عبدالقدیر فطرت، ریيس پیشین بانک مرکزی افغانستان، در نتیجه بیماری در امریکا درگذشته است. آقای فطرت حدود چهار سال بهعنوان رییس بانک مرکزی افغانستان کار کرد. او پس از بحران کابلبانک به ایالات متحده رفت و استعفا داد. در آن زمان، آقای فطرت گفته بود که جانش در افغانستان در خطر است. اعلام ورشکستهگی کابلبانک در سال ۲۰۱۱ بزرگترین بحران مالی در دو دهه گذشته افغانستان به شمار میرود که حدود یک میلیارد دالر سپردههای مردم در این بانک بود. پس از ورشکستهگی این بانک، حکومت پیشین مدیریت این بانک را بر عهده گرفت.
عبدالقدیر فطرت، رییس پیشین بانک مرکزی افغانستان، روز یکشنبه، ۹ ثور ۱۴۰۳، در ویرجنیای امریکا درگذشت. نزدیکان او به رسانهها تایید کردهاند که آقای فطرت به عمر ۶۱ سالهگی در نتیجه بیماری درگذشته است. او از سال ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۰ خورشیدی، ریاست بانک مرکزی افغانستان را بر عهده داشت. آقای فطرت در ۱۷ جوزای ۱۳۹۰، به دنبال بحران کابلبانک، بزرگترین بانک خصوصی افغانستان، از سمت خود کنار رفت. او در زمان حکومت اسلامی به رهبری برهانالدین ربانی نیز بهعنوان رییس بانک مرکزی افغانستان کار کرده بود.
آقای فطرت در زمان ریاست جمهوری حامد کرزی، پس از ورشکستهگی کابلبانک به ایالات متحده رفت و در آن جا استعفای خود را اعلام کرد. او دلیل استعفایش در امریکا را تهدیدات امنیتی علیه خودش خوانده بود. فطرت در آن زمان به رسانهها گفته بود که به دلیل تحقیقاتی که در مورد بحران کابلبانک انجام داده، جانش در خطر است و برای حفظ جان خود استعفا داده است.
همچنان او در نامه رسمیای که به رسانهها فرستاده بود، گفته بود که نهادهای دولتی و مقامهای ارشد حکومتی در آن زمان در بخش نظارت بانک مرکزی خلاف قانون مداخله میکردند. او گفته بود که درخواستهای پیهم بانک مرکزی مبنی بر ایجاد محکمه اختصاصی با شرایط پیشنهادیاش برای متهمان بحران کابلبانک، از سوی حکومت وقت عملی نشده است.
رییس اسبق بانک مرکزی افغانستان، یک ماه پیش از استعفایش در جوزای ۱۳۹۰ در مجلس نمایندهگان افغانستان گفته بود: «برادر رییس جمهور و برادر معاون اول رییس جمهور در بحران کابلبانک دست دارند.» اما حکومت وقت افغانستان، آقای فطرت را در سقوط کابلبانک متهم دانسته بود.
آقای فطرت بعداً در سال ۲۰۱۹ کتابی تحت عنوان «تراژدی کابلبانک» به انگلیسی نوشت و دلیل ورشکستهگی این بانک را توضیح داد. این کتاب به زبان فارسی برگردان و در افغانستان چاپ شده است.
رییس اسبق بانک مرکزی افغانستان، در زمانی که استعفا داده بود از سوی دادستان کل کشور متهم شده بود که در بحران کابلبانک دست دارد؛ اتهامی که همیشه از سوی آقای فطرت رد شده بود.
روزنامه ۸صبح در آن زمان یک گزارش تحقیقی را به نشر سپرد که نشان میداد آقای فطرت با آنکه از بحران کابلبانک در اواسط همان سال خبر داشت، هفت ماه بعد پارلمان را در جریان قرار داده بود.
با این حال، مرگ او واکنشهای شماری از احزاب و چهرههای سیاسی را در پی داشته است. حزب جمعیت اسلامی به رهبری صلاحالدین ربانی و شماری از سیاستمداران وابسته به این حزب، کارنامه آقای فطرت را درخشان توصیف کردهاند.
در پیام این حزب آمده است: «دوکتور عبدالقدير فطرت، اقتصاددان، سیاستمدار و از متخصصان بانکداری کشور بود. ایشان مدرکهای کارشناسی و کارشناسی ارشد خویش را از دانشگاههای معتبر بینالمللی بهدست آورد و با توجه به پسزمینه قوی علمیای که داشت در پستهای بلند و تأثیرگذار، از جمله بهعنوان معاون بانک ملی، مشاور صندوق بینالمللی پول، مشاور بانک جهانی، مشاور آژانس توسعه بینالمللی ایالات متحده (USAID) و رییس بانک مرکزی افغانستان ایفای وظیفه کرد. او برای معیاریسازی سیستم مالی، اصلاح سیاستهای پولی و تقویت شفافیت مالی در کشور زحمات زیادی متقبل شد که مستوجب تقدیر میباشد.»
همزمان، سید طیب جواد، سفیر پیشین افغانستان در روسیه، آقای فطرت را «فرزند صادق وطن و اولاد غریب» توصیف کرده است. او نوشته است: فرزند صادق وطن و اولاد غریب که بهرغم ریاست بانک مرکزی، پاک زیست و در غربت نیز نان حلال خورد از راه کار سخت و ارایه خدمات کوچک بیمه. ساده زیست و با درد از میان ما رفت.»
عمر صمد، سفیر پیشین افغانستان در فرانسه، نیز آقای فطرت را فرزند «صادق» افغانستان خوانده است. او در شبکه اجتماعی ایکس نوشته است: «مردم افغانستان یک تن از فرزندان صدیق و صادق، مجاهد و کار فهم را که دارای فطرت پاک و شجاعت سیاسی بینظیر بود، از دست دادند.»
از سوی دیگر، برخی از شهروندان مرگ او و سایر کسانی را که از قضایای کابلبانک آگاهی داشتند، مرموز توصیف کردهاند. به گفته آنان، شیرخان فرنود و مارشال فهیم هرکدام رازهای زیادی از پرونده کابلبانک را در سینه داشتند. آنان میافزایند که هماکنون از وضعیت خلیل فیروزی، یکی از سهامداران کابلبانک، که مدتی در زندان بود نیز آگاهی لازم در دست نیست.
عبدالقدیر فطرت در سال ۱۹۶۳ میلادی در ولایت بدخشان افغانستان زاده شد. او آموزشهای ابتدایی را در زادگاهش و تحصیلات ثانوی را در کابل به پایان رساند. آقای فطرت در رشته اقتصاد در اسلامآباد، پایتخت پاکستان، تا مقطع لیسانس درس خوانده و کارشناسی ارشد خود را در اقتصاد از ایالات متحده امریکا بهدست آورده بود.