روزنامهي 8صبح به يك گزارش كميسيون مستقل انتخابات كه در مورد مصارف مالي نامزدان در زمان كارزارهاي انتخاباتي تهيه شده، دست يافته كه نشان ميدهد، شماري از نامزدان در زمان پيكارهاي انتخاباتي، بيش از سقف تعيين شده هزينه كردهاند و يا هم با ارايهي گزارش ناقص به كميسيون، مصارف زمان كمپاينهاي انتخاباتيشان را به شكل درست گزارش ندادهاند.
بر اساس اين گزارش 158 تن از نامزدان انتخابات پارلماني در جريان مبارزات انتخاباتيشان بيش از حد تعيين شده، پول مصرف كردهاند. كميسيون مستقل انتخابات سقف تعيينشده هزينه در كارزارهاي انتخاباتي را 800 هزار افغاني تا 2.3 ميليون افغاني اعلام كرده بود. اما بررسيهاي كميسيون مستقل انتخابات و گزارش مالي كه از سوي نامزدان به اين نهاد در مورد مصارف مبارزات انتخاباتيشان ارايه شده، نشان ميدهد كه شماري از نامزدان فراتر از حد تعيين شده، پول خرج كردهاند، كاري كه «تخطي انتخاباتي» دانسته ميشود.
مسوولان در كميسيون مستقل انتخابات ميگويند، فهرست افراد خاطي را تهيه و آن را با مسوولان كميسيون شكايتهاي انتخاباتي شريك ساختهاند. چون به گفته اين كميسيون، رسيدهگي به تخلفات انتخاباتي از صلاحيتهاي اين نهاد است. كميسيون شكايات هم ميگويد كه بررسيهايش را در اين زمينه آغاز كرده است.
گزارش مصارف مالي نامزدان
گزارش عمومي مصارف امور مالي مبارزات انتخاباتي نامزدان مجلس نمايندهگان 33 ولايت، كوچيها و «هندوسكهـ» كه توسط كميسيون مستقل انتخابات تهيه و يك كاپي آن در اختيار روزنامه 8صبح قرار گرفته، نشان ميدهد كه از مجموع 2565 نامزد انتخابات مجلس، 158 كانديد بيشتر از سقف تعيين شده در جريان مبارزات انتخاباتيشان هزينه كردهاند. بر اساس اين گزارش، 13 نامزد در ولايت ننگرهار، 12 نامزد در ولايت بلخ، 11 نامزد در ولايت خوست، 10 نامزد در ولايت هرات، 9 نامزد در ولايت كندز، 9 نامزد در ولايت سرپل، 8 نامزد در ولايت كابل و 8 نامزد در ولايت هلمند بيشتر از سقف تعيين شده در زمان مبارزات انتخاباتيشان پول خرج كردهاند.
مسوولان در كميسيون مستقل انتخابات ميگويند، پيش از اين گزارش مالي مبارزات انتخاباتي نامزدان به اساس لايحه مبارزات انتخاباتي تهيه و نامزدان خاطي شناسايي و رسماً به كميسيون شكايات انتخاباتي معرفي ميشدند اما در اين دور اين گزارش بيشتر بر اساس معلومات بخش مالي دفترهاي نامزدان انتخابات به دست آمده است. معاذالله دولتي، معاون مالي و اداري كميسيون مستقل انتخابات ميگويد، بر اساس گزارشهايي كه در دو مرحله از سوي نامزدان به كميسيون مستقل انتخابات ارايه شده، هزينههاي مالي زمان انتخابات شماري از نامزدان از سقف تعيين شده بيشتر است. معاون كميسيون مستقل انتخاباتي گفت كه اين افراد شناسايي شدهاند. او گفت كه مصرف پول بيش از سقف تعيين شده، ندادن گزارش مالي به كميسيون مستقل انتخابات جزو تخلفات انتخاباتي است و كميسيون شكايات به اين گزارش رسيدهگي خواهد كرد.
نامزداني كه بر اساس گزارش كميسيون مستقل انتخابات بيش از سقف تعيين شده پول خرج كردهاند:
۳۴۳ نامزد گزارش ندادهاند
از سویی این گزارش کمیسیون مستقل انتخابات نشان میدهد که ۳۴۳ نامزد هیچ وقعی به قانون ننهاده و گزارش مالیشان را به کمیسیون مستقل انتخابات ندادهاند.
این در حالی است که بر اساس طرزالعمل، این کمیسیون تمام نامزدان انتخابات پارلمانی موظفاند تا اولین گزارش مبارزات انتخاباتیشان را در روزهای ۱۱ تا ۱۳ شروع مبارزات انتخاباتی ارایه دهند و دومین گزارششا ن نیز باید در ۴۸ ساعت پیش از دوره سکوت داده شود. اما ۱۴۲ نامزد در کابل، ۲۹ نامزد در کندز، ۲۲ نامزد در ننگرهار، ۲۳ نامزد در فراه، ۱۲ نامزد در قندهار و… گزارش مالیشان را به کمیسیون مستقل انتخابات ندادهاند.
