پولیس مبارزه با مواد مخدر هرات میپذیرد که برخی کیمیادانهای ایرانی برای شناسایی و برداشت بوتهای دشتی به نام «هما» یا «بندک» وارد افغانستان شدهاند و از این بوته در ولسوالی بکواه ولایت فراه، در ساخت مواد مخدر صنعتی استفاده میشود.
مقامها در مدیریت پولیس مبارزه با مواد مخدر هرات میگویند که این بوته افزون بر هرات، در ولایتهای غور، بادغیس و برخی ولایتهای شرق کشور وجود دارد. برخی ساکنان ولسوالیهای هرات نیز ادعا دارند که چنین بوتههایی در دشتها وجود دارد و اواخر خزان و اوایل زمستان، فصل برداشت آن است.
از جانب دیگر، مقامهای محلی هرات با نگرانی از وارد شدن مواد مخدر از ایران به افغانستان، تأکید دارند که بخش بزرگی از تیزابها، مواد شیمیایی و انواع گوناگون قرصهای روانگردان و «تابلیت K» از ایران وارد هرات میشود.
براساس معلومات مقامهای محلی هرات، این مواد با «تغییر نوع جنس» از طریق مرز رسمی و یا از مسیرهای غیررسمی وارد ولایتهای مرزی با ایران میشود و از آن در کارخانههای تولید مواد مخدر در ولایتهای نسبتاً ناامن، برای تولید مخدرهای صنعتی مانند «شیشه» و «کریستال» استفاده میشود.
افغانستان در جریان سالهای اخیر به عنوان یکی از مهمترین صادرکنندهگان مواد مخدر در سطح جهان شناخته شده است، اما مقامهای محلی هرات، جایی که در غرب کشور از مسیرهای اصلی ترانزیت مواد مخدر به حساب میآید، میگویند چند سالی میشود که «صادرات معکوس» مواد مخدر آغاز شده است.
سیدوحید قتالی، والی هرات، در صحبت با روزنامه 8صبح میگوید که با تغییر شیوه مصرف مواد مخدر در افغانستان، بخش بزرگی از مواد شیمیایی و تیزابهایی که از آن برای تولید مواد مخدر صنعتی استفاده میشود، از ایران وارد افغانستان میشود. به گفته او، بیشتر از 95 درصد معتادان و مصرفکنندهگان مواد مخدر در هرات، موادی را مصرف میکنند که در داخل کشور تولید نمیشود و افغانستان وارد مرحله تازهای از مصرف مواد مخدر شده است که در آن، از مواد شیمیایی مخدر استفاده میشود.
از دید والی هرات، تمامی مشتقات و نیازمندیهای مواد مخدر شیمیایی و تیزابهایی که از آن در ساخت قرصهای روانگردان و مواد نشئهآور استفاده میشود، از کشورهای همسایه و لزوماً ایران، وارد افغانستان میشود.
آقای قتالی میافزاید که افغانستان واردکننده مواد نشئهآور پیشرفته بوده و این امر سبب کاهش تقاضا در بازارهای داخلی تولید مواد مخدر شده است. او میگوید: «ما باید از ورود مواد مخدر جلوگیری کنیم. اتهامی که در طول سالهای گذشته به ما زده میشد، اين بود که ما صادرکننده مواد مخدر هستیم، اما این موادی که وارد کشور میشود، مطلقاً برای آلوده کردن جامعه است.»
معلومات مقامهای ارشد محلی در هرات نشان میدهد که بخشی از تیزابهای تولید مواد مخدر با «تغییر نوع جنس» به نام «کاغذ و کچالو» از مرزهای قانونی و برخی محمولهها نیز از مرزهای غیررسمی وارد میشود.
پولیس مبارزه با مواد مخدر هرات میگوید تیزابهایی که برای تولید مواد مخدر شیمیایی استفاده میشود، از چین به امارات متحده عربی و از امارات به ایران انتقال مییابد و سرانجام از ایران وارد ولایتهای مرزی کشور میشود.
گرفتاریهای گوناگون تیزابهای شیمیایی نشان میدهد که قاچاقبران و شبکههای مافیایی، با بهرهگیری از شگردهای پیچیده و گمراهکننده، تیزاب و مواد تولید مخدرهای صنعتی را از کشورهای دیگر وارد افغانستان میکنند.
نظامالدین بهاوی، مدیر پولیس مبارزه با مواد مخدر هرات، در صحبت با روزنامه 8صبح میگوید که در جریان یک سال اخیر، بیش از 34 هزار لیتر تیزاب غیرقانونی از نوع «ایتایل الکل» و دیگر مواد مورد نیاز تولید مواد مخدر، از مناطق مرزی با کشور ایران به دست آمده است.
افزون بر واردات تیزابهای غیرقانونی و مواد نشئهآور پیشرفته از ایران به افغانستان، پولیس مبارزه با مواد مخدر هرات تأیید میکند که برخی کیمیاگران ایرانی برای تولید مواد مورد نیاز «میتا فیتامین» یا مواد مخدر نوع «شیشه» وارد خاک افغانستان شده و در کارخانههای تولید مواد مخدر فعالیت داشتهاند.
مدير پوليس مبارزه با مواد مخدر هرات میگوید: «گونهای از بوتههای خودرو در دشتهای هرات وجود دارد و به نام هما یا بندک ياد میشود. کیمیادانهای همسایه ما کمک کردهاند که از این بوته، مادهای به نام افدرین از اجزای اصلی تولید میتا فیتامین یا مواد مخدر نوع شیشه تولید شود.»
آقای بهاوی میافزاید که در ترکیب بوته هما یا بندک، یک تا سه درصد مواد افدرین وجود دارد و از همین سبب مافیای مواد مخدر، آن را از افراد بومی روستاها خریداری و در کارخانههای کوچک تولید مواد مخدر صنعتی در ولایت فراه استفاده میکنند.
حفیظالله، از کشاورزان ولسوالی گذره هرات، در صحبت با روزنامه 8صبح میگوید که بوته هما یا بندک ریشههای بلندى به درازى 50 تا 60 سانتیمتر دارد و مانند بوتههای صحرایی عادی است. به گفته او، ریشه این بوته شباهت زیادی به بوته خار دارد. حفیظالله میافزاید که گونههایی از این بوته در بیابانها و دشتهای هرات و برخی ولایتهای دیگر کشور میروید. به روایت او، ریشه این گیاه پس از خشک شدن کوبیده شده و در بازار خرید و فروش میشود.
هرچند افزایش شمار معتادان مواد مخدر در هرات نگرانیهایی را به دنبال داشته است، اما نگرانی مهمتر، واردات تیزابها و مواد صنعتی تولید مخدرات از ایران است. چیزی که مقامهای محلی بر آن تأکید دارند، این است که باید جلو ورود تیزابهای غیرقانونی از ایران گرفته شود، اما راه عملی شدن این طرح، دشوار و حتا غیرممکن به نظر میرسد.