نوروز بیرمی عرفه‌سیده؛ افغانستان و یوقالگن منطقه یقین‌لیگی
نوروز تاریخی اهمیتی هېچ کېمگه سِر اېمس؛ چونکه بو بیزنینگ کون‌لریمیز گه قدر دوام اېتیب کېلگن، میلیون‌لب آدم‌لر نینگ بخت و سعادتی گه زمینه یره‌تگن قدیمی بیرم دیر. نوروز بیرمی نینگ جمعیت و کلتور ساحه‌لریده بولگن اهمیت‌لریدن بیری هندوستان دن آلیب چین گه قدر، افغانستاندن ایران گه قدر، آذربایجان و تورکیه دن بالکان منطقه‌سیگه قدر تورلی اېلت‌لر نینگ باغلنیشی گه سبب بولگن. شونی اوچون بو مملکتلر یشاوچیلری نینگ بیرلشتیریش گه اشاره قیلیش مقصدیده نوروز بیرمی پیدا بولگن. اېلت‌لر اهالیسی انسان و دنیا دن قوشمه درک و معلومات‌لرینی نمایش گه قویش اوچون اېلت‌لر آره‌سیده قوشمه تیل فرهنگی تاپیلگن. ماجرا کوپ بولگن دنیا و جیوپولوتیک شرایط مرکب‌لشی بیلن اۉتمیش گه نسبتن قرمه‌قرشی‌لیک و ماجرالر اوج آلیشی گه سبب بولگن و اېلت‌لر اوزاق‌لیک‌لرنی کمه‌یتیریب و یقین‌لیک‌لرنی مستحکم‌لش اوچون یقین‌لش زمینه‌سی یره‌تیلیشی گه تلاش قیله‌دیلر.
افغانستانده احوال عکسینچه دیر. جمهوریت توزومی‌ده منطقه یقین‌لیگی و قۉشنی مملکتلر بیلن افغانستان مناسبتی مستحکم‌لنیشی اوچون یریم جانلی سعی‌وحرکت‌‌لر بولیب و سیاست بوییچه پیدا بولگن موزلر فرهنگ ایسیشی بیلن سوو بولیش گه امیدوارلیک تاپیلگندی، قیته دن افغانستان تنزل گه یوز توتیب و فرهنگ و تمدنی منطقه بیلن استه-سیکین بوزیلیش یونه‌لیشگه قرار تاپدی. تهران ده ملا برادر نینگ ترجمان بیلن گپلشووی بو معمالردن بیری اېدی و احمدشاه درانی زمانیدن بېری بو منطقه حاکم‌لری تاریخیده مثل‌سیز دیر. بو خبر افغانستان تاریخیده ینگی عصر باشلنیشیدن درک بیرر اېدی؛ بو عصرده معمالر قیته کوچه‌یب و تاریخ نینگ مرکب یونه‌لیشی گه قالگن اېلت نی دېنگیز گه چوک تېریشی ممکن.
نوروز گه قرشی‌لیک، گرچند بوندن آلدین متعصب و قطار ملالر تامانیدن بولگن بولسه ده، لېکن کلتور گه قرشی آوازلر چېتده بولیب و اهالی نینگ عمومی حیاتی گه قلقان بوله آلمسدی. نوروز بیلن سیستماتیک قرشی‌لیک و باستانی بو عنعنه گه قرشی کوره‌ش ده حکومت اداره‌لری نینگ اره‌لششووی و رسمی ترتیب قاعده گه اېلنتیریش، ملا برادر تهران ده باشله‌گن جریان نینگ دوامی دیر. ملا برادر نینگ خط-حرکتی شخصی سلیقه اېمس اېدی، بلکه بیر رژیم نینگ حرکت بیر بولیمی دیر و منطقه مملکتلر گه بیز-سیزلر آره‌میزده کوچلی و مستحکم دیوار بار و بیز اوشبو دیوارلر آرقه‌سیدن سیزلر بیلن سۉز یوریته‌میز دییش دیر. نوروز گه قرشی‌لیک و مینگلب ییل بیر-بیری بیلن یشب و قۉشمه تمدن یره‌تگن اهالی آره‌سیده چېگره و دیوار قوریش دیر.
کلتور ومدنیت گه قرشی‌لیک حاضرگی دورده گللب یشه‌گن دینی فونده‌منته‌لیزیم نینگ اساسی خصوصیت‌لریدن بیری دیر. فونده‌منته‌لیزیم یازووچیسی و ایش بیلرمانی الیور روا، بو فونده‌منته‌لیزیم نینگ اساسینی «مقدس جهل: کلتورسیز دین روزغاری» کتابی‌ده تفصیل بیلن بیان قیلگن. اونینگ توشینتیریشیچه، بو گروه اۉزلر‌ی نینگ دینی اۉقیش‌لری سببینی کېنگهیتیریش آرقه‌لی مدنی حادثه‌لرنی یوق قیلیشنی و انسانیت نینگ بیر نیچه مینگ ییللیک یوتوق‌لرینی نشانگه آلیشنی خواه‌لشه‌دی. بو گروه‌لر دین نی اۉزلیک مساله‌سی گه قیسقرتیره‌دی و اۉزلیکلرنی عموم‌لشتیره‌دی و نتیجه ده اولر انسان اۉزی گه خاص‌لیگنی شکللنتیریش گه حصه قوشووچی باشقه تورلی عنصرلرنی تن آلمه‌یدی. کلتور و مدنیت گه قرشی‌لیک فونده‌منته گروه‌لر نینگ حرکتی بیر بولیمی بولیب و اوشبو گروه‌لر سیاسی قدرت نی آلیش بیلن تمدن نی یوق قیلیش اوچون بوتوغریده برچه عمومی امکانیتدن فایده‌لنه‌دی. دینی متعصب‌لر کلتور و مدنیت یوتوق‌لرینی یوق قیلیشی تاریخ ده بیرینچی مرته اېمس، بلکه آدم‌لر تاریخ بویلب بو معمالرنی کوپ باشدن کېچیریب و بو یونه‌لیشدن کوپ زیان کورگنلر.
