وزارت تحصیلات عالی زیر اداره طالبان به ادامه اخراج دانشجویان دختر از خوابگاه دانشگاه کابل که بیشتر آنان از قوم هزاره هستند، قرار است بیش از ۱۰۰ دانشجوی دیگر را از این خوابگاه اخراج کند و از ادامه تحصیل محروم بسازد. این دختران به دلیل «قصد اشتراک در راهپیمایی اعتراضی» به حمله انتحاری که در مرکز آموزشی کاج صورت گرفت و آنچه نسلکشی هزارهها خوانده شده است، از دانشگاه و خوابگاه دانشگاه کابل، منفک میشوند. بیشتر این دانشجویان دختر پیش از راهاندازی این راهپیمایی با مسمومیت غذایی مواجه شده بودند و نتواستند صدای دادخواهی خود را بلند کنند. براساس اطلاعات منابع، تاکنون ۶۰ دانشجوی دختر از خوابگاه و شماری هم از دانشگاه کابل منفک شده و قرار است شمار این دانشآموزان اخراجی به 100 تن برسد.
منابع در صحبت با روزنامه ۸صبح تأیید میکنند که طالبان همهروزه کمتر از 10 دانشجوی دختر را از خوابگاه دانشگاه کابل اخراج میکنند و اخطار میدهند که نباید جزییات انفکاکشان را با رسانهها در میان بگذارند. این دانشجویان همچنان هشدار دریافت کردهاند که در صورت صحبت با رسانهها در این مورد، جان و ادامه تحصیلشان به خطر خواهد افتاد.
با این وصف، یک منبع که به دلیل ترس از طالبان نمیخواهد نامش در این گزارش ذکر شود، در صحبت با روزنامه ۸صبح، میگوید که مسوولان خوابگاه دانشگاه کابل به آنها گفتهاند: «به شما یک روز دیگر مهلت دادیم، لیلیه را تخلیه کنید. اگر این کار را نکردید و در لیلیه صدایتان را بلند کردید یا بفهمیم که بین خود صحبت کردهاید، دفعه دیگر شما را از پوهنتون منفک میکنیم.» این منبع به نقل از مسوولان خوابگاه دانشگاه کابل میافزاید: «از هر قوم در هر دهلیز شما استخبارات داریم، اینها به ما گزارش میدهند که شما چه کار میکنید. اگر بفهمیم که این بار شما صدایتان را بلند کردید، کلتان از پوهنتون منفک میشوید.»
در همین حال، منبعی دیگر در صحبت با روزنامه ۸صبح میگوید: «دقیق برای ما نگفتند که شما این کار را انجام دادید و از همین خاطر منفک میشوید. ما از لابهلای گپهایشان فهمیدیم که قضیه مسمومیت غذایی را پیش آوردهاند.» به گفته او، یکی از مسوولان طالبان در دانشگاه کابل در پیوند به مسمومیت غذایی دختران گفته است: «معدههایتان مشکل داشته است، حتماً از همین خاطر مسموم شده بودید. امارت این کار را نمیکند، حرام است. شما از گپهای خرد و ریز، گپ کلان و رسانهای میسازید. این کارتان اشتباه است. ما برایتان خدمت میکنیم، جای بودوباش تهیه کردیم و غذا تهیه میکنیم.»
همچنان یکی از دانشجویان اخراجشده در صحبت با روزنامه ۸صبح میگوید: «ما را روز پنجشنبه به اداره لیلیه خواستند و نامهای ما را خواندند و گفتند شما از لیلیه منفک شدهاید. از مدیره لیلیه دلیل را پرسان کردیم که به کدام گناه منفک شدهایم، گفت معاون صاحب مستقیم گپ زده، دلیلش را هم برم نگفته، فقط از پشت تلفن، نامهایتان را خوانده است. گفتیم معاون از کجا میفهمد که ما از کجا هستیم و در کدام اتاق هستیم. مدیر لیلیه گفت که من از هیچ چیزی خبر ندارم.»
دانشجویان اخراجی تصریح میکنند که پس از شنیدن خبر اخراج از خوابگاه، پیش یکی از مسوولان دانشگاه کابل رفتهاند تا دلیل اخراج شدن خود را جویا شوند. به گفته آنان، این مسوول طالبان در دانشگاه کابل برایشان توضیح داده است: «پشت دلیل نگردید. اول شما هم از پوهنتون و هم از لیلیه فارغ شدید، ما به خاطری به شما رحم کردیم که شما صنف چهارم هستید. چهار سال تحصیلتان ضایع نشود. به همین خاطر به حال شما رحم کردیم. تعداد کسانی که از صنف چهار پایین بودند، حتا از پوهنتون هم منفک شدند. حال هم اگر شما پشت دلیل بگردید، شما را از پوهنتون هم اخراج میکنیم.» یکی از دانشجویان اخراجی علاوه میکند: «مسوول طالبان اخطار داد که صدایتان را نکشید، شما را از پوهنتون هم منفک میکنیم.»
