پس از تسلط دوباره طالبان، در کنار سایر چالشها، مردم با چالشی دیگر نیز مواجه شدند: ندانستن زبان حاکمان. حاکمانی که در مناطق فارسیزبان فعالیت میکنند، اکثراً با زبان مردم بومی بیگانهاند. در هرات که اکثر مردم فارسیزبان هستند و حتا بیشتر پشتونهای بومی نیز به فارسی صحبت میکنند، این مساله برای باشندهگان این ولایت مشکل خلق کرده است.
هرات در غرب افغانستان، یکی از بزرگترین و پرنفوسترین ولایات است.
با حاکمیت طالبان بر این ولایت، به خاطری که بیشتر مسوولان ادارات حکومتی پشتوزبان هستند، مراجعانی که زبان پشتو نمیدانند، با چالش روبهرو بوده و مجبور میشوند پشتوزبانی را برای ترجمانی و بیان مشکل با خود داشته باشند. در کنار این، باشندهگان این ولایت از برخورد نامناسب مسوولان طالبان با مراجعان فارسیزبان شکایت دارند.
عبدالستار (نام مستعار) میگوید که جهت طی مراحل عریضهاش به یکی از ریاستهای ولایت هرات مراجعه کرده بود. به گفته او، همین که عریضهاش را روی میز رییس این اداره گذاشته، رییس به زبان پشتو صحبت کرده و از او چیزی پرسیده است. او گفته است که پشتو نمیداند. وی در ادامه میافزاید که رییس اداره با عصبانیت در حالی که به مشکل فارسی صحبت میکرده، عریضهاش را به سویش انداخته و گفته کسی را با خود بیاور که پشتو صحبت کند؛ چون در مورد عریضه باید توضیح داده شود و در شعبات مربوطه اکثر ماموران پشتو صحبت میکنند. به او گفته است: «اگر میخواهی عریضهات طی مراحل شود، با خود ترجمان بیاور.»
عبدالستار میگوید که به مشکل یکی را پیدا کرده تا در این اداره برایش ترجمانی کند و برای سه روز که مصروف طی مراحل اسنادش بوده، به دلیل ندانستن زبان پشتو، در شعبات این اداره با تبعیض و برخورد نامناسب ماموران پشتوزبان روبهرو شده است.
عبدالعزیز، باشنده یکی از ولسوالیهای ولایت هرات، میگوید که موسفیدان و متنفذان این ولسوالی به خاطر یک مشکل به فرماندهی امنیه طالبان برای ولایت هرات مراجعه کردهاند. به گفته او، پس از دو روز انتظار، همکاران فرمانده امنیه طالبان وقت ملاقات را مشخص کرده و فرمانده امنیه طالبان موسفیدان این ولسوالی را به دفترش خواسته است؛ اما به محضی که این موسفیدان وارد مجلس شدهاند، وی با زبان پشتو شروع به صحبت کرده است. به گفته عبدالعزیز، یکی از متنفذان از او خواسته است که به فارسی صحبت کند؛ زیرا به گفته او، مردم این ولسوالی همه فارسیزباناند و هیچکدام پشتو نمیداند.
عبدالعزیز میافزاید که با شنیدن این جمله، فرمانده امنیه از چوکی خود برمیخیزد، به دستیارش چیزی میگوید و بیرون میرود. پس از بیرون شدن او، دستیارش از زبان او به مردم میگوید که بار دیگر وقتی به فرماندهی امنیه این گروه در هرات مراجعه کنند، باید کسی را با خود بیاورند تا به نمایندهگی از آنها پشتو صحبت کند. عبدالعزیز میافزاید که در نوبت بعدی متنفذان این ولسوالی ناگزیر میشوند مشکلات خود را به یکی از کارمندان این اداره بگویند تا او به قوماندان امنیه طالبان در هرات بازگو کند.
معضل فهم زبان میان مسوولان طالبان و مردم در بیشتر ولایتهای فارسیزبان وجود دارد؛ اما در هرات به دلیل نفوس زیاد و اختلاط فارسیزبانها و پشتوزبانها بیشتر محسوس بوده است؛ تا جایی که مجیبالرحمان انصاری، از حامیان طالبان، بهتازهگی به این موضوع اعتراض کرده و از طالبان خواسته است که در ولایات فارسیزبان مسوولان پشتوزبان مقرر نکنند.