طالبان در دو سال گذشته صدها تن را به منظور تبلیغ و ترویج قرائت خود از دین و سیاست در رسانههای اجتماعی استخدام کردهاند. براساس یافتههای روزنامه ۸صبح، این گروه مبلغان مجازی خود را «قلموال مبارز امارتی» نام نهادهاند. قلموالهای طالبان در بدل تبلیغات برای این گروه در صفحههای اجتماعی، معاش میگیرند و طالبان نیز به آنها شیوههای فعالیت تاکتیکی را آموزش میدهند. اکثریت این کاربران به نامهای دخترانه با تخلص «پنجشیری، بدخشانی، غزنوی، مجاهد و افغانی» فعالیت میکنند. ریاستهای اطلاعات و فرهنگ ولایتها وظیفه دارند که برنامههای رسمی رژیم طالبان را با «قلموالهای» خود در میان بگذارند. شمار دقیق مبلغان صفحههای اجتماعی طالبان مشخص نیست، اما منابع میگویند در گروه «قلموال» طالبان بیش از ۷۰۰ تن فعالیت میکنند که چندی قبل در کابل برنامه آموزشی را نیز سپری کردهاند. این در حالی است که در زمان نظام جمهوریت، کسانی که به نفع مقامهای حکومتی تبلیغ میکردند و از سوی شورای امنیت ملی قبلی معاش میگرفتند، به «فیسبوکچلونکی» مشهور بودند.
طالبان در دو سال گذشته به منظور جلب توجه و نشان دادن حمایت مردمی، تعدادی از کاربران شبکههای اجتماعی را به نفع خود استخدام کردهاند. علاوه بر حامیان فکری طالبان، این گروه از بیکاری و مجبوریت جوانان نیز سوءاستفاده کرده و آنان را در بدل پول بهعنوان «فیسبوک چلونکی» استخدام کردهاند تا در شبکههای اجتماعی به نفع این گروه قلم بزنند و از «دستاورد»های آنان ستایش کنند.
یافتههای روزنامه ۸صبح نشان میدهد که طالبان صدها تن را استخدام کردهاند تا برای این گروه تبلیغ کنند و نشان بدهند که این گروه از حمایت مردمی برخوردار است. آمار دقیق این کاربران هنوز مشخص نیست، اما منابع آگاه تایید میکنند که طالبان این افراد را به نام «قلموال مبارز امارتی» مسما کردهاند و بهطور منظم برای آنها هدف تعیین میکنند و «هشتگ» میسازند. منابع معتبر میگویند که صدها حساب کاربری جعلی در شبکههای اجتماعی فیسبوک و اکس/توییتر به نفع طالبان فعالیت میکنند. به گفته منابع، اکثریت این صفحههای جعلی با نامهای دخترانه و با تخلص پنجشیری و بدخشانی ساخته شدهاند.
یک منبع معتبر که نمیخواهد نامش در گزارش ذکر شود، به روزنامه ۸صبح میگوید که طالبان به هدف استفاده موثر از این افراد، چندی قبل تمامی حدود ۷۰۰ تن را در گروههای صد نفری و زونوار به کابل دعوت کردند و به مدت دو روز به آنها آموزش دادند.
یافتههای ۸صبح نشان میدهد که هر یک از این افراد نظر به داشتن شمار بلند حسابهای کاربری و میزان فعالیت، در هر ماه از ۵ تا ۲۰ هزار افغانی معاش دریافت میکند و در مواقع و مناسبتهای خاص همه آنها با یک «هشتگ» که از سوی دفتر سخنگوی گروه طالبان ایجاد میشود، در صفحات اجتماعی دست به تبلیغ گسترده میزنند. قلموالهای طالبان در حالات عادی، با نوشتن مقاله و تبصره و نشر و پخش اخبار و «دستاورد»های این گروه به کار خود ادامه میدهند.
منابع میگویند که کاربران جعلی صفحههای اجتماعی طالبان منابع تبلیغاتی و فکری خود را از گروه واتساپ سخنگویان این گروه میگیرند. به گفته منابع، شیوه کاری آنان طوری تنظیم شده است که سخنگویان طالبان و رییسان اطلاعات و فرهنگ ولایتها برنامههای تبلیغاتی را هماهنگ میکنند و سپس به گروههای واتساپ «قلموالها» میفرستند. منابع تاکید میکنند که ریاستهای اطلاعات و فرهنگ ولایتها کارها و فعالیت انجامشده خود را در بخشهای مختلف با این گروه شریک میسازند.