دانشجوی اخراجشده دیگری که از بیسرنوشتی و بازجویی طالبان هراس دارد، میگوید: «وقتی از لیلیه دانشگاه منفک شدیم، بسیار مشکل بود. دو سه روز پشت جای گشتیم که به خود جای بودوباش پیدا کنیم. نه میتوانستیم اتاق بگیریم، نه لیلیه بگیریم. لیلیههای خصوصی کاملاً بسته است. اگر میخواستیم اتاق بگیریم، نه فرش داشتیم، نه ظرف داشتیم، نه یک بستره داشتیم که رویش بخوابیم. هر کدام ما یکیک نفر هر طرف پراگنده شدیم. هنوز یک جای دوامدار به خود پیدا نتوانستهایم. در یکجایی آمده وسایل خود را ماندهایم. یک تعداد به جای فامیلهایشان رفتهاند. هنوز جای دوامدار به خود پیدا کرده نتوانستهایم.»
از سوی دیگر شماری از این دانشجویان ادعا دارند که عبدالباقی حقانی، سرپرست وزارت تحصیلات عالی طالبان، کارتهای دانشجویی شماری از دانشجویان منفکشده را خودش در صنفهای درسی پاره کرده است. این دانشجویان مدعیاند: «وزیر تحصیلات عالی آمد. کارتهای پوهنتون را از پیششان گرفت، پاره کرد، بدون هیچ گپی. حتا گپ نزد؛ فقط نامها را خواند و گفت کارت پوهنتونتان را بیاورید. کلان وزیر تحصیلات عالی بدون اینکه بگوید تو چه گناهی داری و بنابراین قانون کارت شما پاره و منفک میشوید، اما به هیچکسی دلیل نمیگویند. اخطار جانی و تحصیلی میدهند.» این دانشجویان همچنان ادعا دارند که طالبان به آنان اخطار دادهاند که با شما طرف هستیم.
منابع در دانشگاه کابل میافزایند که دستکم نیمی از دخترانی که مسموم شده بودند، علاوه بر اخراج از خوابگاه، از دانشگاه نیز منفک شدهاند و این روند همهروز جریان دارد. منابع علاوه میکنند که این دختران اکنون در حالت دشواری قرار دارند و در حیرتاند که به خانوادههایشان چه پاسخی بدهند.
شماری از دانشجویان اخراجشده دخترانیاند که قصد داشتند در اعتراض به حمله انتحاری بر آموزشگاه کاج در منطقه دشت برچی که دهها قربانی برجای گذاشت، حدود دو هفته پیش دست به راهپیمایی اعتراضی بزنند. آنان اما یک شب پیش از راهاندازی این دادخواهی، بهگونه گروهی مسموم شدند. شماری از این دختران در صحبت با روزنامه 8صبح قبلاً توضیح دادهاند که پس از مسمومیت هیچکسی به وضعیت آنان رسیدهگی نکرده است. شماری از این دخترانی که برای درمان به شفاخانههای خصوصی مراجعه کردهاند، حالا از خوابگاه دولتی و دانشگاه کابل اخراج شدهاند.
دانشجویان دانشگاه کابل همچنان میگویند که تاکنون ۶۰ تن منفک شدهاند. یکی از دانشجویان میگوید: «یکبارهگی کسی را منفک نمیکنند. یک روز چهار یا پنج نفر یا 10 نفر را بیرون میکنند، باز گروه بعدی را از پشتشان رخصت میکنند تا از دیگران خبر نداشته باشند. همهگی را اخطار دادهاند. کسانی که منفک شده بودند، تصمیم داشتند دور هم جمع شوند تا یک راه حل پیدا شود. بازهم گفته شده که اگر بینتان جلسه بگیرید، عواقبش به دوش خودتان است.»
این دانشجویان اخراجی از خوابگاه و دانشگاه کابل با ابراز نگرانی از تداوم وضعیت سرکوب و رفتارهای تبعیضآمیز طالبان علیه دانشجویانی که بیشتر آنان متعلق به قوم هزاره هستند، میافزایند: «پروسه همهروزه یکنواخت جریان دارد.» یکی از این دانشجویان خاطرنشان میسازد: «در آستانه امتحانها و کسانی که مونوگراف دارند، اتاق گرفته نمیتوانند، مشکلات مالی دارند و نیاز فوری به یک اتاق دارند. هیچکسی برآورده نمیتواند. سه چهار روز هر چه گشتم، جای پیدا نمیشد برایم که کجا بروم و چه کنم.»
