شماری از خیاطان در شهر مزار شریف، مرکز ولایت بلخ، میگویند که کاروبارشان نسبت به سالهای گذشته کاهش چشمگیری پیدا کرده است. این خیاطان میافزایند که بهدلیل مشکلات اقتصادی و تداوم فقر و بیکاری، بسیاری از باشندهگان بلخ در عید پیش رو برایشان لباس نو تهیه نکردهاند. آنان تاکید میکنند که همهساله در آستانه عید، روزهای پرکاری داشتهاند؛ اما با وجودی که روزهای معدودی به عید سعید فطر مانده است، آنان بیکارند و مشتری اندکی دارند.
تعداد زیادی از خیاطان در شهر مزار شریف، مرکز ولایت بلخ، از بیکاری در آستانه عید شکایت دارند. آنان میگویند که در روزهای عادی سال مشتری نداشتند و چشم به عید دوخته بودند تا بتوانند گوشهای از روزهای بیکاری خود را جبران کنند؛ اما در آستانه عید همچنان مشتری ندارند.
این خیاطان میگویند که مردم در وضعیت بد اقتصادی قرار دارند و بهجای تهیه لباس بهدنبال لقمه نانی برای خانوادههایشان سرگردانند. به باور آنان، تداوم فقر و بیکاری، اعمال محدودیتهای گسترده طالبان بر زنان و اخذ مالیات گزاف و جمعآوری عشر و زکات به زور، مردم را در وضعیت دشوار اقتصادی قرار داده است.
عبدالرازق، یکی از خیاطان شهر مزار شریف، میگوید که نسبت به سالهای گذشته کار خیاطها کاهش چشمگیر پیدا کرده است. او میافزاید: «در عید هم مزه نمانده است. در رمضان شکم مردم سیر نشد و شیمه به کالا [لباس] جور کردن نیست. چند روز به عید مانده، همرای ماشین خیاطی ساعتتیری میکنم، بهخاطری که کار نیست.»
این خیاط میگوید: «سالهای قبل ۱۰ روز که به عید میماند ما دیگر کالا برای دوختن نمیگرفتیم. حالا مردم گرسنه است. همین رقم که من بیکار نشستهام ۹۰ فیصد مردم در نان شب و روز خود محتاج است. کالا شکم مردم را سیر نمیکند. پشت گپ نگرد که درد بسیار است.»
همه ساله با نزدیک شدن عید سعید فطر، کاروبار شهروندان کشور در بخشهای مختلف رونق میگرفت و خیاطها نیز برای رسیدهگی به مطالبات مشتریانشان شب و روز کار میکردند، اکنون اما از کار شبانه خبری نیست.
نقیبالله، خیاط دیگری در شهر مزار شریف است. او میگوید که بهدلیل مشتری کم، کارش به شب نکشیده و از طرف روز بیشتر وقتها نیز بیکار است. او میافزاید که بیکاری، فقر و ناداری، مردم را زمینگیر کرده و کسی قادر به چیدن سفره عید و خرید لباس نو نیست.
این خیاط تاکید میکند: «هر سال که تیر میشود وضعیت کار بدتر شده میرود. هرچند پارسال هم کار نبود، اما نسبت به امسال خوب بود. روزانه پنج شش جوره کالا میدوختیم، اما حالا میبینید شاگردانم قرار گیم زده نشستهاند.»
نقیبالله تصریح میکند که در سالهای گذشته از اواسط ماه رمضان کار شبانهروزی را شروع میکردند و با وجود آن هم به مشتریانشان رسیدهگی کرده نمیتوانستند. او میگوید: «کار و بار رفت گم شد. هر کسی را که ببینی پشت یک لقمه نان گم است که فامیلش از گرسنهگی نمیرد. امسال خودم هم میوه خشک و سفره عیدی ندارم.»
شماری از باشندهگان ولایت بلخ نیز میگویند که توانایی دوختن لباس نو را ندارند و در فکر پیداکردن نان شبانه روزی فرزندانشان هستند. بسیاری از این باشندهها که قبلاً کارمندان نهادهای دولتی و خصوصی بودهاند یا مصروف تجارتهای کوچک بودهاند، اکنون بیکار شدهاند.
محمد شکیب، در یکی از ادارههای دولتی در بلخ کار کرده است. او میگوید که بدون دلیل از وظیفهاش منفک شده و از دو سال به این طرف تمام تلاشش را برای پیداکردن کار انجام داده، اما بینتیجه بوده است.
آقای شکیب تصریح میکند: «یکی از کارمندان دولت بودم که دو سال پیش بدون دلیل از کارم منفک شدم و تا امروز به هر دری تکتک زدم اگر دو ماه کار پیدا کردم شش ماه دیگر بیکار بودم، مسوولیت خانواده چهار نفری را دارم.» او تاکید میکند که در حال حاضر محتاج یک لقمه نان است و به این فکر میکند که شب به فرزندانش چه ببرد که گرسنه نخوابند.
این کارمند پیشین در بلخ میگوید: «به این فکر میکنم که شب چه به خانه چه ببرم؟ هیچ فرصت نمیشود و نشده که به کالای عید فکر کنم، چون فرزندانم نان ندارند. با لباس کهنه میشود روز خود را سپری کنیم، اما با شکم گرسنه چه چاره کنیم؟»
صبور که بهدلیل قیمت بودن تکه و دستمزد خیاط نتوانسته است که به خودش لباس عید تهیه کند، میگوید که بیکاری به اوج خود رسیده و شرایط اقتصادی آرزوهای مردم را نابود کرده است.
این باشنده بلخ میافزاید: «بدبختانه شرایط خراب است و کسی به آرزوهایش رسیده نمیتواند. حالا لباس هم جور کرده نمیشود. چند روز که به عید میماند، خیاط هم یک جوره کالا را از ۵۰۰ افغانی کم نمیدوزد. از کجا کنیم که پیسه دوخت کالا را پوره کنیم؟ با کالای کهنه خود میگردیم و ببینم که آینده چه میشود؟»
با تسلط طالبان بر افغانستان، همه روزه به بحران بیکاری، فقر، گرسنهگی و مشکلات اقتصادی افزوده میشود. این گروه با وجود ادعاهای زیاد در نزدیک به سه سال گذشته، نتوانسته است فرصتهای اقتصادی و زمینههای اشتغالزایی را به مردم فراهم کند.
شهروندان کشور میگویند که طالبان در این مدت از ارایه ابتداییترین خدمات دولتی عاجز بودهاند و زمینه فساد و زورگویی را نیز مساعد ساختهاند. به گفته آنان، در صورت ادامه تعامل جهان با این گروه، آینده خطرناکی در انتظار شهروندان کشور خواهد بود.