پروان در همجواری کابل ۱۰ واحد اداری دارد که شهر چاریکار را نیز شامل میشود. در این ولایت اما تنها یک شفاخانه ۱۰۰ بستر برای مداوای بیماران مختلف وجود دارد. باشندهگان پروان با توجه به افزایش روزافزون شمار بیماران و رویدادهای ترافیکی شاهراه کابل-شمال، از وضعیت خدمات صحی در این ولایت شکایت دارند. مسوولان محلی در پروان نیز میگویند که به دلیل نبود بستر کافی و افزایش بیماران، در برخی از موارد حتا از یک بستر برای دو بیمار استفاده میشود. براساس آمارها، حدود ۲۰ هزار بیمار ماهانه برای دریافت خدمات صحی به این شفاخانه مراجعه میکنند و از این میان، یک هزار تن آنان بستری میشوند. در حالی که بخش نسایی و ولادی این شفاخانه ۱۲ بستر دارد، روزانه نزدیک به ۳۰ ولادت و سه عملیات در آن انجام میشود. به گفته مسوولان، ظرفیت شفاخانه برای بیماران پاسخگو نیست و این کاستی سبب میشود که به نیاز بیماران به گونه لازم رسیدهگی نشود.
شفاخانه ملکی ولایت پروان با ظرفیت ۱۰۰ بستر در چهار بخش ویژه داخله عمومی، جراحی عمومی، نسایی ولادی و داخله اطفال فعالیت دارد. در حالی که عرضه خدمات صحی از ضروریات مهم و اساسی جامعه شمرده میشود، در پروان اما بیشتر سبب نگرانی شماری از باشندهگان این ولایت شده است. کمبود کارمند و خدمات مورد نیاز درمانی، از مواردی است که سطح میزان رضایت بیماران این شفاخانه را پایین نگه داشته و مسوولان را با چالشهایی روبهرو کرده است. همزمان با این، شاهراه کابل-شمال همواره گواه رویدادهای ترافیکی است و بیشتر زخمیان ناشی از این رویدادها به شفاخانه ملکی پروان انتقال داده میشوند. با این حال، نبود این بخش سبب شده است که کمتر به زخمیان این رویدادها رسیدهگی شود.
وارث، از مراجعهکنندهگان شفاخانه ۱۰۰ بستر پروان که خواهرش در یک رویداد ترافیکی زخمی شده است، میگوید که به بیمارش رسیدهگی نشده است. او در گفتوگو با روزنامه ۸صبح میگوید: «خواهرم را پس از یک پانسمان سطحی بستری کردند. او اکنون وضعیت خوبی ندارد و هیچ داکتری نیست که به وضعیتش رسیدهگی کند. ما مجبور هستیم که بیمار خود را به جای دیگری انتقال دهیم.»
غلامسرور، دیگر باشنده ولایت پروان، با انتقاد از چگونهگی عرضه خدمات صحی در شفاخانه پروان، گفت: «وقتی به شفاخانه مراجعه کنید، یا داکتر نیست یا هم بستر برای بیمار وجود ندارد. چند نفر نرس هستند که برای یادگیری کار عملی از انستیتوتها به اینجا آمدهاند و حتا سواد کافی ندارند.»
همزمان با ابراز نارضایتی مردم از عرضه خدمات درمانی در شفاخانه ۱۰۰ بستر پروان، داکتران در این شفاخانه میگویند که در فصل گرما به دلیل عدم دسترسی مردم به آب آشامیدنی صحی در بخشهایی از پروان، بیشتر باشندهگان به بیماریهای هضمی از جمله اسهال مبتلا میشوند. از سوی دیگر براساس آمارها، بیشتر بیماران در بخش داخله این شفاخانه را بیماران قلبی و تنفسی تشکیل میدهند.
مسوولان شفاخانه ملکی پروان انتقادهای باشندهگان این ولایت را میپذیرند. عبدالقاسم سنگین، رییس شفاخانه ۱۰۰ بستر پروان، در صحبت با روزنامه ۸صبح گفت که به گونه اوسط روزانه ۶۵۰ تن از باشندهگان این ولایت به خاطر دریافت خدمات صحی و درمانی به این شفاخانه مراجعه میکنند. از میان حدود ۲۰ هزار بیمار که ماهانه برای تداوی میآیند، حدود یک هزار تنشان بستری میشوند.
آقای سنگین افزود که با توجه به افزایش مراجعهکنندهگان، ظرفیت کنونی شفاخانه برای بیماران پاسخگو نیست و این امر سبب شده است که نیازهای بیماران به گونه لازم برطرف نشود. به گفته آقای سنگین، بخش نسایی ـ ولادی این شفاخانه ظرفیت ۱۲ بستر را دارد، اما حد اوسط روزانه تا ۳۰ ولادت در این بخش صورت میگیرد و همینطور روزانه تا سه عملیات عاجل در آن انجام میشود. او افزود که با توجه به امکانات موجود، داکتران نمیتوانند پاسخگوی خواستههای بیماران باشند. آقای سنگین تصریح میکند که به همین دلیل، در برخی از موارد «مجبور» میشوند از یک بستر برای دو بیمار استفاده کنند.
