تنشها میان طالبان و ایران بر سر حقابه دریای هلمند در حالی بالا گرفته است که افغانستان در چند سال گذشته با بحران کمآبی و خشکسالی مواجه است. کشاورزان و مالداران در ولایتهای جنوبغربی کشور از نبود آب نگرانند. آنان مجبورند در بدل آب آشامیدنی و مصرفی، پول بپردازند. بند کمالخان در نیمروز که ایران از آن حقابه میخواهد، به گفته باشندهگان محل آب کافی ندارد و این امر سبب شده که کشتزارهای نیمروز خشک شود. باشندهگان نیمروز میگویند که خشکسالیهای پیدرپی سبب نگرانی آنان شده و از پنج سال به اینسو از کشتزارهای خود حاصلات کافی به دست نیاوردهاند.
فیضاحمد، باشنده شهر زرنج، مرکز ولایت نیمروز، در صحبت با روزنامه ۸صبح میگوید که مردم این لایت تشنهاند. به گفته او، مردم محل مجبورند برای رفع سایر نیازهای روزمره آب جداگانه و برای آشامیدن آب جداگانه خریداری کنند. این باشنده نیمروز میافزاید که در صورت ادامه خشکسالی و نبود آب، ممکن طیف بزرگی از باشندهگان محل، نیمروز را ترک کنند.
فیضاحمد اضافه میکند: «نیمروز خیلی خشکسالی شده، آب برای نوشیدن پیدا نمیشود. سالبهسال کمآبی بیشتر میشود. همین حالا ما هم آب آشامیدنی خود را میخریم و هم آبی که در خانه استفاده میکنیم. خود ما تشنه هستیم، اما ایران حقابه میخواهد.» این باشنده نیمروز توضیح میدهد: «یک گالون آب آشامیدنی در بدل 10 هزار تومان معادل ۱۵ تا ۲۰ افغانی میخریم و آب که در خانه استفاده میکنیم را تانکری میخریم که یک تانکر به 300 هزار تومان یا ۵۰۰ افغانی است.»
خشکسالیهای پیهم و نبود آب در نیمروز سبب شده که کشاورزان این ولایت از کشت و زراعت نیز دست بردارند. زمینداران و کشاورزان در شهر زرنج میگویند با وجود اینکه در جریان پنج سال گذشته پول هنگفتی بالای کشت و زراعت هزینه کرده، اما حاصل چندانی به دست نیاوردهاند.
عبدالله خان، یکی از زمینداران در شهر زرنج، میگوید که خشکسالی و نبود آب در سالهای پسین به او زیان هنگفت مالی وارد کرده است. او میافزاید: «سابق زمیندار، سرمایهدار یک منطقه بود؛ اما حالا زمیندار از جمله مردم فقیر به حساب میآید. پنج سال است که خشکسالی است. از وقتی هم که گپ از ساختن بند کمالخان شده، نیمروز بیآبتر شده؛ چون هیچ خیری از همین آب بند کمالخان ما ندیدیم.»
عبدالله خان اضافه میکند: «تا پنج سال پیش ۴۰۰ تا ۵۰۰ جریب زمین را کشت میکردیم و مزدور هم زیاد بود، چون کشت و زراعت نتیجه میداد و هر کس علاقه به زراعت داشت، اما حالا پنج جریب زمین را کشت نکردهایم، چون نه از جایی آب میآید و نه چاهها قادر به آبیاری زمینها است.» او بیشتر میگوید: «سال گذشته گندم کشت کرده بودم و به امیدواری پالیز کردم که خربوزه و هندوانه بود، اما هیچکدام نشد. هم گندم از بین رفت و هم پالیز. مصرفی که کرده بودم، از تراکتور تا تخم و مزدورها، همه بالایم تاوان شد.»
در همین حال، شماری از کشاورزان نیمروز که امسال گندم کاشتهاند، با تحمل مشکلات زیادی زمینهای خود را آبیاری میکنند. براساس یک نوار تصویری که به روزنامه ۸صبح فرستاده شده است، دیده میشود که یکی از کشاورزان این ولایت با استفاده از تانکر و تراکتور از مناطق دورتر آب میآورد و کشتزارهای گندم خود را آبیاری میکند. این باشنده نیمروز میگوید: «این هم وضعیت کشاورزی نیمروز در سال 1402 است.»
در حالی که باشندهگان نیمروز از نبود آب و خشکسالی نگرانند، تنشهای لفظی میان طالبان و مقامهای دولت ایران اوج گرفته است. در تازهترین مورد، ابراهیم رییسی، رییس جمهور ایران، به طالبان هشدار داده است که حقابه مردم سیستان و بلوچستان را از این گروه خواهد گرفت. ابراهیم رییسی در سفرش به ولایت سیستان و بلوچستان گفته که هرگاه در بند کجکی آب کافی موجود نباشد، طالبان تقصیری ندارند، اما اگر آب در این بند موجود باشد و به مردم سیستان و بلوچستان نرسد، طالبان پاسخگو خواهند بود.
پس از همهگانی شدن این سخنان تند رییس جمهور ایران، ذبیحالله مجاهد، سخنگوی طالبان، با نشر اعلامیهای گفته است که چنین اظهاراتی میتواند فضای سیاسی میان دو کشور را تخریب کند که به نفع هیچ طرفی نیست. مجاهد افزوده است که این گروه به رعایت مواد مندرج در معاهده سال ۱۳۵۱ خورشیدی میان مقامهای افغانستان و دولت ایران متعهد است.
در این اعلامیه توضیح داده شده که در جریان سالهای پسین، افغانستان و منطقه گواه خشکسالی بوده و سطح آبهای زیرزمینی طرف افغانستان نیز پایین آمده است. به گفته او، به شمول دریای هلمند تعداد زیادی از ولایتها و مناطق جنوبغربی کشور از خشکسالی رنج میبرند و آب کافی برای آشامیدن و آبیاری کشتزارهای خود ندارند.