شهروندان افغانستان در بیش از ۳۰ شهر جهان برای بهرسمیت شناختن و توقف «نسلکشی هزارهها» و اعتراض به دستگیری زنان و دختران از سوی طالبان، راهپیمایی کردهاند. معترضان از سازمان ملل متحد، کشورها و نهادهای حقوق بشری خواستار بهرسمیتشناسی و توقف «نسلکشی هزارهها» و منع گرفتاری زنان و دختران به بهانه عدم رعایت «حجاب طالبانی» شدهاند. معترضان ادعا کردهاند که موج تازهای از حملات هدفمند و سیستماتیک در مناطق هزارهنشین در افغانستان آغاز شده است. همزمان این معترضان از روند دستگیری و زندانی شدن زنان در مناطق خاصی از سوی طالبان انتقاد کرده و خواستار برخورد جدی جامعه جهانی با این قضیه شدهاند. این در حالی است که یوناما نیز در تازهترین گزارش خود گفته است که زنان و دختران «عمدتاً در مناطق هزارهنشین و تاجیکنشین» از سوی طالبان به بهانه نافرمانی از حجاب اعلام شده این گروه، دستگیر میشوند. به گفته یوناما، طالبان به اعمال ممنوعیت و محدودیت علیه زنان و انتقامجویی از نظامیان پیشین، مدافعان حقوق بشر و کارکنان رسانهای ادامه دادهاند. یوناما همچنان افزوده که حملههای هدفمند علیه هزارهها و شیعهها ادامه دارد.
هزاران تن از شهروندان افغانستان از دو روز به این طرف در بیش از ۳۰ شهر جهان برای بهرسمیتشناسی و توقف «نسلکشیهزارهها» دست به اعتراض زدهاند. معترضان ادعا کردهاند که موج تازهای از حملههای هدفمند و سیستماتیک در مناطق هزارهنشین دوباره آغاز شده است.
هزاران تن از اعتراضکنندهگان در شهرهای مختلف امریکا، کانادا، جرمنی، فرانسه، بریتانیا، پاکستان و سایر کشورهایی که شهروندان افغانستان در آنها حضور دارند، در اعتراضهایشان خواستار توقف و بهرسمیتشناسی «نسلکشی هزارهها و آپارتاید جنسیتی» در افغانستان شدهاند.
معترضان ادعا کردهاند که «نسلکشی هزارهها» از دهها سال به این طرف در افغانستان ادامه داشته و با برگشت مجدد طالبان به قدرت، رنگ تازهای به خود گرفته است. به گفته آنان، طالبان بهطور مکرر و مستمر این گروه قومی را مورد تبعیض سیستماتیک و هدفمند قرار داده و بستر حذف گروهی آن را فراهم کردهاند.
معترضان در بیشتر شهرهای جهان با سر دادن شعارهای «نسلکشی هزارهها را متوقف کنید» و «نه به رژیم طالبان»، دست به اعتراض زدهاند. همزمان شماری از اعتراضکنندهگان با استقبال از اعتراضهای گسترده، خواستار ادامه اعتراضها در یک بستر حقوقی شدهاند. به گفته آنان، رفتار طالبان در قبال شهروندان افغانستان بهویژه هزارهها و زنان مصداق بارز «جنایت علیه بشریت، نسلکشی و آپارتاید جنسیتی» است که باید از طریق سازوکارهای حقوقی در نظام بینالمللی پیگیری شود.
آصف آشنا، فعال سیاسی و یکی از معترضان در امریکا، در صفحه اکس خود نوشته است: «اگر ادامه راه در یک بستر حقوقی به پیش نرود، به بیراهه رفته است. آنچه طالب علیه ما به اجرا میگذارد، جنایت علیه بشریت است. در بستر حقوقی رفتار و عملکرد طالب، جنایت جنگی است. جنایت علیه بشریت است. نسلکشی علیه هزارههاست. ما باید علیه طالب به مکانیسمهای حقوقی متوسل بشویم.»
