يافتههاي روزنامه 8صبح نشان ميدهد كه شماري از نامزدان انتخابات پس از پايان روز شنبه و با ختم پروسه رأيدهي از ولايتهاي مختلف كشور از جمله هرات به مركز كشور سفر كردهاند.
هر چند دليل اصلي سفر نامزدان به مركز كشور كارهاي شخصي و اداري عنوان شده، اما شماري از باشندهگان هرات از تلاش نامزدان براي افزودن به آرايشان از طريق كميسيونهاي انتخاباتي، اظهار نگراني ميكنند.
باشندهگان هرات ميگويند كه نه تنها نامزداني از هرات بلكه از اكثر ولايتها همين اكنون ولايتهايشان را ترك كرده و به كابل رفتهاند.
روز شنبه انتخابات مجلس نمايندهگان به جز از غزني و قندهار در 32 ولايت ديگر برگزار شد. در هرات 327000 نفر پاي صندوقهاي رأي رفتند. 40 درصد از اشتراككنندهگان، زنان بودند كه بالاترين ميزان مشاركت زنان در سطح افغانستان در اين انتخابات عنوان شده است.
در هرات 161 نفر نامزد انتخابات بودند كه در آخرين روزها، كميسيون مستقل انتخابات نامهاي دو تن از آنان را حذف كرد. حالا پس از گذشت پنج روز از انتخابات، شمار زيادي از مردم، روزنامهنگاران، فعالان جامعهي مدني و برخي از نامزدان نگران دستكاري احتمالي آرا به ويژه از سوي كميسيونهاي انتخاباتي هستند.
انتخابات 28 ميزان در هرات نيز مانند بسياري از مناطق با شكايتهاي متعددي روبهرو بوده است. به گفتهي مسوولان دفتر كميسيون شكايات انتخاباتي هرات، نزديك به 650 فورم شكايتهاي انتخاباتي توزيع شده است. فاطمه باقري رييس دفتر كميسيون شكايات انتخاباتي در هرات بيان داشت: «ما 649 شكايت را تا عصر روز شنبه مستند ساختيم، اين شكايتها موارد مختلف را در بر ميگرفت، از تأخير در باز شدن مركزها تا دخالت بعضي از نامزدان.»
از سوي ديگر بسياري از باشندهگان هرات اظهار نگراني ميكنند كه شماري از نامزدان در تلاش خريد آرا هستند.
مبالغه در گزارشهاي فيسبوكي
ساعاتي پس از شماري ابتدايي آرا در محلات رأيدهي، گزارشهاي فيسبوكي نامزدان و يا هوادارانشان هم آغاز شد. در هرات اكثريت مطلق نامزدان از طريق شبكههاي مجازي اعلام پيروزي كردند و به هواداران خود تبريك گفتند. اما كميسيون مستقل انتخابات تمامي اين آمار و ارقام را مردود ميداند و از نامزدان ميخواهد تا اعلام نتايج ابتدايي از هرگونه پيشداوري خودداري كنند.
آنگونه كه مسوولان كميسيون مستقل انتخابات ميگويند، نتايج شمارش آرا به زودي از ولايتها به مركز كشور ارسال ميشود. حالا شماري از نامزدان ميگويند كه ارايه آمار مبالغهآميز فيسبوكي، جهت گمراهي افكار عامه صورت ميگيرد تا اگر ممكن باشد در كابل بتوانند آرا را به سود خودشان دستكاري كنند.
احمدشاه قانوني رييس كميسيون مستقل انتخابات در هرات ميگويد كه نتايج از طريق سايت كميسيون و توسط دفتر مركزي كميسيون مستقل انتخابات افغانستان به نامزدان گفته خواهد شد.
هر چند در بسياري از كشورها پس از پايان روز رأيدهي نتايج انتخابات به زودترين فرصت اعلام ميشود اما در افغانستان اعلام نتايج انتخابات زمانبر است و حدود يكماه را در بر ميگيرد.
همين موضوع نگراني تقلب در دفتر مركزي كميسيون مستقل انتخابات و دستبرد به رأي مردم را در اذهان عموم قوت ميدهد.
نگراني شهروندان و فعالان مدني از دستكاري آرا
پس از سقوط طالبان تا اكنون افغانستان 2 دور انتخابات مجلس نمايندهگان، 3 دور انتخابات رياست جمهوري و 3 دور شوراي ولايتي را تجربه كرده است. بيشترين نگراني نامزدان از آرايي است كه در كابل در دورههاي پيش، به گفته آنان «دستكاري» ميشد.
داوود عرفان استاد حقوق و علوم سياسي در هرات ميگويد: «نگراني از دستكاري آرا در كابل يك نگراني همهگاني است.» به گفته آقاي عرفان مردم نگراناند كه تبانيهاي پشت پرده، سلامت انتخابات را خدشهدار ميسازد.»
