در تابستان امسال دستکم ۱۸ ولایت کشور زیر تهدید بارانهای شدید و سیلابهای ویرانگر قرار گرفته است. بارندهگیهای شدید و آنی در شماری از این ولایتها منجر به سرازیری سیلابهای مدهش شده است. سرازیر شدن این سیلابها، بیش از همه در ولایتهای نورستان، لوگر، لغمان و کنر تلفات جانی برجا گذاشته است. براساس گزارشهای محلی در ۱۰ روز گذشته دستکم 103 تن در این چهار ولایت بر اثر جاری شدن سیلابها جان باخته و دستکم 110 تن دیگر زخمی شدهاند. همچنان صدها خانه رهایشی، هزاران جریب زمین زراعتی، دهها باغ میوه و چندین پل و پلچک بر اثر این سیلابها تخریب شدهاند.
شمار زیادی از سیلابزدهگانی که خانههایشان در این سیلابها تخریب شده، در فضای باز بهسر میبرند و به آب آشامیدنی صحی، غذا و سرپناه دسترسی ندارند. این سیلابزدهگان ادارههای محلی طالبان را به بیکفایتی در کمکرسانی متهم میکنند و از نهادهای امدادرسان میخواهند که هرچه زودتر به وضعیت آنان رسیدهگی کنند.
پلعَلم، مرکز لوگر و ولسوالیهای خوشی و محمدآغه این ولایت روز شنبه، 29 اسد، گواه سیلابهای ویرانگر بوده است. منابع مردمی میگویند که در پی جاری شدن این سیلابها 20 تن در این ولایت جان باخته، 30 تن دیگر زخمی شده و 4 باشنده ولسوالی خوشی ناپدید شدهاند. همچنان دهها خانه رهایشی و صدها جریب زمین زراعتی در این ولسوالی تخریب شده و حاصلات آنها از بین رفته است.
سیلابزدهگان در لوگر از بیتوجهی طالبان در امر کمکرسانی شکایت دارند. کفتر، باشنده ولسوالی خوشی، خانه و وسایل خانهاش را در اثر سیلاب از دست داده است. خانم کفتر که اکنون در منطقه «بلورین» ولسوالی خوشی جابهجا شده است، در صحبت با روزنامه 8صبح، میگوید: «سیل همه وسایل خانهام را جارو کرد. نه خوراکه ماند و نه هم لباسهایم را.» خانم کفتر میافزاید: «نه خانه دارم و نه هم جای. در امان خدا ماندیم و در مسجد روز و شبم را سپری میکنم.»
امینالله، باشنده روستای محمدیه در ولسوالی خوشی است؛ روستایی که بهگونه کامل زیر آب شده است. این باشنده ولایت لوگر توضیح میدهد که در کنار خانه، کشتزارهایش را نیز سیلاب بلعیده است. امینالله میگوید که تاکنون طالبان و نهادهای امدادرسان برایش کمکی نکردهاند.
شمار زیادی از باشندهگان ولسوالی خوشی، اکنون در مسجدها، مکتبها و بلندیهای کوها پناه گرفتهاند. آنان به غذا، دارو و محل مناسب برای زندهگی نیاز دارند.
سیلابزدهگان ولسوالی خوشی در حالی از نرسیدن کمکها شکایت دارند که مولوی شرفالدین مسلم، معین وزارت دولت در امور رسیدهگی به حوادث زیر اداره طالبان، دیروز در سفرش به ولایت لوگر گفته است که خیمه و مواد ضروری از مرکز در حال انتقال به این ولایت است تا به آسیبدیدهگان سیلابها توزیع شود. شرفالدین مسلم همچنان افزوده است که با دفتر اوچا و سایر موسسههای کمکرسان صحبت شده تا کمکهای بشردوستانه را به سیلابزدهگان این ولایت بفرستند.
پس از لوگر، ولایت نورستان از لحاظ تلفات جانی در ۱۰ روز گذشته، دومین ولایت آسیبدیده از سیلابهای تابستان امسال شمرده میشود. منطقه «کموی» در ولسوالی کامدیش این ولایت، شنبهشب، 29 اسد، گواه بارانهای شدید و سیلابهای آنی بوده است. منابع محلی میگویند که سرازیر شدن سیلابها در ولسوالی کامدیش این ولایت دستکم 20 کشته و 45 زخمی برجا گذاشته است. از رسیدن کمکها به سیلابزدهگان این ولایت تاکنون گزارش نشده است.
سیلابزدهگان در ولایتهای مختلف کشور، طالبان را به بیتوجهی در رسیدهگی به وضعیتشان متهم میکنند. به گفته آنان، کمکهای اولیه و پرسونل بخش مقابله با حوادث طبیعی، به وقت مناسب برای نجات افراد گیرمانده در سیلاب نمیرسند. آسیبدیدهگان سیلابها در ولایتهای مختلف ادعا دارند که تاکنون هیچ کمکی از سوی طالبان و موسسههای امدادرسان دریافت نکردهاند.