ندادن گزارش مالی از سوی این شمار نامزدان، شک و تردیدهای زیادی را برای نهادهای ناظر انتخاباتی ایجاد کرده است. مسوولان این نهادها میگویند که «این نامزدان از همین اکنون برای نقض قوانین آستین برزدهاند». مسوولان این نهادها کمیسیون مستقل انتخابات را نیز در این زمینه مقصر میدانند. با این حال اما مسوولان کمیسیونهای انتخاباتی میگویند که فهرست این نامزدان را به کمیسیون شکایات انتخاباتی فرستادهاند و این نهاد باید اقدام کند.
گزارش ناقص
این گزارش کمیسیون مستقل انتخابات، همچنان نشان میدهد که ۱۹۱۱ کاندید، «گزارش ناقص» از جریان مبارزات انتخاباتیشان را به این کمیسیون دادهاند. ۶۵۴ نامزد در کابل، ۸۶ نامزد در هلمند، ۷۸ نامزد در ننگرهار، ۶۹ نامزد در ولایت بلخ، ۶۹ نامزد در ولایت بغلان، ۸۸ نامزد در قندهار، ۷۲ نامزد در پکتیا و ۵۹ نامزد در فاریاب، گزارش مالی زمان کارزارهای انتخاباتیشان را به صورت ناقص به کمیسیون مستقل انتخابات دادهاند. در دیگر ولایتها نیز شماری از نامزدان نتوانستهاند گزارش مالیشان را به صورت درست در اختیار کمیسیون مستقل انتخابات کشور قرار دهند.
ثبت نکردن دارایی
در حالی که مطابق به قانون و لوایح انتخاباتی، یک نامزد در زمان نامنویسی و جریان مبارزات انتخاباتی باید داراییهایش را ثبت کند، اما مطابق به گزارش کمیسیون مستقل انتخابات، ۲۳۱ نامزد انتخابات داراییهایشان را ثبت نکردهاند.
۶۲ نامزد دیگر اما مصارف زمان مبارزات انتخاباتیشان بیشتر از دارایی ثبت شدهشان بوده است. این گزارش نشان میدهد که کمیسیون مستقل انتخابات خود نیز در این زمینه کمکاری کرده و نتوانسته به لحاظ قانونی، نامزدان را به گزارشدهی و ثبت داراییهایشان ملزم سازد.
برای شرح بیشتر به این شکل مراجعه کنید:
در كنار اينها، مطابق به گزارش كميسيون مستقل انتخابات، 427 نامزد مساعدت بيش از 50هزار افغاني از اشخاص حقيقي دريافتهاند. همچنان 35 نامزد از اشخاص حكمي، مساعدتي بيش از 100هزار افغاني دريافت كردهاند.
قوانين انتخاباتي افغانستان استفاده از منابع داخلي را با رقمي كه در بالا ذكر شد، مشروعيت داده، اما استفاده از منابع خارجي را منع كرده است.
جزييات كامل اين موضوع و همچنان اين كه چند نامزد و در كدام ولايت از اين حمايتها برخوردار بودهاند، در شكل زير خلاصه شده است.
با این همه مسوولان در کمیسیون مستقل انتخابات میگویند، این گزارش را طی مکتوب شماره ۲۶۱ تاریخ ۲۲-۹-۱۳۹۷ با کمیسیون شکایات انتخاباتی در میان گذاشتهاند و اکنون رسیدهگی به آن، از مسوولیتهای آنان است.
با این حال داکتر علیرضا روحانی، دبیر و سخنگوی کمیسیون شکایات انتخاباتی گفت که قانون موارد تخلف از سقف تعیین شده مصرف را جرمانگاری کرده و همچنان قانون، نامزدان را ملزم به گزارشدهی به موقع و درست به کمیسیون مستقل انتخابات ساخته است. او گفت که قانون کمیسیون شکایات انتخاباتی را نیز مکلف ساخته تا مواردی که تخلف شده، از لوایح مربوطه در ارتباط به مصارف انتخاباتی، بررسی و فیصلههای لازم را در این زمینه صادر کند.
داکتر روحانی در ادامه علاوه کرد: «معاهداتی که برای ضمانت اجرایی در نظر گرفته شده، مشخص است که شامل جریمههای معمولی و درصدی میشود. حتا ممکن است ]یک نامزد[ به خاطر عدم رعایت لوایح و طرزالعملها تا محرومیت و انفصال از وظیفه نیز پیش برود.»
با این حال دبیر و سخنگوی کمیسیون شکایات انتخاباتی مدعی شد که کمیسیون مستقل انتخابات، گزارش مصارف مالی نامزدان را با تاخیر به آنان فرستاده است و با آن هم کمیسیون شکایات انتخاباتی این گزارش را به بخشهای مسوول داده تا آن را تحلیل و ارزیابی کنند و نتایجش را مشخص بسازند که بر اساس قوانین و مقررات، در مورد این افراد تصمیم گرفته شود.