تنها ساعاتي پس از شمارش آرا در محلات رأيدهي در هرات مشخص شد كه مردم به كساني كه قصد خريد رأي را داشتند، اعتماد نكردهاند. در بسياري از مراكز رأيدهي شهر و ولسواليهاي هرات، نامزدان پولدار در رديفهاي آخر قرار داشتهاند. حالا آقاي عرفان تأكيد دارد: «آمار اولي ستادهاي انتخاباتي بيانگر اين است كه انتخابات اين دوره مجلس نمايندهگان متفاوت بوده است و پول خرج كردنهاي آنچناني براي بسياري از نامزدان كارساز نبوده است.
آقاي عرفان تاكيد دارد از آنجا كه آخرين حربه ميتواند تقلب باشد، مردم نگراناند كه نكند پشت پرده خبرهايي باشد.»
قدوس خطيبي ديگر فعال جامعه مدني در هرات معتقد است: «وقتي كميسيون مستقل انتخابات نتايج ابتدايي را حدود بيست روز بعد از انتخابات ميخواهد بيان كند پس مشخص است كه از براي چي با اين چنين تأخير به نشر آمار اقدام ميشود.» به گفته آقاي خطيبي، در اين 20 روز بازار خريد و فروش آرا را گرم نگه ميدارند و اين فرصتي است براي معاملهگران.
آقاي خطيبي تأكيد دارد كه يقيناً سفرهايي ناگهاني نامزدان به كابل بيشترشان صرفاً براي انجام معامله ميباشد و بس.
آقاي خطيبي ميگويد: «اين نگراني از حالا مطرح نيست وقتي به تجربههاي قبلي انتخاباتي مراجعه ميكنيد اين چنين بازارهاي انتخاباتي كه يك سوي آن كميسيون مستقل انتخابات بوده است وجود داشته است.»
خالد خالد، از نامزدان انتخابات مجلس نمايندهگان در هرات تأكيد دارد: «از آنجايي كه مردم ما به خاطر تقويت مردمسالاري و حاكميت قانون در 28 ميزان به پاي صندوقهاي رأي حاضر شدند و يكبار ديگر با حضور خود به تمام ناملايمات و كممهريهايي كه از سوي دولت در مقابلشان انجام شده بود چشم عفو انداختند اما نكاتي كه باز هم مردم ما را به اين روند يكبار ديگر دلسرد ساخته از صبح روز 28 ميزان تا كنون ادامه دارد.
به گفتهي او تأخير در آغاز روند رأيدهي، نرسيدن مواد حساس انتخاباتي به محلات دوردست، گماشته شدن افراد بيسواد در محلات رأيدهي، برخورد غرضآلود شماري از كارمندان كميسيون، نبود ناظران در محلات دوردست، مداخله افراد پر نفوذ به نفع كانديداهاي مشخص، ناتواني مديريتي كميسيون انتخابات، اعلام آمار و ارقام نامطلوب و گمراهكننده توسط نامزدان، مردم و شماري از نامزدان را بيباور ساخته و نشان از دستكاري احتمالي آرا و تقلب گسترده ميدهد.
اين نامزد ميگويد: «اگر خواسته باشم كه بيباوريام را اعلان كنم در حدود 70 درصد بر سر كميسيون بيباورم و احتمال زياد كه رأي مردم ما دستكاري خواهد شد.»
او ميگويد: «يك نكته را نبايد فراموش كنيم كه اين انتخابات رياست جمهوري گذشته نيست كه يك جان كري پيدا شود دست هر دو نفر را بلند كند و هر دو را مديريت نمايد، در اين روند بيش از 2 هزار كانديداها داريم پس قناعتدادنشان مشكل است، بناً هر قدر شفافيت زير سوال برود بحران وسيعتري در راه است.»
عبدالقدير صالحي مسوول ستاد انتخاباتي يكي از نامزدان در هرات ميگويد: «در حالي كه بنده به عنوان مسوول يك ستاد به تعداد زيادي از برگههاي سبز شمارش پايان روز انتخابات دست يافتم و اين برگه نشان ميدهد كه بعضيها از سطح شهر رأي نگرفتند و در ولسواليها هم هواخواه ندارند ولي با گزارش آمار بلند رأي ميخواهند ذهنها را اغوا كنند.
به گفتهي آقاي صالحي اين نشانهاي از اراده براي دستكاري نتايج است.
سيداشرف سادات، از اعضاي جامعهي مدني هرات ميگويد: «طوري كه مردم انتظار داشتند، هرگز اصلاحاتي كه از آن هميشه صحبت ميشد در انتخابات ميزان 97 خبري نبود و قطعاً خلاهاي بيشتري نسبت به پروسههاي قبلي انتخابات در اين دور مشاهده شد كه به گونهي واضح نشان از كمكاري و ندانمكاري كميسيون مستقل انتخابات در سطح ملي است.
