برنامه داشته باشید، نه حرف
صفی‌الله امیری
انتخابات افغانستان در نوع خود یکی از جنجالی‌ترین و پرهزینه‌ترین انتخابات‌های دنیا به شمار می‌رود. چهارمین انتخابات ریاست جمهوری کشور در حالی قرار است، برگزار شود که گفت‌وگوهای مقامات امریکایی با طالبان در مورد صلح افغانستان جریان دارد و هنوز امیدواری خاصی در مورد صلح به میان نیامده است. هر چند تلاش‌های کشورهای همسایه، منطقه و جهان در این اواخر در مورد موضوع صلح افغانستان شدت یافته و به نوعی موضوع انتخابات ریاست جمهوری کشور را تحت‌الشعاع قرار داده است. پیش از این گمان‌زنی‌های وجود داشت که جامعه‌ی جهانی برای انتخابات ریاست جمهوری علاقه‌مند نیست و در تلاش ایجاد اداره‌ی موقت و سهیم‌سازی گروه طالبان است.
با نزدیک شدن به انتخابات و شروع کارزارهای انتخاباتی نامزدان ریاست جمهوری، فضای سیاسی و اجتماعی دگرگون خواهند شد. تکت‌های انتخاباتی در پی تبلیغات و جذب آرای شهروندان به سود‌شان خواهند شتافت. تبلیغات غیر مستقیم تکت‌های انتخاباتی از ماه‌ها پیش در بعضی ولایات شروع شده، ولی با شروع رسمی کارزارهای انتخاباتی، فضای اجتماعی و سیاسی کشور، رنگ و بوی تازه‌تری خواهد گرفت. تکت‌های انتخاباتی تلاش خواهند نمود تا از هر ابزاری برای جذب رأی شهروندان استفاده کنند. دشنام، توهین، افترا و تهمت از جمله مواردی است که در ادبیات کارزارهای انتخاباتی گذشته به وفور دیده شده است و تعدادی از شهروندان با این چنین روی‌کردها اغفال شده و رأی‌شان را به نفع فردی/ افرادی داده‌اند که شاید شایسته‌ی آن نبوده‌اند.
افغانستان امروز، افغانستان دو دهه پیش نیست، مردم‌سالاری در حدود دو دهه به نحوی تجربه شده است و بدون از مردم‌سالاری و همه‌شمول بودن افغان‌ها چیزی نمی‌تواند جایگزین انتخابات شود. صیانت و حفاظت نکردن از آرای شهروندان توسط کمیسیون‌های انتخاباتی نباید به حربه‌ی تبلیغاتی دشمن قرار گیرد تا شهروندان از حق شهروندانی شان محروم شوند. ناکارآیی نهادها و افراد نباید الگوی برای از بین بردن پروسه‌های مردم‌سالار باشد، هر چند در افغانستان معمول است که اگر نهاد یا فرد پروسه‌ی را مختل و یا صدمه بزند و نتواند سلامت آن را نگه‌دارد، شهروندان پروسه را در عوض رهبری نهادها، مشکل‌زا می‌پندارند.
تکت‌های انتخاباتی هنوز هم از شیوه‌های کلاسیک در کارزارهای انتخاباتی استفاده خواهند کرد، در حالی که شیوه‌های کلاسیک کارزارهای انتخاباتی زیاد پاسخ‌گوی نیازمندی‌های کارزارهای انتخاباتی نیستند. شهروندان از نامزدان انتخابات ریاست جمهوری در این دور کارزارهای انتخاباتی توقع دارند تا با استفاده از شیوه‌های ستوده، کارزارهای انتخاباتی را به پیش ببرند و شهروندان را آزار و اذیت نکنند. نوعیت کارزارهای انتخابات می‌تواند به نحوی، ذهنیت شهروندان را نسبت عمل‌کرد نامزدان و تکت‌های انتخاباتی تغییر دهد. شهروندان دیگر به وعده‌های میان‌تهی نامزدان و حرف‌های تکراری باور نخواهند کرد، شهروندان از نامزدان و تکت‌های انتخاباتی برنامه‌ی عمل و شعارهای تدوین شده‌ی انتخاباتی می‌خواهند نه حرف‌های بیهوده، تکراری و عوام‌فریب.
شهروندان و به ویژه جوانان، از نامزدان انتخابات خواهند خواست تا برنامه‌های عملی‌شان را برای به صورت مدون و تدوین شده به شهروندان پیشکش نمایند، دیگر شهروندان، شهروندان چند سال پیش نیستند، شهروندان می‌دانند که به چه برنامه‌های رأی بدهند و به چه برنامه‌های رأی ندهند. بعید نیست که پول، قدرت، زبان، قوم، سمت، نان و نمک و عوامل دیگر در انتخابات پیش رو تعیین کننده خواهند بود؛ ولی نباید فراموش کرد، که افکار عمومی تغییر کرده و افکار عمومی چند سال قبل نیست و باید سنجینده‌تر از قبل کارزارهای انتخاباتی شروع شود، ادامه و پایان یابد.
رسانه‌های در قبال انتخابات ریاست جمهوری سکوت نخواهند کرد. رسانه‌ها که در چند سال گذشته تمام عمل‌کرد حکومت و سیاست‌مداران را زیر ذره‌بین داشتند، حالا می‌تواند با طرح برنامه‌های وسیع و آگاهی‌دهی از نامزدان و کارکردشان در زمان خدمت‌شان چه در درون حکومت چه در بیرون از حکومت، افکار عمومی را تغییر دهند. رسانه‌های دیداری، شنیداری و نوشتاری بهترین منبع برای نامزدان خواهند بود تا روی آن تمرکز کنند و برنامه‌های‌شان را همه‌گانی سازند. شهروندان برای حرمت گذاشتن به پای صندوق‌های رأی خواهند رفت، برای نامزدان و تکت‌های انتخاباتی ضروری است که بیش‌تر از پیش به شهروندان احترام قایل شوند و کوشش نکنند تا شهروندان صدمه ببینند.
با وجود تمام کم و کاستی‌های که در روند مردم‌سالاری از سوی نهادی حکومتی و نهادهای اجراکننده‌ی پروسه‌های مردم‌سالاری وجود دارد، شهروندان از کارگزاران امور، توقع دارند تا به شهروندان احترام گذاشته و اجازه دهند تا شهروندان با خاطر آرام و دل جمع، رییس جمهور آینده را انتخاب کنند. کمیسیون‌های انتخاباتی باید برای کشاندن شهروندان به پای صندوق‌های رأی تلاش جدی نمایند و نگذارد تا تبلیغات منفی، سبب رأی ندادن‌شان شود. نیاز است تا کمیسیون‌های انتخاباتی و تکت‌های انتخاباتی در جریان کارزارهای انتخاباتی نامزدان ریاست جمهوری، مسایل قومی، سمتی و زبانی را دامن نزنند و تلاش کنند تا از افتادن به دام مسایل، قوم‌گرایانه، خودشان را نجات دهند. شهروندان به برنامه‌های مفید باور خواهند کرد نه حرف‌های میان‌تهی و بدون مصرف.
