طالبان با امضای توافقنامه دوحه تعهد کرده بودند که روابط خود با سایر گروههای تروریستی به شمول شبکه القاعده را قطع میکنند. این گروه اما از رهبر پیشین این شبکه در قلب شهر کابل میزبانی کردند که بعدا توسط حمله هوایی امریکا کشته شد. بهتازهگی شورای امنیت سازمان ملل متحد و اداره بازرس ویژه ایالات متحده امریکا بار دیگر از رابطه تنگاتنگ القاعده و طالبان پرده برداشتهاند. براساس یافتههای آنان، طالبان افزون بر حفظ رابطهشان با القاعده، به این شبکه اجازه دادهاند که برای خود پایگاه نظامی بسازد و سربازگیری کند. طبق گزارش شورای امنیت، القاعده در افغانستان هشت اردوگاه آموزشی تازه ایجاد کرده و افراد رابط میان سیفالعدل، رهبر القاعده مستقر در ایران و عبدالرحمان الغامدی، چهره کلیدی این شبکه در افغانستان در حال رفتوآمد هستند، اما سیگار احتمال داده که رهبر القاعده در افغانستان باشد و از اینجا بیانیههای حمله بر سفارتهای خانههای امریکا، اروپا و اسراییل را صادر کرده است. در گزارش شورای امنیت همچنان از رابطه طالبان با جنبش ترکستان شرقی و انصارالله تاجیکستان و جابهجایی آنان در ولایت بغلان نیز سخن رفته است.
شورای امنیت سازمان ملل متحد در تازهترین گزارش خود گفته است که شبکه القاعده هشت اردوگاه آموزشی تازه را در ولایتهای غزنی، لغمان، پروان، ارزگان و یک پایگاه را برای انبار اسلحه در پنجشیر ایجاد کرده است. براساس گزارش شورای امنیت مدرسههای دینی القاعده در ولایتهای لغمان، کنر، ننگرهار، نورستان و پروان نیز فعالیت دارند.
شورای امنیت سازمان ملل متحد تاکید کرده که رابطه بین طالبان و القاعده همچنان نزدیک است و این شبکه حضور خود در افغانستان تحت سیطره طالبان را حفظ میکند. به گفته شورای امنیت، ارزیابی کشورهای منطقه نشان میدهد که چهرههای ارشد این شبکه تغییر نکرده و القاعده هنوز تهدید بالقوه برای منطقه و فراتر از آن قلمداد میشود.
در گزارش آمده است که طالبان تلاش میکنند تا رابطه خود با القاعده را پنهان نگه دارند. این شورا افزوده که فرماندهان عملیاتی القاعده با طالبان ایدیولوژی و شیوه عمل مشترک دارند و در تاریخ فعالیتهای تروریستی روابط شخصی نیز داشتهاند. در گزارش تصریح شده که ۱۰ تن از چهرههای ارشد شبکه القاعده در افغانستان حضور دارند.
به گفته شورای امنیت، گزارشها حاکی از آن است که تلاشهای مقامهای طالبان برای محدود کردن برخی فعالیتهای القاعده باعث تنش بین طالبان و القاعده شده است. به گفته این شورا، چهرههای قدیمی القاعده در افغانستان به احتمال زیاد قادر به ارایه دیدگاههای استراتژیک نباشند. در گزارش خاطرنشان شده که در حال حاضر القاعده در افغانستان نمیتواند حملات پیچیدهای را طراحی کند.
شورای امنیت سازمان ملل متحد میگوید که افراد رابط میان سیفالعدل، رهبر القاعده و عبدالرحمان الغامدی، چهره کلیدی این شبکه در افغانستان، در حال رفتوآمد هستند. در این گزارش تصریح شده است که القاعده «خانههای امن را برای تسهیل رفتوآمد اعضایش بین افغانستان و جمهوری اسلامی ایران در ولایات هرات، فراه و هلمند و خانههای امن اضافی را هم در کابل در اختیار دارد.»
در گزارش شورای امنیت آمده است که تحریک طالبان پاکستانی (تیتیپی) بیشتر تقویت و جسورتر شده و حملاتی را با خودمختاری بیشتری علیه پاکستان انجام میدهد. یافتههای گزارش نشان میدهد که طالبان افغانستان عموماً با اهداف تحریک طالبان پاکستان موافق هستند. در گزارش تصریح شده است: «علاوه بر تامین تسلیحات و تجهیزات، طالبان و القاعده به نیروهای تحریک طالبان پاکستان در حملات برونمرزی کمک کردهاند.» شورای امنیت گفته است: «به رغم اینکه طالبان به جنگجویان تحریک طالبان پاکستانی دستور داده بودند که در عملیات خارج از افغانستان شرکت نکنند، بسیاری از آنها این کار را انجام دادند. برخی از اعضای طالبان افغانستان نیز به تحریک طالبان پاکستان ملحق شدهاند، زیرا آن را وظیفه دینی خود میدانند.»
در گزارش شورای امنیت تاکید شده است که اعضای تیتیپی و خانوادههای آنان «بستههای کمکی منظم» از طالبان دریافت میکنند. براساس این گزارش، حکیم المصری، مسوول اردوگاههای آموزشی و بمبگذاران انتحاری برای تحریک طالبان پاکستانی، در ولایت کنر است.
شورای امنیت گفته است که طالبان برای منحرف کردن فشار پاکستان، ۷۰ تا ۲۰۰ تن از اعضای تحریک طالبان پاکستانی را بهگونه موقت بازداشت و سپس آنان را در شمال افغانستان جابهجا کردهاند.