به گفتهي آقاي سادات بسياري از مردم نگران اين هستند كه ممكن «اشتباهات و همچنان برنامههاي پشت پرده كميسيون و ممكن تبانيهايي» در روند انتخابات وجود دارد كه معادله را به نفع بعضي از كانديداها رقم بزند.
به گفته آقاي سادات: «چنين چيزي در گذشته هم به گونه واضح مشاهده شده و در بسا موارد نامزداني بودند كه با كمترين رأي موفق شدند كرسي نمايندهگي مردم را تصاحب كنند كه هنوز بحث حضور تعدادي از افراد در شوراي ولايتي هرات و حتا دستاندازي در آراي كانديداهاي انتخابات 2010 پارلمان را همه به خاطر داريم.»
به گفتهي او «حالا هم كدام تاثير بنيادي را در ساختار كميسيون مستقل انتخابات ما شاهد نيستيم كه مردم از پروسه مطمين باشند و تعلل در روند فعاليتهاي كميسيون مستقل انتخابات كشور نشان داد كه در اين بستر تا هنوز نارساييهاي بيشماري وجود دارد.
عبدالله سلجوقي روزنامهنگار در هرات ميگويد: «چون چارهاي جز اشتراك در انتخابات نداشتم، با آنكه ميدانستم در اين كارزار تقلب ميشود باز هم در آن شركت كردم.»
به گفتهي آقاي سلجوقي، نبايد از ياد ببريم كه مبارزه هزينه دارد و در كنار آن انگيزهي بسيار قوي و اميد زياد ميخواهد و من براي مبارزه با تقلب، ايستادن در برابر سوء مديريت و رسيدن به مطالبات خودم رأي دادم.
با آن هم آقاي سلجوقي معتقد است كه به پيمانهي بسيار كم و آن هم در شهرها تغييرات و تمهيدات تازه كميسيون مستقل انتخابات توانست از تقلبهاي بسيار گستردهاي كه در انتخاباتهاي پيشين شاهدشان بوديم بكاهد اما خبرهايي كه از ولسواليها به گوش ميرسد بيانگر تكرار ماجراي تقلبهاي وسيع در انتخابات است. جايي كه دستگاههاي بايومتريك از كار افتاده و صندوقها هممانند سابق پر شدهاند.
سلجوقي ميگويد: «من فكر ميكنم ضعف مديريتي كميسيون مستقل انتخابات، بار ديگر كور سوي اميدي كه مردم نسبت به برگزاري انتخابات شفاف پيدا كرده بودند را به يأس بدل كرد و افراد زيادي را ميشناسم كه در حال حاضر تصميم گرفتهاند در انتخابات ماه حمل شركت نكنند، چون حكومت ثابت كرده است يا نميخواهد انتخابات را با شفافيت كامل برگزار كند و يا هم نميتواند كه در هر صورت بر ميزان مشاركت مردم اثر منفي خواهد گذاشت.»
وي در پاسخ به اين سوال كه آيا نگران دستكاري آرا است؟ ميگويد: «من اميدوارم اين اتفاق نيفتد، هرچند تجربههاي تلخي از دورههاي گذشتهي انتخابات داريم و هنوز هم ترس تكرار اين تجربهها را در وجودمان احساس ميكنيم اما با اين كه ميگويم اميدوارم اين اتفاق نيفتد باز نيز آن اعتماد كامل و صد درصد را به نهادهاي مسوول انتخابات ندارم و مطمينم آنچه به عنوان نتيجهي انتخابات پارلماني كشور اعلان خواهد شد، همان چيزي نيست كه مردم رأي دادند.
در حالي كه برگزاري انتخابات مجلس نمايندهگان در كشور پس از سه سال تاخير حاشيههاي زيادي را به همراه داشت و بسياريها كميسيون را به ضعف مديريت متهم كردند، حالا پس از برگزاري انتخابات همه چشم انتظار اعلام نتايج هستند.
قانوني: آراي مردم به درستي شمرده خواهد شد
اما با همه اين نگرانيها، مسوولان كميسيون مستقل انتخابات در هرات ميگويند كه در هرات و كابل از آراي پاك مردم صيانت خواهد شد. به گفته احمدشاه قانوني رييس كميسيون انتخابات، از طريق كميسيون شكايات انتخاباتي به عرايض مردم رسيدهگي ميشود و كميسيون مستقل انتخابات نيز در شمارش آرا و ارايه آن از مركز كشور، بيطرفياش را حفظ كرده و به هيچ كس اجازه تقلب نداده و نخواهد داد.
احمدشاه قانوني ميگويد كه كارمندان اين كميسيون در كابل و ولايتهاي ديگر، اراده تقلب ندارند.