باشندهگان شهر مزار شریف، مرکز ولایت بلخ، میگویند که رسوم و عنعنات نوروزی در این ولایت در حال نابودی است. از جشن نوروز و میله گل سرخ همهساله در شهر مزار شریف با حضور هزاران تن تجلیل به عمل میآمد. سه سال قبل بهرغم تهدیدات امنیتی و حملات انتحاری طالبان، هزاران تن در مراسم نوروزی به بلخ آمده بودند. اما با تسلط مجدد این گروه بر افغانستان، از حضور پرشور مردم و گرامیداشت از نوروز خبری نیست.
سال ۱۴۰۳ هجری شمسی سومین سالی است که مراسم جشن نوروز در ولایت بلخ برگزار نمیشود. طالبان در سال ۱۴۰۰ خورشیدی، تجلیل از نوروز را در کشور ممنوع کردند و به شهروندان اجازه تجلیل از سال نو را ندادند.
اکنون شماری از باشندهگان شهر مزار شریف میگویند که در زیر سلطه طالبان تمام رسوم و عنعنات نوروزی مردم در حال نابودی است. آنان میافزایند که از سه سال به این طرف بهدلیل محدودیتهای طالبان، نتوانستهاند از سال نو تجلیل کنند.
زهرا یکی از باشندهگان شهر مزار شریف میگوید که سومین سال است که شوروشوق از مردم گرفته شده و هیچکسی حق خوش بودن را ندارد.
این بانوی بلخی در گفتوگو با روزنامه ۸صبح میگوید که بهدلیل مشکلات اقتصادی، عملکردهای زنستیزانه طالبان و سلب آزادیهای فردی و اجتماعی از سوی این گروه، تهیه لباس، صفایی خانه و تجلیل از نوروز را فراموش کرده است.
زهرا میافزاید: «قبل از آمدن طالبان ما هر سال وقتی کمتر از ۱۵ روز به پایان سال میماند، آمادهگیهایمان را برای تجلیل از سال نو آغاز میکردیم. خانهتکانی، تهیه لباس، تهیه سمنک و تهیه هفتسین (هفتمیوه) از مواردی بود که ما آماده میکردیم و این کارها بخشی از فرهنگ ما بوده است؛ اما سه سال شد که از این فرهنگ خبری نیست.»
این باشنده بلخ تصریح میکند که حالا تنها در جستوجوی آرامش است. او میافزاید: «شما باور کنید در دو سال گذشته تمام خوشیها و تجلیل از روزهای خوش و فصل زنده شدن طبیعت را فراموش کردیم و تنها دغدغه ما این است که از کجا آرامش بیابیم و چهگونه زندهگی خود را سروسامان بدهیم، همین و بس.»
بانو زهرا مانند هزاران زن بلخی دیگر از خاطرات گذشتهاش و از مهمانداری و مهماننوازی در روزهای نوروز که مردم بلخ در آن شهرهاند، میگوید: «همه ساله در روزهای نوروز مهماندار بودیم. دوستان و اقارب ما از مناطق مختلف به مزار شریف میآمدند. پس از برافراشتن جهنده در روضه مبارک به دشتها به دیدار طبیعت و سبزه میرفتیم و با عکاسی و فلمبرداری آن را خاطره میساختیم، چیزی که اکنون در موردش فکر هم کرده نمیتوانیم. حالی ما اجازه هیچ یکی از این کارها را نداریم. باورش سخت است، اما در برفباریهای اخیر که در مزار شریف صورت گرفت، با خواهر و دوستانم رفتیم بیرون و خواستیم چند قطعه عکس به یادگار بگیریم، اما طالبان همین جا هم رسیدند و مانع شدند، حتا توهین کردند و ما سراسیمه به خانه برگشتیم.»
در نزدیک به سه سال سلطه طالبان نرخ بیکاری با گذشت هر روز افزایش یافته است. شهروندان کشور در کنار محدودیتهای طالبان در نبود کار و افزایش فقر خوشیهایشان را فراموش کرده و تنها آرزویشان پیدا کردن یک لقمه نان و نجات خانوادهشان از گرسنهگی است.
ثریا کاظمی یکی دیگر از باشندهگان شهر مزار شریف است. او میگوید که با روی کار آمدن دوباره طالبان، فرهنگ و عنعنات نوروزی در حال از میان رفتن است.
او میگوید: «نوروز امسال رنگ و بویی ندارد، اقتصاد مردم خیلی ضعیف شده، مردمی که روزهای نوروز را با شوروشوق تجلیل میکردند، امروز تلاش میکنند که لقمه نانی به فرزندانشان تهیه کنند.»
بانو کاظمی میافزاید: «یکی از موارد هیجانی نوروز در سالهای گذشته آغاز سال تعلیمی بود که دانشآموزان بهویژه دانشآموزان دختر منتظر آن بودند؛ اما امسال میلیونها دختر در کشور از درس و تعلیم محرومند و این بدترین تراژدی است که هیچ دختری دلخوشی به نوروز ندارد.»
این باشنده بلخ باور دارد که ممنوع قرار دادن تجلیل از نوروز از سوی طالبان ضربه جبرانناپذیری بر فرهنگ کشور وارد کرده است و افغانستان جایگاه فرهنگیاش را در میان کشورهای جهان از دست داده است.
جمشید احمدی، یکی دیگر از باشندهگان شهر مزار شریف، نیز میگوید که هیچ نشانهای از نوروز در این شهر دیده نمیشود و حتا کسی از نوروز نام نمیبرد و یا هم از بیم طالبان نام برده نمیتواند.
قبل از تسلط طالبان بر افغانستان، همه ساله مراسم جشن نوروز و میله گل سرخ در شهر مزار شریف راهاندازی میشد و هزاران تن بهشمول مقامات حکومتی در این مراسم اشتراک میکردند. مراسم نوروزی تا چهل روز ادامه میداشت و مردم با راهاندازی برنامههای سرگرمی و اجرای موسیقی محلی به رقص و پایکوبی میپرداختند و روزهای خوش سال نو را برایشان خاطره میساختند.