طالبان در جریان بیش از دو سال گذشته بهصورت گسترده زنان و دختران معترض را سرکوب، بازداشت و شکنجه کردهاند. چند روز پس از تسلط طالبان بر افغانستان، زنان و دختران در شهرهای مختلف در برابر اعمال ممنوعیتهای دستوپاگیر این گروه دست به اعتراضات گسترده زدند. طالبان اما به راهپیماییهای خیابانی زنان با خشونت پاسخ دادند و در هفتههای نخست حاکمیت خود دو تن از معترضان را در هرات با شلیک گلوله کشتند. این گروه به تداوم سرکوب اعتراضهای زنان، در تازهترین مورد دو تن از زنان معترض را بازداشت و به جای نامعلومی منتقل کردهاند. بازداشت این زنان با واکنشهای گسترده داخلی و جهانی روبهرو شده است. سازمانهای بینالمللی حقوق بشری، فعالان حقوق بشر و سیاستمداران مخالف طالبان خواستار رهایی بیقیدوشرط این زنان شدهاند. برخی از زنان معترض اما میگویند که طالبان از زنان استفاده ابزاری میکنند و هر زمانی که مقامهای این گروه به خارج از کشور سفر داشته باشند، برای انحراف اذهان عامه دست به بازداشت زنان معترض میزنند. آنان میافزایند که کودکان خلاف تمام آموزههای انسانی، شکنجه مادرانشان در زندانهای طالبان را مشاهده میکنند.
به دنبال اعمال ممنوعیتهای دستوپاگیر طالبان، زنان و دختران در افغانستان از دو سال به این سو بهصورت متواتر در قبال سیاستهای «زنستیزانه» این گروه اعتراض کردهاند. طالبان اما دستور گفتهاند که هر نوع تظاهرات بدون هماهنگی با این گروه غیرقانونی است و سرپیچی از این دستور، مجازات در پی دارد.
طالبان بهتازهگی ژولیا پارسی، مسوول گروه خودجوش زنان معترض افغانستان را با پسرش بازداشت کردهاند. منابع میگویند که طالبان خانم پارسی را «اختطافگونه» از خانهاش ربودهاند. نزدیکان او تایید میکنند که جنگجویان طالبان هنگام بازداشت خانم پارسی، دهن او را بسته بودند.
منابع آگاه تصریح میکنند که طالبان پس از «ربودن» خانم پارسی، پسرش را نیز بازداشت کردهاند. یک منبع معتبر میگوید: «طالبان پسر ۲۲ ساله خانم پارسی را از دکانش به خانه آوردهاند و تمام وسایل و ابزارهایی که مربوط مادرش بوده را با خود بردند و به خانوادهاش تایید کردند که مادر این پسر را نیز آنان بازداشت کردهاند.»
منبع تاکید میکند که طالبان پسر ژولیا پارسی، مسوول جنبش خودش زنان معترض افغانستان را لتوکوب کردهاند. به گفته منبع، آثار شکنجه و جراحت در روی او دیده میشد و او بهشدت ترسیده بود. منبع میافزاید که طالبان نخست خانم پارسی را به ریاست ۴۰ استخبارات و سپس به وزارت داخله این گروه انتقال دادهاند، اما بعد از آن از سرنوشت آنان اطلاعی در دست نیست.
طالبان در حالی ژولیا پارسی را بازداشت کردهاند که حدود دو هفته قبل ندا پروانی، یکی از اعضای دیگر این جنبش را نیز با کودک چهارساله و شوهرش بازداشت کردهاند. منابع نزدیک به ندا پروانی تایید میکنند که از دو هفته به این سو، از وی اطلاعی در دست نیست و طالبان هنوز به خانوادهاش اجازه ندادهاند که او را از نزدیک ملاقات کنند.
بازداشت این دو زن معترض با موج گستردهای از واکنشهای داخلی و خارجی مواجه شده است. شماری از جنبشهای اعتراضی زنان با نشر بیانیههای خبری و ضبط ویدیوهای اعتراضی، از سازمان ملل متحد خواستهاند تا برای رهایی این دو بانو از چنگ طالبان اقدام کنند. زنان و دختران معترض با نگرانی از وضعیت صحی بازداشتشدهگان، تاکید کردهاند که جنایات طالبان باید بهعنوان «آپارتاید جنسیتی» به رسمیت شناخته شود.
پروانه ابراهیمخیل نجرابی، یکی از دختران معترض که خود تجربه زندان طالبان را دارد، میگوید که این گروه تحمل شنیدن صداهای مردم افغانستان را ندارد. به گفته او، این صداها حاکمیت استبدادی طالبان را به چالش میکشاند. بانو نجرابی تصریح میکند که طالبان زنان معترض، فعالان مدنی و سایر بازداشتشدهگان را خلاف قوانین و کنوانسیونهای حقوق بشری مورد شکنجه شدید قرار میدهند.