رییس شفاخانه پروان همچنان گفت که در بخش جراحی عمومی باید تا ۲۰ درصد بستر خالی برای واقعات عاجل اختصاص داده شود، اما به دلیل افزایش بیماران، آنان هیچ بستر خالی در این بخش ندارند. آقای سنگین تصریح کرد که نبود بخش تروماتولوژی، ظرفیت پایین بستر و کمبود عملیاتخانه از مواردی است که میزان نارضایتی مردم را بیشتر ساخته و عرضه خدمات شفاخانه را زیر پرسش قرار داده است.
مسوولان در ریاست صحت عامه پروان در کنار پذیرش موضوع کمبود امکانات صحی، میگویند که مشکلات امنیتی و مداخلات زورمندان محلی در بخش صحی از دیگر مواردی است که سبب شده مردم کمتر به خدمات صحی و بهداشتی دسترسی داشته باشند. به گفته آنان، خدمات صحی در این ولایت در دو بخش وقایوی و معالجوی عرضه میگردد.
با آنکه سال گذشته میلادی چهار بار کمپین واکسین پولیو در سراسر این ولایت راهاندازی شده است، اما با آن هم یک واقعه در منطقه «پاکستانک»، از مربوطات ولسوالی بگرام ثبت شده است. در کنار این مورد، باشندهگان پروان میگویند که مردم هنوز هم در بخشهایی از این ولایت به مراکز صحی دسترسی ندارند و ناگزیر اند ساعتها راه را پیاده بپیمایند تا به مراکز صحی برسند. با این حال، ریاست صحت عامه پروان میگوید که دسترسی مردم به خدمات صحی از سال ۱۳۹۱ تا حال از نُه درصد به ۹۰ درصد افزایش یافته است. عبدالمعروف امینی، آمر معلومات صحی ریاست صحت عامه ولایت پروان، به روزنامه ۸صبح گفت که مشکلات امنیتی در شماری از ولسوالیها، مشکلات تدارکاتی و مداخله زورمندان در کارهای این ریاست از موانع فراراه سکتور صحت در این ولایت است. آقای امینی همچنان افزود که کارمندان صحی در بخشهایی از ولسوالیهای دره غوربند که زیر حاکمیت گروه طالبان قرار دارد، حق ندارند برنامههای واکسین را به گونه منظم تطبیق کنند.
از سوی دیگر، نبود داکتران متخصص زن نسایی ـ ولادی در تشکیل کلینیکهای ولسوالیها، چالشی دیگر عنوان میشود که سبب عدم دسترسی بیماران به خدمات صحی شده است. مسوولان ریاست صحت عامه پروان نیز تصریح میکنند که موجودیت داکتران متخصص بخش نسایی ـ ولادی از نیازهای عمده در عرضه خدمات صحی به سطح ولسوالیها است؛ اما به دلیل نبود تشکیل در این بخش، آنان با مشکل روبهرو شدهاند که نارضایتی مردم را نیز در پی داشته است. به گفته او، داکتران استخدام شده در کلینیکهای ولسوالیها با ظرفیت متخصص نمیتوانند خدمات عرضه کنند و حتا در شماری از ولسوالیها، داکتران زن حاضر نیستند کار کنند. آقای امینی افزود: «داکتران معالجی که در تشکیل هستند، نمیتوانند خدمات تخصصی را مانند یک متخصص زنانه ارایه کنند و نیاز جدی است که به این موضوع رسیدهگی شود.»
براساس آمارهای مسوولان در شفاخانه ملکی پروان، ۶۰ درصد از مراجعان این شفاخانه را زنان و حدود ۴۰ درصد آن را مردان تشکیل میدهند. در کنار شفاخانه ۱۰۰ بستر ملکی پروان که بیشتر بیماران غرض درمان به آنجا مراجعه میکنند، دو مرکز دیگر درمانی نیز وجود دارد. مرکز تداوی معتادان مواد مخدر با ظرفیت ۵۰ بستر و شفاخانه ۲۰ بستر کرونا که هم اکنون شماری از بیماران در آنها بستریاند و زیر درمان قرار دارند.
در حال حاضر ۸۸ مرکز درمانی صحی در سراسر پروان فعال است که از این میان ۴۶ مرکز آن ساختمان و تجهیزات مورد ضرورت برای عرضه خدمات را دارد، اما ۲۸ مرکز دیگر در این ولایت در ساختمانهای کرایی و خانههای شخصی، برای مردم خدمات درمانی و صحی عرضه میکنند. به گفته مسوولان ریاست صحت پروان، هم اکنون برای هشت مرکز صحی زمین وجود دارد که در آن تعمیر ساخته شود. براساس آمارها، ۳۸۷ تن زیر چتر ریاست صحت عامه ولایت پروان در بخش عرضه خدمات صحی مصروف کار اند که از این میان، ۴۴ تن آنها را خانمها تشکیل میدهند. گفتنی است که از این میان، تنها در بخش وقایوی (واکسیناسیون) حدود ۴۴ نفر از سوپروایزران صحی در سطح جامعه فعالیت دارند و در بخشهای مختلف برای مردم آگاهیدهی میکنند.