منابع به نقل از مدیر خوابگاه دانشگاه کابل به روزنامه ۸صبح میگویند: «به تعداد ۱۰۰ نفر را در نظر داریم اخراج کنیم.» به گفته این منبع، «روند اخراج بهگونه تبعیضآمیز جریان دارد و فضای ترس و اختناق در خوابگاه کابل حکمفرما است و دانشجویان بهشدت از وضعیت حاکم در آنجا نگرانند و هراس دارند.»
از سوی دیگر، شماری از دانشجویان به رغم فشارهای دانشگاه و فضای رعبآور کنونی، از برگشت به خانه نگراناند. این دانشجویان توضیح میدهند که با توجه به سنتی بودن جامعه، خانوادههایشان آنان را توبیخ و شکنجه خواهند کرد که چرا از دانشگاه و خوابگاه اخراج شدهاند. به سخن آنان، اعضای خانوادههایشان بیگناهی آنان را نخواهند پذیرفت.
اخراج دانشجویان معترض در ولایات
اخراج دانشجویان به دلیل قصد اشتراک در راهپیمایی اعتراضی تنها به کابل خلاصه نمیشود. این روند در ولایتهای دیگر کشور نیز جریان دارد. یک منبع از خوابگاه دانشگاه البیرونی در ولایت کاپیسا به روزنامه ۸صبح تأیید میکند که هشت دانشجوی دختر از خوابگاه این دانشگاه اخراج شدهاند. به گفته این منبع، دختران دو روز پس از راهپیمایی اعتراضی که در این دانشگاه صورت گرفته بود، به تاریخ 12 میزان از خوابگاه اخراج شدهاند و برایشان هشدار داده شده است که این موضوع را رسانهای نسازند؛ در غیر این صورت از دانشگاه نیز اخراج خواهند شد.
در کنار کابل و کاپیسا، دانشجویان دانشگاه هرات نیز در اعتراض به آنچه نسلکشی هزارهها خوانده میشود، دست به راهپیمایی زده بودند، اما بهشدت سرکوب شدند. حالا سرپرست وزارت تحصیلات عالی طالبان به آنان هشدار داده است که اگر «حجاب» را رعایت نکنند، این دانشگاه به روی آنان مسدود خواهد شد.
یک نوار صوتی که ظاهراً مربوط به یکی از استادان زن این دانشگاه است، در اختیار روزنامه ۸صبح قرار گرفته است. در این نوار، او به نقل از رییس این دانشگاه به دختران گوشزد میکند که در صورت رعایت نکردن حجاب و پوشیدن لباسهای کوتاه، دانشگاه هرات به روی دختران بسته خواهد شد. در این نوار صوتی آمده است: «رییس پوهنتون فرمودند که به گوش وزیر تحصیلات عالی رسیده که محصلین هرات «بیحجاب»اند. حسودهایی هستند که خیلی حسودی با حوزه غرب دارند. خلاصه اخبار دروغین هم است. در حالی که تعداد محصلان هرات خیلی بهتر از کابل است، ولی چارهای نیست. این قدر مفسدین هستند که تبلیغ بد میکنند که پوهنتون هرات بسته شود. پس خدایناکرده به خاطر اینکه پوهنتون را بسته نکنند، حجاب را رعایت کنید. لباسهای کوتاه و تنگ نپوشید.»
اعتراض زنان و دانشجویان دختر پس از آن بالا گرفت که بامداد جمعه، ۸ میزان، حمله انتحاری بر مرکز آموزشی کاج در منطقه دشت برچی در غرب کابل جان ۵۷ دانشآموز را گرفت و بیش از ۱۱۰ زخمی برجای گذاشت. در تازهترین مورد، منابع مردمی تأیید میکنند که تعداد جانباختهگان این حادثه خونین به ۶۴ تن افزایش یافته است. پس از آن، شماری از زنان در کابل و دانشجویان دختر در دانشگاههای هرات و بلخ، در پیوند به حمله انتحاری بر آموزشگاه کاج، دست به اعتراض و راهپیمایی خیابانی زدند. این دختران اما بهشدت از سوی طالبان سرکوب و شماری از آنان بازداشت و سپس با قید ضمانت رها شدند. با آنکه گفته شده است دانشجویان دختر در دانشگاه کابل تنها قصد راهاندازی راهپیمایی اعتراضی را داشتهاند، اما از سوی طالبان اخراج و از ادامه تحصیل محروم میشوند. بیشتر این دختران هزاره هستند.
با این وصف، طالبان اخراج شماری از دانشجویان دانشگاه کابل را تأیید میکنند، اما دلیل مشخصی ارایه نمیکنند. احمدتقی، سخنگوی وزارت تحصیلات عالی زیر اداره طالبان، در صحبت با رسانهها گفته است که این دانشجویان دختر به منظور «حفظ نظم و مقررات» از دانشگاه کابل اخراج شدهاند. سخنگوی این وزارت توضیح داده است که در این روند هیچ تبعیضی صورت نگرفته است.