«نظارت مالی نامزدان ضعیف بود»
از سویی هم بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه افغانستان، فیفا، کمیسیون مستقل انتخابات را در نظارت از امور مالی نامزدان مورد انتقاد قرار میدهد و میگوید که ضعف این کمیسیون باعث شده است تا بسیاری از نامزدان متخلّف شناسایی نشوند. مسوولان فیفا مدعیاند که قوانین انتخابات در مورد نظارت از امور مالی نامزدان در جریان مبارزات انتخاباتی وضاحت کامل ندارد و کمیسیون مستقل انتخابات نیز در این زمینه توجهی نکرده است. یوسف رشید، رییس اجرایی فیفا، گفت که میکانیزمهای نظارتی از سوی کمیسیون در بسیاری موارد وجود ندارد. به عنوان نمونه او گفت که کمیسیون هیچ میکانیزم نظارتی در مورد منابع قانونی و غیرقانونی و این که یک نامزد از کدام نهاد بیرونی پول گرفته، در اختیار ندارد. او گفت که این خلاها یافتههای این گزارش را میتواند با پرسش روبهرو سازد. او گفت که نهادهای ناظر انتخاباتی نیز در جریان مبارزات انتخاباتی به دلیل این که میکانیزمهای نظارتی در این عرصه تدوین نشد، نتوانستند که از مصارف مالی نامزدان نظارت کنند.
رییس اجرایی فیفا گفت که معلومات این نهاد نشان میدهد که از آنچه کمیسیون به عنوان سقف مصارف تعیین کرده بود، هزینههای مصارف نامزدان به مراتب از آن فراتر رفته است. با توجه به این مورد یوسف رشید مدعی شد که آنچه نامزدان به کمیسیون مستقل انتخابات از امور مالیشان گزارش دادهاند، غیرواقعبینانه است و ممکن است مصارف از حد گزارش شده، چندین مراتب بلندتر باشد.
یوسف رشید گفت که «قوانین نواقص داشت، یعنی آن طوری که باید واضح میبود، واضح نیست و نیازمند این است که وضاحتهای بیشتری در آن بهوجود بیاید. مخصوصاً مکلفیتهایی که برای نامزدان در رابطه با نحوه گزارشدهی، ثبت داراییها و حسابدهی و شفافیت در استعمال منابعشان وجود دارد، این وضاحتها آنطوری که در کشورهای دیگر وجود دارد، در قوانین ما وجود ندارد».
از سویی هم علیرضا روحانی، دبیر و سخنگوی کمیسیون مستقل انتخابات در مورد این که این گزارش کمیسیون مستقل انتخابات در مورد هزینههای مالی نامزدان تا چی اندازه واقعبینانه است گفت که در مکتوب رسمی که از آدرس کمیسیون مستقل انتخابات به کمیسیون شکایات فرستاده شده به صراحت گفته شده رسانههای خبری که از منابع اصلی برای مستندسازی گزارش مالی نامزداناند، همکاری لازم را نداشتهاند. آقای روحانی با اشاره به این موارد گفت که کمیسیون مستقل انتخابات نتوانسته که تمام ابعاد این قضیه را با تمام جزییات مشخص و مستندسازی کند.
پول گزاف و تبلیغات گسترده
روزنامه ۸صبح با آن که با شماری از نامزدان انتخابات پارلمانی تماس گرفت و از آنها در مورد هزینههای مالیشان در زمان کارزارهای انتخاباتی پرسشهایی را مطرح کرد، اما هیچ یک از نامزدان حاضر به ارایهی جزییات نشدند. اما با این وجود، بسیاری از نهادهای ناظر در زمان پیکارهای انتخاباتی نامزدان از مصرف پولهای گزاف توسط آنها انتقاد کردند.
تبلیغات بسیار گسترده از سوی نامزدان که شامل نصب بلیبورد، نشر آگهیهای بازرگانی در رسانههای تصویری و تهیه این آگهیها توسط مؤسسههای تبلیغاتی از موارد عمدهای بود که هزینههای گزافی را روی دست نامزدان میگذاشت. در زمان کارزارهای انتخاباتی و در شهرهای بزرگ کشور، فضای شهر مملو از پوسترهای نامزدان بود و بر اساس آمارها آنان برای چاپ هر متر پوستر معادل ۳۰ تا ۱۰۰ دالر هزینه کردند. شهرداری کابل هم در آن زمان اعلام کرد که در کارزارهای انتخاباتی مجلس نمایندهگان، بیش از دوونیم میلیون افغانی از نصب پوسترهای نامزدان درآمد کرده است.
در کنار اینها یکی از مصارف عمده دیگر نامزدان، تشکیل گردهمآییها در هتلها بود. در شماری از گردهمآییها که غذا هم فراهم میشد، گاهی هزاران نفر شرکت میکردند.