این فعال حقوق زنان میگوید: «طالبان کودکان این زنان را نیز بازداشت کردهاند. در حالی که در هیچ قانون و منطقی نمیگنجد که کودک چهارساله، شاهد شکنجه پدر و مادرش باشد. این غیرانسانیترین رفتار است که طالبان انجام میدهند.» او از سازمانهای حقوق بشری بینالمللی و کشورهای حامی حقوق بشر میخواهد که با طالبان در این زمینه بهطور جدی برخورد کنند و اجازه ندهند که «جنایت ضد انسانی» علیه کودکان و زنان به رویهای عادی تبدیل شود.
برخی از زنان معترض که نمیخواهند نامشان در گزارش شود، میگویند که طالبان از بازداشت زنان معترض بهعنوان ابزار فشار علیه جامعه جهانی استفاده میکنند. آنان تصریح میکنند که هر بار مقامهای این گروه به خارج از افغانستان سفر داشته باشند، چند زن معترض را بازداشت میکنند تا افکار عامه را از تمرکز بر سفر مقامهایشان به انحراف بکشانند.
در همین حال، شماری از نهادهای بینالمللی حقوق بشری نیز با نگرانی از وضعیت زنان بازداشتشده، خواستار رهایی آنان شدهاند. سازمان عفو بینالملل، دیدبان حقوق بشر، گزارشگر ارشد حقوق بشر سازمان ملل متحد، سازمان حقوق بشری «فریدم ناو» و یوناما از طالبان خواستهاند که زنان معترض و فعالان مدنی را هر چه زودتر از بند رها کنند.
سازمان عفو بینالملل با نگرانی از وضعیت ندا پروانی، عضو جنبش خودجوش زنان معترض افغانستان، همسر و کودکش، خواستار آزادی فوری و بیقیدوشرط آنان شده است. این سازمان گفته است که طالبان به نقض حقوق بشر از جمله حقوق زنان و دختران در افغانستان ادامه دادهاند. همچنان ماری لاولر، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور مدافعان حقوق بشر و سازمان حقوق بشری «فریدم ناو» نیز خواستار رهایی این زنان معترض از بند طالبان شدهاند. به گفته آنان، تا کنون از محل نگهداری این دو زن معترض اطلاعی در دست نیست.
ریچارد بنت، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل برای افغانستان، نیز بازداشت زنان و دختران معترض توسط طالبان را نگرانکننده خوانده است. او تاکید کرده که طالبان باید زنان معترض را از بند رها کنند. او افزوده است: «من با نگرانی جدی از دستگیری و بازداشت خودسرانه زنان مدافع حقوق بشر ژولیا پارسی و ندا پروانی و اعضای خانوادههایشان، از طالبان میخواهم که فوراً و بدون قیدوشرط آنها را آزاد کنند.»
از سوی دیگر، دفتر هیات معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) با نشر بیانیهای بازداشت ژولیا پارسی و ندا پروانی با اعضای خانوادههایشان توسط طالبان را تایید کرده است. این نهاد گفته که پیش از این، طالبان مرتضا بهبودی، خبرنگار، مطیعالله ویسا و رسول پارسی از فعالان مدنی را بازداشت کردهاند. به گفته یوناما، بازداشت افراد به دلیل استفاده از حق آزادی بیان و ابراز عقیده، نگرانکننده و در تضاد با تعهدات بینالمللی این گروه است.
این سازمان از طالبان خواسته است که دست از بازداشتهای خودسرانه بردارند و به بازداشتشدهگان اجازه بدهند که به خانواده، وکیل مدافع و مراقبتهای صحی دسترسی داشته باشند و از همه حقوق زندانیان برای محاکمه عادلانه مستفید شوند.
گفتنی است که طالبان پس از اعمال ممنوعیتهای دستوپاگیر علیه زنان، بارها معترضان را بازداشت، شکنجه و به اعتراف مجبور کردهاند. این گروه، قبلا نیز دهها زن و دختر معترض را بازداشت و بعدا با قید ضمانت و گرفتن اعتراف اجباری رها کردهاند و هنوز تعداد زیادی از زنان و دختران در زندانهای طالبان به سر میبرند. همچنان این گروه روز سهشنبه، ۱۶ سنبله سال ۱۴۰۰، دو تن از اعتراضکنندهگان را کشتهاند و هشت تن دیگر را زخمی کردهاند.
واکنشها به بازداشت زنان و دختران در حالی اوج گرفته است که هفته گذشته، شورای امنیت سازمان ملل متحد رفتار طالبان در قبال زنان را نکوهش کرده است. برخی از سخنرانان این نشست خواستار تعریف «آپارتاید جنسیتی» در هنجارهای بینالمللی شدهاند تا برمبنای آن این گروه را پاسخگو قرار دهند. افزون بر این، یک مقام سازمان ملل گفته است که در دو سال گذشته ۶۵ فرمان منعکننده از سوی طالبان علیه زنان صادر و اعمال شده است.