یک منبع آگاه میگوید: «رییس اطلاعات و فرهنگ هر ولایت، کارها و فعالیت انجامشده که به نحوی دستاورد این گروه شمرده میشود را با ولایتهای دیگر شریک میکند. در هر ولایت یک گروه واتساپ دیگر ایجاد کردهاند که در آن رییس اطلاعات و فرهنگ با ۲۰ عضو گروه ولایتی حضور دارند و معلومات و فرمایشات به دست آمده از گروه واتساپ مرکزی را شریک میکند تا در صفحات اجتماعی نشر و پخش شود.»
این افراد در گروههای ۲۰ نفری، تحت مدیریت رییسان اطلاعات و فرهنگ در هر ولایت، در فیسبوک، توییتر/اکس و یوتیوب فعالیت میکنند و بهگونه مستقیم از سوی دفتر سخنگوی طالبان حمایت میشوند.
در حال حاضر، دهها آدرس جعلی فیسبوک و اکس/توییتر طالبان به نامهای دخترانه و تخلص پنجشیری، بدخشانی، غزنوی و افغان در این گزارش شناسایی شده، اما برای جلوگیری از تبلیغ به نفع آنان، از ذکر نام این صفحات خودداری شده است. بیشتر این کاربران با نامها و عکسهای دخترانه فعالیت میکنند، در حالی که طالبان از دو سال به این سو دختران و زنان را از همه عرصههای زندهگی جمعی حذف کردهاند.
طالبان برای سفیدنمایی و کسب مشروعیت، دست به استفاده ابزاری و سوءاستفاده از شبکههای اجتماعی زدهاند. حکومت پیشین نیز دهها کاربر شبکههای اجتماعی را زیر نام «فیسبوک چلونکی» استخدام کرده بود. این اصطلاح از زمانی که اشرف غنی بعد از انتخابات پرتنش 2014 با پادرمیانی وزیر خارجه حکومت وقت امریکا ریاست حکومت وحدت ملی را برعهده گرفت، بر سر زبانها افتاد. در آن زمان، این اصطلاح برای کسانی به کار برده میشد که در صفحات اجتماعی با دهها حساب کاربری جعلی، در حمایت از تیم محمداشرف غنی مینوشتند. آن افراد با نشر تبصرهها و اظهاراتی که گاه حتا اهانتآمیز نیز بود، مسوولیت تبلیغ دستاوردهای تیم رییس جمهور محمداشرف غنی را داشتند و از سویی هم باید در مواردی که لازم میشد، بر منتقدان دولت خرده میگرفتند و آنها را سرزنش میکردند.
اطلاعات در آن زمان حاکی از آن بود که محمدحنیف اتمر، مشاور امنیت ملی حکومت آقای غنی، در چوکات دفتر شورای امنیت ملی گروههایی را در بدل معاش ماهانه استخدام کرده بود تا برای حکومت تبلیغ کنند. با سقوط جمهوریت «فیسبوک چلونکیها» نیز به خاموشی گراییدند و در حال حاضر، کمتر در رسانههای اجتماعی حضور دارند.
اکنون طالبان با سلطه بر افغانستان که در جنگ دو دهه گذشته نیز بیشترین سود را از تبلیغ در رسانهها بردند، دست به ایجاد صفحههای جعلی زدهاند. این گروه تیمهای «قلموال» را در همه 34 ولایت فعال کرده است که بهصورت هرمی مدیریت میشوند. راس این هرم در کابل است.
طالبان با دسترسی به انترنت و گسترش ارتباطات، توانستهاند با پخش و نشر اخبار و اطلاعات نادرست استفاده زیادی ببرند. نقش شبکههای اجتماعی در جنگهای طالبان با نیروهای امنیتی حکومت پیشین و تضعیف روحیه این نیروها، هنوز زبانزد عام و خاص است. از همین رو این گروه تلاش میکند تا از این طریق برای رژیم خود جایگاه کمایی کند.
طالبان در حالی بهگونه گسترده و با حسابهای کاربری جعلی از رسانههای اجتماعی سوءاستفاده میکنند که شبکه فیسبوک بعضا محدودیتهایی بر این گروه وضع کرده است، از جمله مسدود ساختن حسابهای کاربری فیسبوک رادیوتلویزیون ملی و آژانس باختر که پس از سقوط جمهوریت در اختیار این گروه قرار گرفتهاند. هرازگاهی بر دیگر حسابهای کاربری که از واژههایی مانند «امارت» و «طالبان» استفاده میکنند، نیز محدودیت وضع میکند و یا به کاربران در این مورد هشدار میدهد.
اکس (توییتر) اما این موضوع را جدی نگرفته است. بنابراین، گروه طالبان با خاطر راحت از این شبکه بیشترین سود را میبرد. هر چند قبل از این هزاران کاربر این شبکه، با راهاندازی هشتگی، خواهان وضع محدودیت بر استفاده طالبان شدهاند، اما شبکه اکس (توییتر) در این مورد اقدامی نکرده است.