با این حال، میرزا رفعت، آگاه امور حقوقی، در صحبت با روزنامه ۸صبح میگوید که هزارهها در «طول تاریخ افغانستان به صورت هدفمند مورد تبعیض، ستم و در معرض نسلکشی» قرار گرفتهاند. به گفته او، دادخواهی جهانی را که هزارهها برای بهرسمیتشناسی و توقف «نسلکشی هزارهها» راهاندازی کردهاند، جز حقوق اساسی هر مجموعهای در جهان است.
این آگاه امور حقوقی میافزاید که دادخواهی هزارهها به منظور جلب توجه نهادهای حقوق بشری و در کل جامعه بینالملل است که مطابق اسناد جهانی حقوق بشر باید مکلفیت خود را در حفاظت و حمایت از هزارهها که در معرض نسلکشی و تبعیض قرار دارند، انجام دهند.
آقای رفعت تاکید میورزد که دادخواهی جهانی برای عدالت یکی از ابزارهای مهم و مفید برای کسانی است که به دلیل قومیت، عقیده و جنسیت مورد تبعیض سیستماتیک و حذف هدفمند قرار میگیرند. به گفته او، اما در وضعیت کنونی، بعید است که «نسل کشی هزارهها» بهرسمیت شناخته شود، چون مکلفیتهای زیادی را برای کشورهایی که آن را بهرسمیت بشناسند به وجود میآورد و آنان با دقت و جدیت این مساله را دنبال میکنند.
این در حالی است که بهتازهگی دفتر هیات معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) در گزارش سه ماهه خود از وضعیت حقوق بشری در افغانستان، گفته است که حملههای هدفمند علیه هزارهها در افغانستان ادامه دارد.
در گزارش یوناما آمده است که سه حمله در نتیجه ماینهای تعبیه شده در ماههای اکتوبر و نوامبر سال گذشته، «اعضای جامعه هزاره – عمدتاً شیعه» را هدف قرار داده است. به گفته یوناما، به تاریخ ۱۳ اکتوبر سال گذشته یک بمبگذار انتحاری خود را در میان نمازگزاران شیعه در یک مسجد در شهر پلخمری، مرکز ولایت بغلان، منفجر کرد که ۲۱ کشته و ۳۰ زخمی برجا گذاشت و نیز در دو حمله دیگر که در دشت برچی در غرب کابل به وقوع پیوست، ۲۱ تن کشته و ۵۶ تن دیگر زخمی شدند.
یوناما در این گزارش افزوده است که «یک سلسله کشتارهای هدفمند عالمان دینی شیعه» در منطقه جبرییل شهر هرات صورت گرفته است. به گفته یوناما، مسوولیت این حملهها را هیچ گروهی بر عهده نگرفته و عاملان آن ناشناخته باقی ماندهاند.
همچنان یوناما تاکید کرده که طالبان زنان و دختران را «عمدتاً در غرب کابل/دشت برچی، منطقه هزارهنشین و برخی را نیز در خیرخانه که ساکنان آن عمدتاً از قومیت تاجیک و جوامع پنجشیر هستند، گرفتار کردهاند.»
یوناما در گزارش سه ماهه خود از وضعیت حقوق بشر در افغانستان، تصریح کرده که طالبان به «اعمال و اعلام محدودیتها بر حقوق زنان برای کار، تحصیل و آزادی گشتوگذار ادامه میدهند.»
در این گزارش آمده است که وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان در سطح ولایتها نقش اجرایی در خصوص «حجاب، محرم و سایر الزامات اعمال شده بر زنان را از طریق مراجعه به اماکن عمومی، ادارهها و موسسات آموزشی، ایجاد محلات تلاشی و نظارت از رعایت آن» بر عهده دارد.
یوناما گفته که چارچوب قانونی «قابل اعمال برای شکایت خشونت مبتنی بر جنسیت علیه زنان و دختران در افغانستان وجود ندارد، از جمله این که کدام یک از ادارات عدلی طالبان در زنجیره عدالت مسوولیت رسیدهگی به این شکایات را دارد.»