رابطه طالبان با جنبش اسلامی اوزبیکستان (IMU)
در گزارش شورای امنیت سازمان ملل آمده است که طالبان رابطه خود با جنبش اسلامی اوزبیکستان را نیز حفظ کردهاند. شورای امنیت افزوده که طالبان هستههای عملیاتی اعضای جنبش ترکستان شرقی (ETIM/TIP) را از ولایت بدخشان به بغلان جابهجا کردهاند. به گفته شورای امنیت، تمرکز جنبش ترکستان شرقی بر آموزش جوانان در نیروهای ذخیره و افزایش استخدام زنان در شمالشرق است. در گزارش تذکر رفته که کشورهای منطقه بهطور مداوم از همکاری طالبان با سایر گروههای تروریستی، بهویژه تحریک طالبان پاکستانی، در استخدام، آموزش، طراحی حملات و تهدیدات منطقهای ابراز نگرانی کردهاند.
پیش از این روزنامه ۸صبح نیز در یک گزارش تحقیقی دریافت بود که صدها تن از جنگجویان ترکستان شرقی در ولایتهای بغلان و بدخشان حضور دارند و برخی از فرماندهان آنان تذکره افغانستان گرفته و همینجا ازدواج کردهاند.
افزون بر این رحمتالله نبیل، رییس عمومی امنیت ملی حکومت سابق افغانستان، گفته بود که تعداد جنگجویان این گروه بین ۷۰۰ تا ۸۰۰ تن است که در شمال و شمالشرق جابهجا شدهاند و این گروه بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ جنگجو در ولایتهای بادغیس و غور نیز دارد.
از سویی، در گزارش شورای امنیت گفته شده که تغییرات در تاکتیکهای تروریستی گروههای هراسافگن مشاهده شده است. طبق یافتههای گزارش، تجمع گروههای تروریستی در خاک افغانستان، وضعیت امنیتی منطقه را تضعیف میکند. شورای امنیت بزرگترین تهدید در داخل افغانستان را به گروه داعش نسبت داده که توانایی حملههای تروریستی در منطقه و فراتر از منطقه را دارد.
گزارش سیگار؛ گمان میرود رهبر القاعده در افغانستان باشد
بازرس ویژه امریکا برای بازسازی افغانستان (سیگار) در گزارش سهماهه خود به کانگرس این کشور گفته که حملات گروه داعش بر شیعیان و هزارههای افغانستان افزایش یافته است. سیگار از اکتوبر ۲۰۲۳ تا جنوری ۲۰۲۴، چهار حمله داعش بر هزارهها و شیعیان در افغانستان را ثبت کرده است.
در گزارش سیگار آمده است که تهدیدات القاعده مجددا در افغانستان در حال ظهور است. در گزارش تصریح شده که در سه ماه گذشته فرماندهی کل القاعده که گمان میرود در افغانستان مستقر باشد، سه بیانیه مطبوعاتی منتشر کرده و خواستار حمله بر سفارتها و ساختمانهای امریکا، اروپا و اسراییل شده است. به گفته سیگار، هنوز مشخص نیست که طالبان توان و عزم جلوگیری از حملههای تروریستی القاعده در خارج از افغانستان را دارند یا خیر.
سیگار در این گزارش گفته که ایالات متحده پس از خروج از افغانستان ۱۱.۲۱ میلیارد دالر به افغانستان تحت حاکمیت طالبان کمک کرده و یکی از بزرگترین کمککنندهگان در دوونیم سال گذشته بوده است. پیش از این، شورای امنیت سازمان ملل گزارش داده بود که برخی از فرماندهان القاعده در سطوح تصمیمگیری و مشورتی رژیم طالبان حضور دارند.
این در حالی است که ذبیحالله مجاهد، سخنگوی طالبان، گزارش شورای امنیت سازمان ملل متحد را رد کرده است. او ادعا کرده که «هیچ کسی مربوط القاعده در افغانستان وجود ندارد» و این گروه اجازه نمیدهد کسی از خاک افغانستان علیه کشورهای دیگر استفاده کند.
واکنش مخالفان طالبان به گزارش شورای امنیت سازمان ملل
پس از نشر گزارش شورای امنیت، شماری از چهرههای سیاسی و جبهههای نظامی ضد طالبان، از گزارش کمیته تعزیرات ۱۲۶۷ شورای امنیت سازمان ملل متحد استقبال کردهاند.
جبهه آزادی که در بیش از دو سال گذشته حملههای چریکی را علیه طالبان در شماری از ولایتها سازماندهی کرده، با نشر بیانیهای تاکید کرده که افغانستان تحت حاکمیت طالبان به پناهگاه امن تروریسم بینالمللی تبدیل شده است. در بیانیه این جبهه آمده است: «گزارش اخیر کمیته تعزیرات ۱۲۶۷ شورای امنیت سازمان ملل متحد که به تاریخ ۲۹ جنوری ۲۰۲۴ به نشر رسیده، مهر تاییدی است بر مواضع برحق جبهه آزادی افغانستان دال بر اینکه گروه طالبان نقطه اتصال حلقه خبیثه تروریسم و بستر رشد این پدیده شوم در منطقه و فرامنطقه است. گروه طالبان نهتنها با تروریسم رابطه تنگاتنگ و ارگانیک دارد، بلکه تروریسم در واقع گهواره پرورش این گروه است.»
گفتنی است که شماری از جریانها و فعالان سیاسی نیز این گزارش را بخشی کوچک از ارتباط طالبان با سایر گروههای تروریستی دانستهاند. آنان تاکید کردهاند که طالبان افغانستان را به پناهگاه امن هراسافگنی مبدل کردهاند.