تا دو ماه دیگر طالبان دومین سالگرد قدرتگیری خود در افغانستان را جشن خواهند گرفت و در اردوگاه مخالف آنها هنوز خبری از برنامه منظم برای مبارزه با این گروه تروریستی نیست. نیروهای سیاسی مخالف طالبان دچار تشتت و چندپارچهگیاند و موضع یکدست و مشخص برای مقابله با این گروه ندارند. به همین دلیل، نیروهای ضد طالبان که در تبعید زندهگی میکنند، روز دوشنبه در شهر وین، پایتخت اتریش، گردهم آمدهاند تا در مورد رسیدن به دیدگاه واحد باهم گفتوگو کنند. این نشست که به میزبان مرکز امور بینالمللی اتریش برگزار شده است، حدود 30 تن از مقامهای پیشین، نیروهای ضد طالب و مدافعان حقوق زن در آن اشتراک دارند. این نشست در حالی برگزار میشود که سازمان ملل به درخواست امینه محمد قصد دارد نشستی را در مورد به رسمیت شناختن یا نشناختن طالبان برگزار کند. از سویی، قرار است در هفته آینده نشست دیگری در شهر دوحه، پایتخت قطر، در مورد وضعیت جاری افغانستان برگزار شود. به همین دلیل، دومین نشست وین که دور اول آن در سپتامبر سال پار برگزار شده بود، اهمیت دارد. این نشست به چندین دلیل پراهمیت است:
1- برعکس حکومت طالبان در این نشست نمایندهگان تمام اقوام افغانستان حضور دارند. این نشست مانند حکومت طالبان تکقومی و تکجنسیتی نیست، بلکه در آن تنوع اقوام مشهود است. حضور زنان در این نشست پررنگ است و نمایندهگان پارلمان پیشین و فعالان حقوق بشر و زن نیز حضور دارند. از سویی، نمایندهگانی از قشرهای مختلف مذهبی نیز در این کنفرانس حضور دارند. این مساله میتواند حامل پیام مهمی برای جهان باشد؛ اینکه در افغانستان اقلیتهای قومی و مذهبی نیز وجود دارند. در آخرین مورد، طالبان فقه جعفری را از نظام آموزشی افغانستان حذف کردهاند.
2- در حالی که جهان بهشدت به سمت به رسمیت شناختن طالبان در حرکت است، برگزاری چنین نشستی میتواند توجه جهان را به سمت دیگری معطوف کند و جلوههای نادیدهشده از وضعیت اجتماعی و سیاسی افغانستان را به جهان نشان بدهد. در حالی که طالبان محدودیتهای شدیدی بر کار و درس زنان وضع کرده و فعالیتهای رسانهای را سانسور میکنند، بلند کردن صدا بر ضد این گروه در بیرون از کشور و در یک پلتفورم بینالمللی، اهمیت دارد. اشتراککنندهگان این نشست اگر بتوانند از فرصت پیشآمده استفاده درست کنند، میتوانند توجه جهان را دوباره جلب کنند و اجازه ندهند که سازمان ملل و کشورهای جهان به سمت به رسمیت شناختن طالبان بروند.
3- نکته قابل اهمیت دیگر در این نشست، حضور نیروهای مختلف است. پس از فروپاشی افغانستان در 15 آگست 2021 جریانهای متعددی در داخل و خارج کشور بر ضد طالبان شکل گرفتهاند. حضور این نیروها در این نشست، میتواند باعث ایجاد همفکری میان آنها شود. در حال حاضر این نیروها برنامه مشخص و معلوم برای مبارزه با طالبان و فردای پس از طالبان ندارند. از همه مهمتر اینکه آنها در مورد روش مبارزه با طالبان نیز همسو نیستند. تعدادی از آنها طرفدار گفتوگو با طالبان هستند و تعدادی بر گزینه نظامی و مقاومت مسلحانه تاکید دارند.
4- تعدادی از اشتراککنندهگان این نشست میگویند که آنها به نتایج ملموسی رسیدهاند. اگر این حرف درست باشد و نیروهای ضد طالبان توانسته باشند از کلیات و کلیگویی به جزییات رسیده باشند، دستاورد مهم و ارزشمندی است؛ چون در چند سال گذشته ما بهخوبی تجریه نشستهای بیثمر و کلی را داشتهایم که فقط با نکوهش طالبان و کلیگویی پایان یافته است. اگر نیروهای ضد طالبان توانسته باشند روی یک راهکار و مکانیسم مشخص برای مبارزه با این گروه توافق کنند، میتواند موفقیت بزرگی برای این نیروها باشد.
5- ادغام جبهات جنگی و همکاری مشترک این جبهات، از محورهای دیگر این نشست بوده است. در حال حاضر دو جبهه نظامی بر ضد طالبان در افغانستان فعالیت دارند. جبهه مقاومت ملی افغانستان به رهبری احمد مسعود و جبهه آزادی افغانستان به رهبری یاسین ضیا، رییس پیشین ستاد ارتش، در مناطق مختلف کشور حضور نظامی دارند و گاهگاهی با نیروهای طالبان درگیر میشوند. ضرورت ادغام جبهات یا همکاری میان جبهات نظامی زمانی محسوس شد که چندین تن از نیروهای جبهه آزادی و فرمانده مشهور ضد طالبان (اکمل امیر) توسط این گروه در سالنگ ولایت پروان کشته شدند. بعد از کشته شدن فرمانده اکمل امیر، احمد مسعود، رهبر جبهه مقاومت ملی افغانستان، بر انسجام بیشتر نیروهای ضد طالب تاکید کرد.
6- اعتمادسازی میان نیروهای ضد طالبان از اهداف دیگر این نشست است. بسیاری از نیروهای ضد طالبان که در این نشست حضور دارند، در سالهای نهچندان دور رقیب سیاسی یکدیگر بودند. حالا که موضوع مهمتر از رقابت سیاسی در میان است و طالبان افغانستان را به سمت پرتگاه میبرند، این نیروها ضرورت دارند که به سمت همفکری و اعتمادسازی حرکت کنند.
نفس حضور نیروهای ضد طالبان را میتوان به فال نیک گرفت، هر چند هنوز زود است که به آینده امیدوار بود؛ چون هنوز چندپارچهگی و تشتت در میان این نیروها دیده میشود. اما حضور این نیروها در حضورداشت رسانههای بینالمللی و صحبت از افغانستان غیرطالبانی، میتواند مهم و حیاتی باشد و تصویری که طالبان و لابیگران بینالمللی این گروه به جهان نشان میدهد را به چالش بکشد و حقیقت موجود افغانستان را نشان بدهد.