افغانستانده اېتنیک، دینی و تیل خیلمه-خیللیک تن آلینیشی اوچون اَولا ملی درجه ده اېزچیل یانده‌شوونی تاپیب و کیین اېسه منطقه‌ای همکارلیکنی کېنگهیتیریش و دنیا همجمعیت گه اعضا بولیش اوچون جهانی مقیاس ده حرکت قیلیشی کېره‌ک. دنیا همجمعیت گه اعضا بولیش، خلق‌ارا تعامل کدلری گه حرمت قیلینیشی، میثاق‌لر و کنوانسیون‌لر رعایت اېتیلیشی و بوگونگی دنیا ده اهمیت گه اېگه قاعده‌لر گه عمل قیلیش و مملکتلر بیلن علاقه‌نی مستحکم‌لش ضرور دیر.
نوروز نینگ اهمیتی گه بناً، بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی تامانیدن خلق‌ارا نوروز بیرمی صفتیده تن آلینگن و یونسکو نینگ بیلیم و مدنیت تشکیلاتیده جهانی میراث اوله‌راق قید اېتیلگن. افغانستانده نوروز گه قرشی‌لیک قیله‌دیگنلر، بو منطقه نینگ تمدنی سابقه‌سینی بوزیش گه قوشیمچه، حاضرگی کونده جهان تامانیدن قبول قیلینگن قاعده گه قرشی‌لیک کورسه‌تیش دیر. بو ایش بیر مملکتده تورلی فاجعه بیلن بیر گروه نینگ حاکمیت قیلیش معناسینی افاده قیلیب و یشاوچیلر نینگ کونده‌لیک قیینچلیک‌لری گه خلاصه بولمه‌یدی. بو گروه بیل و کلنگ قولگه آلیب و هر کونی افغانستان، منطقه و دنیا آره‌سیده ینگی گودال‌لرنی قازیب، اوزاق مدت اوچون اونینگ تمدنی اۉزلیگینی یوق قیلیب و فرهنگ و تمدنی همایش‌لر گه برهم بیریشی ممکن؛ حاضر افغانستان نینگ باستانی گنجینه‌لری بیر بولیمی مملکت بویلب طالبان توزیلمه‌سیده قوریلگن مافیا تامانیدن قازیب چیقریلیب و قاره بازارده ساتیلماقده و هېچ کیم نینگ نظارت قیلیش و ناراضی‌لیک بیلدیریش گه حقی یوق.
هم افغانستان و هم منطقه یقین بولیش گه محتاج دیر. دنیاده‌گی سیاست و کېسکین‌‌لیک طفیلی بو منطقه جهانی قدرت‌لر دقتینی قره ته‌دی، بونی فقط خوش معامله‌لیک و توشینیش بیلن چېکلش ممکن. بو ماجرا و تارتیشوولر گه توسیق بولیش و منطقه ده‌گی اېلت‌لر آره‌سیده برادرلیک و همکارلیک نی کېنگهیتیریش یگانه یول، کلتور و مدنیت دیر. نوروز بیرمی و مهرگان نی کوتیب آلیش، فرهنگی میراث‌لردن نشانلش، باستانی بارلیکلر گه بها بیریش و بو منطقه ده‌گی تاریخی رنگارنگ‌لیکنی عکس اېتّیریش، اۉتمیش گه نسبتن یقین‌لیکّه سبب بولیب و ایکّی تامان نینگ کېلیشووی گه سبب بولیشی ممکن. افغانستان نینگ افراطیتچیلیک فکرلردن قوتقریش، افغانستان خلقی نینگ یالغیز اساسی نیازلریدن اېمس، بلکه منطقه و جهانی ضرورت دیر. افغانستان و منطقه خلقی یخشی تیریکچیلیک قیلیش اوچون یاولیک دیوارلرنی نوره‌تیب و تمدن قۉشمه تیل نی تاپیش‌لری کېره‌ک. کېله‌سی نسللر بابالری نینگ تمدنی گه قوانیش وکېله‌جک نی قوریش اوچون قوشمه بازارلر، قوشمه کلتوری اوی‌لر، قۉشمه تلویزیون‌لر شکللنیب و باشقه آدیم‌لر کوتاریلیشی کېره‌ک. نوروز نی اۉلوغلب، نوروز توپراغینی آباد و گُللشنی اېسته‌ی‌لیک.
