالیت شروع کردند، اما توزیع پول برای مشترکان محدود است. بانک مرکزی در هماهنگی با اتحادیه بانکها، گفته که برای دارندهگان حسابهای انفرادی بانکی، هفتهای ۲۰۰ دالر امریکایی یا ۲۰ هزار افغانی بیشتر پرداخت نمیشود. این وضعیت سبب شده است که صفهای طولانی در پشت دفاتر بانکها شکل بگیرد. شماری از بانکها در ولایات تا هنوز شروع به فعالیت نکرده است. باشندهگان کشور در ولایتها نیز به دلیل بسته بودن بانکها با مشکلات جدی روبهرو استند.
طالبان روز سهشنبه، ۳۰ سنبله، شماری از اعضای باقیمانده کابینه خود را اعلام کردند. طبق اعلام ذبیحالله مجاهد، سخنگوی طالبان، حاجی نورالدین عزیزی بهعنوان سرپرست وزارت تجارت تعیین شده است. نورالدین عزیزی باشنده ولایت پنجشیر است.
آقای مجاهد میگوید: «وزارت تجارت امروز دوباره به فعالیت شروع کرد، چرخش اقتصادی دوباره شروع میشود. این فقری که مردم افغانستان فعلاً نگران آن هستند، بسیار زود حل خواهد شد. ما مسوولیت داریم که در این راستا خیلی زیاد تلاش کنیم. ما شب و روز تلاش میکنیم که همین مساله حل شود و پول مسدود شده هم آزاد شود.»
مراسم تحلیف طالبان لغو شد
مراسم تحلیف حکومت طالبان که قرار بود بهزودی برگزار شود، لغو شد. ذبیحالله مجاهد میگوید که مراسم تحلیف کابینه لغو شده است. به گفته وی، برگزاری مراسم تحلیف وقت را ضایع میکرد، بهتر است مسوولان مستقیم سر کار بروند، چون دیر است که ادارات غیرفعال بوده و باید دوباره فعال شوند.
گفتنی است که بیشتر ادارات دولتی تا هنوز بهصورت درست فعال نشده است. بسته ماندن شماری از ادارات دولتی بهویژه ریاست پاسپورت، مردم را با مشکلات جدی روبهرو کرده است.