نبیالله، باشنده روستای پایندهخیل در ولسوالی سیدآباد ولایت میدانوردک است. او در صحبت با روزنامه 8صبح میگوید: «یک هفته پیش از طرف شب در قریه ما سیلاب سرازیر شد و حدود ۵۰ خانه تا صبح در سیلابها گیر ماندیم. فردای آن روز والی و چند طالب دیگر به قریه آمدند و با هر فامیل متضرر یک سطل آب، یک بسته کاغذ تشناب و یک تخته کمپل کمک کردند و بس.»
الهام، باشنده ولسوالی دهیک در ولایت غزنی به روزنامه 8صبح میگوید: «در یک ماه گذشته دو بار به قریه ما سیل آمده و ۲۰ خانه بهگونه کامل تخریب شده. این خانوادهها در فضای باز زندهگی میکنند، ولی تا هنوز هیچ نهادی به این روستا هیچ نوع کمکی نکرده است.» این باشنده ولایت غزنی میافزاید: «تمام فصل و حاصلات مردم از بین رفته و کاریزها هم تخریب شده. خواست ما از طالبان و نهادهای کمکرسان این است که کمکها را به متضرران اصلی برسانند.»
همچنان منابع محلی در ولایت زابل ادعا دارند که کمکهای خارجی برای سیلزدهگان در این ولایت را طالبان به افراد خودشان توزیع میکنند. منابع روز جمعه، ۲۸ اسد، به روزنامه ۸صبح تأیید کردهاند، کمکهای خارجی که برای سیلابزدهگان زابل فرستاده شده بود، پس از رسیدن به این ولایت ناپدید شده و هیچ متضرری از این کمکها مستفید نشده است.
این در حالی است که افغانستان با تغییر اقلیمی مواجه است. آگاهان امور هواشناسی به این باورند که بارشهای تابستانی در کشور، محصول رطوبت اقیانوس و گرمای خشکی است که طی فرایندی به ابرهای بارانخیز تبدیل میشود. این پدیده زیر نام «مونسونی هند» شهرت دارد؛ زیرا از طرف هند به کشورهای دیگر سرایت میکند. مونسونی هند در گذشته تنها شرق، جنوب و جنوبشرق کشور را متأثر میساخت، اما اکنون دایره نفوذ این ابرهای بارانخیز و طول زمان آن به 21 ولایت افغانستان گسترش یافته است.
براساس کنوانسیونهای جهانی، دولتها مکلفاند حوادث طبیعی را پیشبینی کنند و شهروندان را از وقوع سیلاب، زلزله و رویدادهای طبیعی خطرآفرین دیگر آگاهی دهند. در گامهای بعدی، پیشگیری، آمادهگی برای مقابله با حوادث طبیعی و بازسازی تخریبات بهجامانده از حوادث ویرانگر از وظایف اصلی دولتها شمرده میشود.
با این حال، نجیبآقا فهیم، وزیر پیشین مبارزه با حوادث طبیعی کشور، طالبان را در امر مقابله با حوادث طبیعی ناکام توصیف میکند. آقای فهیم در صحبت با روزنامه 8صبح میگوید که سطح آمادهگی طالبان برای مقابله با حوادث طبیعی بسیار پایین است. آقای فهیم میافزاید: «طالبان باید متناسب با میزان آسیبپذیری، آمادهگی میداشتند و ذخایر موادغذایی و غیرغذایی و همچنان پرسونل آماده برای مقابله با سیلابها میداشتند.» آقای فهیم همچنان علاوه میکند که پرسونل بخش مقابله با حوادث طبیعی تا هنوز به بیشتر مناطق سیلابزده نرفته و کمکهای لازم نیز به متضرران سیلابها نرسیده است.
وزیر پیشین مبارزه با حوادث طبیعی کشور توصیه میکند که باشندهگان مناطقی در معرض خطر، باید از تجربههای محلی استفاده کنند و هشدارهای مرتبط با تهدیدهای طبیعی را جدی بگیرند. زیرا به باور او، در حال حاضر شمار موسسههای امدادرسان در افغانستان کاهش یافته و با روی کار آمدن رژیم طالبان، شهروندان این کشور به حال خودشان رها شدهاند.
این همه در حالی است که اداره هواشناسی کشور در یک ماه گذشته، بهگونه مستمر از بارشهای سیلابخیز در 21 ولایت کشور هشدار داده است. طالبان تاکنون آمار مشخصی از تلفات جانی و مالی ناشی از سیلابهای تابستان امسال را همهگانی نکردهاند.