در این گزارش تصریح شده که بسیاری از قربانیان به دلیل ترس از مقامهای طالبان ترجیح میدهند از طریق مکانیسمهای عرفی، راههای حل اختلافات را جستوجو کنند. براساس اظهارات یوناما، شکایاتی که به نهادهای «مجری قانون و عدالت» طالبان ارجاع میشود، عمدتاً توسط مردان رسیدهگی میشود.
یوناما در گزارشش افزوده که فعالیتهای اجرایی وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان شامل گرفتاریها و توقیفهای خودسرانه میشود. این نهاد همچنان تصریح کرده که ادعاهای مبنی بر بدرفتاری، توقیفهای طولانیمدت و درخواست پرداخت پول در ازای رهایی زنان و دختران از سوی طالبان را بررسی میکند.
دفتر هیات معاونت سازمان ملل در افغانستان، در مورد گرفتاریهای زنان و دختران به بهانه عدم رعایت حجاب مورد نظر طالبان، گفته است: «این اقدامات تنفیذی توأم با خشونت فزیکی بهویژه برای زنان و دختران افغان تحقیرکننده و خطرناک است و بدنامی را به همراه دارد که آنها را در معرض خطر بیشتری قرار میدهد.»
یوناما در این گزارش تصریح کرده که دستگیری زنان به بهانه عدم رعایت حجاب مورد نظر این گروه، حتا در تضاد با فرمان صادر شده طالبان نیز قرار دارد. این نهاد «فرمان حجاب» طالبان را در گزارش خود توضیح داده است.
دفتر هیات معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان تاکید کرده که طالبان به بازداشت، شکنجه و قتل نظامیان و مقامهای دولت پیشین ادامه دادهاند. یوناما افزوده است: «ثبت مواردی از قتلهای فراقانونی، گرفتاریها و توقیفهای خودسرانه، شکنجه و بدرفتاری با مقامهای دولت پیشین و اعضای نیروهای ملی امنیتی و دفاعی افغانستان، همچنان ادامه دارد.»
در گزارش گفته شده که با وجود اعلام عفو عمومی، کارکنان نظامی و ملکی دولت پیشین کشته میشوند و مورد آزارواذیت قرار میگیرند.
همچنان یوناما از گرفتاریها و توقیفهای خودسرانه، مجازات مدافعان حقوق بشر و کارکنان رسانهها نیز خبر داده است. در گزارش گفته شده که در جریان دو ماه اخیر سال گذشته میلادی، چهار فعال حقوق زن از سوی استخبارات طالبان بازداشت شدهاند که یکی از آنان تا کنون در زندان طالبان بهسر میبرد.
براساس گزارش، استخبارات طالبان در دایکندی سه کارمند رادیو نسیم را به اتهام تهیه گزارشی در مورد دست داشتن والی این گروه در انحراف کمکهای بشردوستانه دستگیر کرده که دو تن آنان آزاد و یک تن دیگر به اتهام فعالیتهای ضد این گروه به یک سال زندان محکوم شده است.
گزارش یوناما در حالی منتشر میشود که پیش از این طالبان به سازمان ملل هشدار داده بودند که گزارشهای خود را بدون اجازه این گروه نشر نکند. سرپرست وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان با لحن تهدیدآمیز به سازمان ملل متحد هشدار داده بود که گزارشهایش را پیش از نشر با این گروه در میان بگذارد.
بهتازهگی، ذبیحالله مجاهد، سخنگوی طالبان، نیز گفته است که به یوناما توصیه میشود تا درباره «موضوعات و ارزشهای دینی مردم انتقاد بیجا» نکند.
سخنگوی طالبان همچنان دفتر هیات معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان را به «بیخبری از احکام اسلامی» متهم کرده است. یوناما تا کنون در مورد هشدارهای طالبان سکوت کرده و هیچ واکنشی نشان نداده است.