پس از سالها جنگ در کشور، ماینهای دفن شده زیر خاک و مهمات برجا مانده از جنگ، هنوز هم بهعنوان دشمن پنهان از غیرنظامیان بهویژه کودکان قربانی میگیرد. بربنیاد آمارهای گردآوری شده، تنها در نیمه پسین ماه میزان امسال دستکم نُه کودک در پنج ولایت کشور قربانی انفجار مواد برجا مانده از جنگ شدهاند. این تلفات انسانی ناشی از انفجار سرگلولههای هاوان و ماینهای برجا مانده از جنگ در پوستههای امنیتی متروکه و مناطق جنگی بوده است. منابع میگویند که فقر و گرسنهگی پای کودکان را به ساحات جنگی میکشاند تا با گردآوری آهنپارهها و فروش آن، پول به دست بیاورند. فعالان حقوق کودک اما وضعیت کودکان افغانستان را نگرانکننده توصیف میکنند و خواهان رسیدهگی نهادهای بینالمللی به آنان هستند.
آمارهای گردآوری شده توسط روزنامه 8صبح نشان میدهد که از 13 تا 29 میزان سال روان خورشیدی، نُه کودک در ولایتهای هلمند، بادغیس، پکتیا، فراه و فاریاب در نتیجه انفجار مواد برجا مانده از جنگ، جان باخته و چهار کودک دیگر زخم برداشتهاند. این کودکان بین سنین 8 تا 16 ساله بودهاند. در میان این کشتهگان، سه دختر و پنج پسر شاملاند.
در تازهترین مورد، روز شنبه، 7 عقرب، یک کودک در نتیجه انفجار سرگلوله هاوان در ولایت هلمند جانش را از دست داد. همچنان منابع محلی در ولایت بادغیس به روزنامه 8صبح میگویند که بامداد جمعه، 29 میزان، سه دختر خردسال که برای گردآوری آهنپارهها به یک پاسگاه امنیتی متروکه در ساحه خارستان ولسوالی مقر رفته بودند، در نتیجه انفجار ماین، جان باختهاند.
افزون بر این، منابع محلی در ولایت پکتیا میگویند که روز چهارشنبه، 13 میزان، دو کودک خردسال در نتیجه انفجار سرگلوله هاوان در روستای مریخیل ولسوالی زازی آریوب این ولایت کشته و دو کودک دیگر زخمی شدهاند. همچنان در یک رویداد جداگانه در ولسوالی متاخان این ولایت یک کودک در نتیجه انفجار سرگلوله هاوان جان باخته و دو کودک دیگر زخمی شدهاند. به گفته منابع، این کودکان پس از پرتاب یک سرگلوله هاوان به داخل آتش، قربانی انفجار شدهاند.
علاوه بر این، در رویداد دیگری به تاریخ 27 میزان یک کودک ششساله در روستای «بخاری قلعه» ولسوالی المار ولایت فاریاب قربانی انفجار ماین جاسازی شد. به همین ترتیب، یک کودک دیگر در نتیجه انفجار سرگلوله هاوان در اواخر میزان در ولایت فراه جان باخت.
در همین حال، باشندهگان ولایتهای هلمند، پکتیا، بادغیس، فراه و فاریاب از افزایش انفجارهای ناشی از مواد منفجرناشده در ساحات جنگی ابراز نگرانی میکنند. آنان میگویند که فقر، گرسنهگی و اقتصاد ضعیف خانوادهها سبب افزایش تلفات انسانی ناشی از انفجار ماینها و مهمات برجا مانده از جنگ میشود؛ زیرا به سخن آنان، کودکان برای کمک به خانوادههایشان به ساحات جنگی میروند تا آهنپارهها را گردآوری کنند و از طریق فروش آن چند افغانی به دست بیاورند و اقتصاد خانوادهشان را یاری رسانند.
محمدغنی، یکی از باشندهگان ولسوالی مقر ولایت بادغیس، در صحبت با روزنامه 8صبح، میگوید: «کار نیست، فقر خیلی زیاد شده و خانوادهها مجبور میشوند کودکانشان را برای جمعآوری پلاستیک و آهن به ساحات دور بفرستند… کودکان همیشه برای جمعآوری آهن به ساحه خارستان که در گذشته منطقه جنگی بود، میروند.» او با اشاره به سه کودک کشته شده در این ولسوالی، میگوید که قربانیان بین 8 تا 12 سال سن داشتند.
از سوی دیگر، طی 20 سال گذشته موسسههای بینالمللی زیادی در زمینه پاکسازی ساحات جنگی از وجود ماین و مواد منفجرناشده کار کردهاند، اما این معضل حل نشده و تلفات ناشی از آن همچنان ادامه دارد. اخیراً نهادهای مختلف بشری از جمله یونیسف از ادامه تلفات ناشی از انفجار مهمات انفجارناشده در افغانستان ابراز نگرانی کرده و گفتهاند که باید روی برنامههای ماینروبی و بقایای جنگهای دو دهه پسین بیشتر تمرکز و سرمایهگذاری شود.
قربانی شدن کودکان در نتیجه انفجار مواد برجا مانده از جنگها، فعالان حقوق کودک را نگران ساخته است. آنان میگویند که کودکان نباید بیش از این قربانی وضع موجود شوند و باید راه حلی برای این معضل پیدا شود.
جواد سعیدی (نام مستعار) فعال حقوق کودک، میگوید با وجود مصرف میلیونها دالر در پروژههای ماینروبی، هنوز هم ماینها و مهمات باقیمانده بهعنوان دشمن درجه یک شهروندان بهویژه کودکان شمرده میشود. او میافزاید: «عدم آگاهی مردم از خطرات ساحات ماینگذاری شده، فقر و تنگدستی سبب اصلی تلفات کودکان ناشی از انفجار ماینها و مهمات انفجارناشده است.»
این نگرانیها در حالی مطرح شده است که پس از سالها جنگ در کشور، هزاران حلقه ماین در نقاط مختلف بهویژه ساحات جنگی جابهجا شده و با وجود مصرف میلیونها دالر امریکایی از سوی موسسههای بینالمللی، هنوزهم این معضل بهگونه کامل حل نشده است. افزون بر این، با روی کار آمدن دوباره طالبان، روند ماینروبی در کشور تا حدی مختل شده است و روشن نیست چه زمانی از سر گرفته خواهد شد.
از این پیش، نورالدین رستمخیل، رییس انسجام، هماهنگی و ماینروبی در افغانستان، به رسانهها گفته است که در یک سال گذشته هیچ نهادی در زمینه ماینروبی با افغانستان کمک و یا همکاری نکرده است.
این در حالی است که براساس آمارهای کمیته بینالمللی صلیب سرخ که ماه گذشته نشر شد، در شش ماه نخست سال روان میلادی دستکم 392 انفجار ناشی از ماینها و مهمات انفجارناشده در افغانستان به ثبت رسیده است. در نتیجه این انفجارها 902 تن کشته و زخمی شدهاند. طبق گزارش این نهاد، 85 درصد قربانیان این انفجارها را غیرنظامیان شکل میدهند. در این میان، 40 درصد قربانیان کودک هستند.