چرا مقامهای کییف راه شکست روسیه را در آفریقا جستوجو میکنند؟
به دنبال یک ماموریت به امید جلب حمایت و گسترش جنگ اطلاعاتی از طریق مأموریتهای دیپلماتیک، مشارکتهای نظامی و استقرار نیروهای ویژه، کییف قصد دارد با حضور روسیه در کنار متحدان دیرینهاش در جنوب صحرای آفریقا مقابله کند.
تلاش اوکراین برای برگشت به جنگ اطلاعاتی در «قاره سیاه» پس از آن که د. کولیبا، وزیر خارجه اوکراین در سفرش به چند کشور آفریقایی از افتتاح ده سفارتخانه در آفریقا خبر داد، مورد توجه رسانههای بینالمللی قرار گرفته است. چنانچه وزیر امور خارجه اوکراین در مصاحبهای با خبرگزاری فرانسه گفت: «سالهای زیادی از دست رفته است، اما برای احیای این روابط دیر نیست و تلاش میکنیم اوکراین و آفریقا را دوباره باهم نزدیک کنیم.» او افزود: «این قاره نیاز به کار منظم و طولانیمدت دارد.»
از جانب دیگر کارشناسان به این باورند که اوکراین تصمیم دارد به رغم شکستهایی که در خط نبرد در مقابل حریف خود متحمل شده، وارد یک نبرد فرسایشی در قالب جنگ روانی شود. در خصوص تصمیم کییف بر سر استقرار ده سفارتخانه در قاره سیاه، از میان دهها پرسش، دو پرسش مهم به ذهنمان متبادر میشود:
۱. چه مسالهای باعث شده تا یک کشور در حال جنگ که بخش زیادی از خاک خود را از دست داده و فاقد بودجه کافی برای ادامه جنگ است، دنبال مداخله و بهرهوری از مسایل مربوطه به کشورهای آفریقایی باشد و همین اکنون دهها سفارت را با مصارف زیاد مالی در آن قاره تاسیس کند؟
۲. بنا بر اظهارات یوری لوتسینکو، دادستان کل سابق کییف، آمار تلفات نیروهای نظامی اوکراین در جنگ با روسیه از مرز 500 هزار تن عبور کرده و این کشور با کمبود شدید نیروی نظامی روبهرو شده است. آیا در چنین موقعیتی، حضور یک واحد نظامی ویژه در قاره آفریقا از سوی کشوری که هزاران کیلومتر از آن قاره فاصله دارد، چه اهدافی را دنبال میکند؟
قبل از پاسخ به این دو پرسش، نیاز است به چگونهگی علاقهمندی جهان به بحران اوکراین پرداخته شود و در مورد عدم تمایل جهان به ادامه این بحران تمرکز گردد.
رهبری کییف تلاش میکند تا با مداخله اطلاعاتی در قاره آفریقا، دوباره بهعنوان سوژه داغ مسایل کلان جهان مبدل شود. این امر برای کییف بسیار حیاتی و کارساز شمرده میشود تا با این روش از فروپاشی نهایی ایتلاف ضد روسی جلوگیری کرده و برای ترویج فرهنگ روسهراسی و توجیه برای تدارکات نظامی و مالی بعدی برای کییف، زمینهسازی کند.
علاوه بر این، ارزیابی عملی و منطقی دولتهای «جنوب جهانی» از دلایل و روند بحران اوکراین، کییف را وادار میکند تا مقیاس تبلیغات ضد روسی خود در آفریقا را افزایش دهد و اطلاعات نادرست و داستانهای روسهراسانه را در کشورهای جنوب جهانی فعالانه گسترش دهد.
