بازنشستهگان افغانستان بیشتر از دو سال میشود که چشم امید به ملاهبتالله آخوندزاده، رهبر غایب طالبان، که گفته میشود در قندهار بهسر میبرد، دوختهاند. تقلای آنان در خیابانها و صحبت با رهبران طالبان ظاهراً نتیجهای در قبال نداشته است. اکنون بازنشستهگان ولایت بلخ وضعیت زندهگی خود را اسفناک و دشوار توصیف میکنند. این متقاعدان میگویند که نپرداختن حقوق بازنشستهگی، آنان را زمینگیر کرده و در شرایط ناگوار اقتصادی قرار داده است.
تقلای بازنشستهگان و انکار طالبان، وضعیت زندهگی هزاران کارمند متقاعد دولت پیشین را با چالش جدی مواجه کرده است. صدها تن از بازنشستهگان ملکی و نظامی دولتهای قبلی، از عدم دریافت حقوق بازنشستهگیشان شکایت دارند. آنان میگویند که طالبان در جریان دو سال گذشته بهرغم وعدههای مکرر، حقوق قانونی آنان را که در جریان وظیفه از معاش اصلیشان گرفته شده، نپرداختهاند.
شماری از بازنشستهگان در صحبت با روزنامه ۸صبح میگویند که طالبان در حالی حقوق بازنشستهگی آنان را انکار میکنند و پرداخت آن را «شرعی» نمیدانند که در دو سال گذشته از معاش تمام کارمندان دولتی فیصدی بازپرداخت یا حقوق تقاعدی را اخذ کردهاند.
تعدادی از بازنشستهگان در شهر مزار شریف، مرکز ولایت بلخ، با انتقاد از پرداخت نشدن حقوقشان از سوی طالبان، میگویند که حقوق بازنشستهگی حق مسلم آنان است و باید پرداخت شود.
محمد آصف، یکی از نظامیان پیشین و باشنده شهر مزار شریف، میگوید که زندهگی برایش نفسگیر شده است. او که ۶۸ سال سن دارد، بیش از ۳۰ سال را در نظامهای مختلف گذشته ماموریت انجام داده است.
محمد آصف که از رنج زندهگی به ستوه آمده است، میگوید: «من در زمان حکومت داکتر نجیبالله رتبه دگروالی داشتم. چهار دختر و دو پسر دارم، بعد از تقاعد تا چند سالی توان کار داشتم و همچنان معاش متقاعدیام را دریافت میکردم، زندهگی را سپری میکردم. حال توان کار ندارم، دو دخترم در خانه هستند، تحصیلکرده هستند، اما اجازه کار ندارند، یک پسرم در بیرون از افغانستان است و با کاری که انجام میدهد مشکل خانواده خودش را حل میکند و یک پسرم هم مثل خودم بیکار در خانه نشسته است.»
این مرد کهنسال و بازنشسته حکومت پیشین تاکید میکند که بیشتر از دو سال میشود معاش تقاعدی خود را دریافت نکرده و با مشکلات زیادی دستوپنجه نرم میکند. او میافزاید: «حقوق تقاعد حق ماست و باید [طالبان] به حال ما رحم کنند و بس.»
محمد افضل، از بازنشستهگان دیگر بلخ است که ۳۸ سال در معارف این ولایت کار کرده است. او نیز از عدم پرداخت حقوق بازنشستهگی خود شکایت دارد و از طالبان میخواهد که حقوق متقاعدان را بپردازند. او میگوید: «عمر خود را با شوق و علاقه برای تربیه اولاد وطن و آبادی کشور مصرف کردیم و با معاش بخور و نمیر زندهگی کردیم، حالا که تقاعد حق ماست، از حقوق ماهانه ما گرفته شده، کسی نمیدهد.»
این بازنشسته حکومت قبلی تاکید میکند که بازنشستهگی حق قانونی کارمندان دولتی است و بهقول او، پرداخت حقوق بازنشستهگیشان نباید با خیرات دادن همسان پنداشته شود. او میافزاید: «تقاعد حق ماست، از معاش ما گرفته شده، کسی به ما خیرات نمیدهد و نباید منتی در کار باشد. از گذشته خود پشیمان نیستم، اما این که حق ما را نمیدهند پاداش خوبیهای ما نیست. دستم دراز است و به یک لقمه نان محتاجم. حاکمان افتخار نکنند، چون قابل افتخار نیست.»
این متقاعدان در حالی از وضعیت ناگوار زندهگیشان شکایت دارند که برخی از آنان در جادهها و کوچههای شهر دست به تکدیگری نیز زدهاند. بسیاری از آنان از فقر و تنگدستی شکایت دارند و میگویند که برای زنده ماندن فرزندان و خودشان چارهای جز تکدیگری نیافتهاند.
اسلم (نام مستعار) از بازنشستهگان دیگر در بلخ است. او میگوید که بیشتر عمرش را بهعنوان کارمند فابریکات کودوبرق مزار شریف سپری کرده است. اسلم که نمیخواهد هویتش در گزارش ذکر شود، از رنج زندهگی برای بهدست آوردن یک لقمه نان روایت تلخ و دردناک دارد.
او میگوید: «سالها در فابریکه کودوبرق کار کردم، در چند حادثه تخنیکی گاز گرفتم و آسیب دیدم. قبلاً با معاش تقاعدی روزگار را میچلاندم. کار نیست و حالی توان کارهای شاق را ندارم. به یک لقمه نان احتیاج هستم و دو سال شد که همان معاش هم از روی ما گرفته شد. به ریاست کار و امور اجتماعی هم رفتیم نتیجه نداشت.»
در همین حال، یکی از مسوولان در ریاست کار و امور اجتماعی طالبان در ولایت بلخ که نمیخواهد نامش در گزارش ذکر شود، در صحبت با روزنامه ۸صبح میگوید که تا کنون هیچ دستوری مبنی بر اجرای معاشات بازنشستهگان از کابل دریافت نکردهاند.
قبل از این، وزارت مالیه طالبان گفته است که طرح پرداخت حقوق بازنشستهگی از سوی کابینه این گروه تصویب و به قندهار فرستاده شده است. به گفته این وزارت، تا زمانی که ملاهبتالله آخوندزاده دستور نهایی را صادر نکند، این نهاد صلاحیت پرداخت حقوق بازنشستهگان را ندارد.
این در حالی است که بازنشستهگان دورههای مختلف در دو سال گذشته بهطور دوامدار برای بهدست آوردن حقوقشان دست به اعتراض زدهاند؛ اما تا کنون اعتراضاتشان بینتیجه بوده و نتوانستهاند به حقوق خود دست یابند.
گفتنی است که پیش از این نمایندهگان متقاعدان بارها به قندهار رفتهاند تا صدای خود را به گوش رهبر طالبان برسانند؛ اما رفتوآمدهای مکرر آنان نیز نتیجهای در قبال نداشته است. اکنون بیش از ۱۵۰ هزار متقاعد چشم به رهبر طالبان دوختهاند.