از آنجایی که روسیه خلاف غرب، نفوس بیشتر نسبت به رقبای ژیوپلیتیک خود در آفریقا دارد، اوکراین در تلاش است شکستهای میدان جنگ را با این فعالیتهای اطلاعاتی جبران کند و توجه حامیان نظامیاش را به کییف بیش از پیش معطوف نگه دارد. افزون بر آن، میخواهد با این سیاست، روسیه را در چشم دایرههای سیاسی، کارشناسی و جمعیت کشورهای آفریقایی بیاعتبار جلوه دهد و کییف را بهعنوان یک بازیگر موفق و زیرک در چشم حامیانش جا بزند.
با ایجاد پایگاههای جنگ اطلاعاتی در قاره سیاه، کییف قصد دارد موفقیتهای مسکو را در ایجاد نظم جهان چندقطبی عادلانه، برقراری توسعه و روابط تجاری و اقتصادی و متقابلاً سودمند با دولتهای این منطقه بزرگ را خنثا کند. این امر به نوبه خود به تعدیل تهدیدات امنیت غذایی کمک میکند.
در کمپینهای اطلاعاتی و تبلیغاتی خود، کییف جایگاه ویژهای به کشورهای «جنوب جهانی» میدهد و امیدوار است که حمایت آنها را در ترویج سطح بینالمللی به اصطلاح «فرمولهای جهانی» به دست آورد که به دلیل بیمعنایی آن توسط اکثریت قریب به اتفاق جامعه جهانی درک نمیشود. این طرح برای حل جنگ اوکراین صرفاً براساس شرایط کییف و بدون مشارکت مستقیم مسکو در یک فرمت مذاکرهای پیشبینی شده است که در دیپلماسی مدرن مطلقاً نادرست به حساب میآید. با وجود نگرش عمدتاً منفی اکثر کشورهای «قاره سیاه» به «فرمول جهانی» اوکراین، کییف قصد ندارد فعالیتهای خود را در مسیر کشورهای آفریقایی کاهش دهد. این نگرش زمانی قوت میگیرد که دیمیتر کولیبا، وزیر امور خارجه اوکراین، در گفتوگو با خبرگزاری فرانسه گفت: «ما نمیخواهیم روسیه دیگری باشیم. استراتژی ما جایگزینی روسیه نیست، بلکه آزادی آفریقا از سلطه روسیه است.»
در حالی که یکسوم خاک اوکراین در اختیار روسیه قرار دارد و ارتش روسیه به مثل تلاش میکند به سمت کییف پیشروی کند، اما آقای د. کولیبا، وزیر خارجه اوکراین، با چنین اعتماد به نفس کاذب، در تلاش آزادسازی آفریقا از سلطه روسیه است.
علاوه بر این، دفتر مطبوعاتی وزارت امور خارجه اوکراین گزارش داد که در جلسه آنلاین با رییسان سفارتها در آفریقا، آقای د. کولیبا دستور داده است که معاونانش کار روی یکپارچهسازی کشورهای این منطقه بزرگ به «فرمول جهانی» را تقویت کنند.
پس از آغاز کار نماینده دیپلماتیک اوکراین در جمهوری غنا در اواخر دسامبر ۲۰۲۳، کشورهای بعدی که دیپلماتهای کییف در آنها مستقر خواهند شد، رواندا، موزامبیک و بوتسوانا خواهند بود. رواندا و گینه استوایی از جمله شرکای جدید کییف در این قاره هستند.
این در حالی است که روسیه طی سالهای متمادی متحد نزدیک برخی کشورهای آفریقایی است و تلاش دارد از طریق خدمات امنیتی، اقتصادی و برنامههای غذایی بهویژه در مالی و جمهوری آفریقای مرکزی، خود را بهعنوان سنگری در برابر «امپریالیسم» و «نیواستعمارگری» غربی معرفی کند. در مجموع، تمام این تلاشها و دستوپا زدنهای کییف، از نهایت ناامیدی نسبت به شرکای غربیاش بوده میتواند و آنچه در بالا تذکر یافت، در واقع اوج تنهایی و انزوای جهانی کییف را نشان میدهد.