نقض گسترده حقوق بشر در افغانستان توسط طالبان به یکی از مباحث داغ و کلیدی در نهادهای مهم سیاستگذاری و قانونگذاری در غرب، بهویژه اتحادیه اروپا تبدیل شده است. بهتازهگی پارلمان اتحادیه اروپا قطعنامهای را به تصویب رسانده که در آن از طالبان خواستار تعلیق مجازات اعدام در ملاءعام و تعلیق فوری اجرای احکام «وحشیانه و تبعیضآمیز» بهویژه علیه زنان، جامعه الجیبیتیکیو و اقلیتهای قومی و مذهبی شده است. این در حالی است که طالبان گفتهاند این گروه در مدت دوونیم سال گذشته، ۴۵۰ تن را در محضر عام مجازات کرده است و در اجرای احکام خود هیچ تمکینی به خواستهای جامعه جهانی ندارد.
پارلمان اروپا پنجشنبه هفته گذشته با صدور قطعنامهای در مورد حقوق بشر در افغانستان از «فضای سرکوب» از جمله اعدام در ملاءعام و مجازات «وحشیانه» و خشونت علیه زنان بهشدت ابراز نگرانی کرده است. این قطعنامه با ۵۱۳ رای موافق، ۹ رای مخالف و ۲۴ رای ممتنع به تصویب رسیده که در آن خواستار لغو مجازات اعدام و تعلیق فوری احکام تبعیضآمیز طالبان علیه زنان شده است.
در این قطعنامه از طالبان خواسته شده که مجازات اعدام در ملاءعام و اجرای احکام «وحشیانه و تبعیضآمیز» بهویژه علیه زنان، جامعه الجیبیتیکیو و اقلیتهای قومی و مذهبی را پایان دهند. پارلمان اتحادیه اروپا گفته که از خواست جامعه مدنی افغانستان مبنی بر تحقیقات دادگاه کیفری بینالمللی و پاسخگو ساختن طالبان حمایت میکند. در قطعنامه در مورد خواست جامعه مدنی افغانستان آمده است: «از درخواست جامعه مدنی در مورد پاسخگویی [طالبان] در افغانستان برای جرایمشان از طریق تحقیقات دادگاه کیفری بینالمللی با ایجاد یک مکانیسم تحقیق مستقل سازمان ملل و با تمهیدات اتحادیه اروپا حمایت میکنند.»
پارلمان اتحادیه اروپا از طالبان خواسته که به تحت پیگرد قرار دادن زنان به دلیل جنسیت و آپارتاید جنسیتی، فورا پایان داده و حقوق کامل و مشارکت زنان و دختران را در زندهگی اجتماعی از جمله آموزش و کار برگردانند.
نمایندهگان پارلمان اروپا تاکید کردهاند که هر گونه تعامل این اتحادیه با رژیم طالبان «تنها تحت شرایط دقیق شورای اروپا بنا بر توصیههای گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل» باشد. اعضای پارلمان اروپا با نگرانی از تشدید بحران بشردوستانه و حقوق بشر در افغانستان، گفتهاند که طالبان سیستم قضایی را از بین برده و عملا زنان و دختران را از زندهگی عمومی حذف کردهاند.
همزمان کرن ملکیور، یک عضو پارلمان اروپا، در سخنرانی در مقر این سازمان در بروکسل گفته است که اگر اروپا در عادیسازی آپارتاید جنسیتی در افغانستان سهم بگیرد، تاریخ آنها را نخواهد بخشید.
این در حالی است که نصیراحمد اندیشه، سفیر و نماینده دایمی افغانستان در سازمان ملل در جینوای سویس، در بیانیهای که از سوی ۴۰ کشور حمایت شده، خواستار واکنش هماهنگ بینالمللی در قبال مساله آپارتاید جنسیتی در افغانستان شده است. در بیانیه آقای اندیشه آمده است که «وعدههای طالبان از جمله در مورد احترام به حقوق بشر محقق نشده است و مجموعه اعمال طالبان و فرامین آنان به دلیل ماهیت گسترده و محدودکننده میتواند آپارتاید جنسیتی باشد.»
پارلمان اتحادیه اروپا در حالی از وضعیت حقوق بشر و سیاستهای تبعیضآمیز طالبان در افغانستان ابراز نگرانی کرده که طالبان بدون هیچ تمکینی به خواستهای مردم افغانستان و جامعه جهانی، به مجازات «غیرانسانی» شهروندان کشور ادامه دادهاند.
طالبان دو روز قبل، در «چهارراهی گلها» از مربوطات ناحیه پنجم شهر هرات یک تن را به اتهام دزدی تیرباران کردند. این گروه چندی قبل دو جوان «فوتبالیست» را نیز در شهر چاریکار، مرکز ولایت پروان، به اتهام آدمربایی به قتل رساند.
این در حالی است که طالبان پس از سلطه مجدد بر افغانستان، بیش از ۴۵۰ تن را در محضر عام شلاق زده و دادگاه صحرایی کردهاند. عبدالرحیم راشد، رییس مطبوعات و روابط خارجی دادگاه عالی طالبان، گفته که بالای بیش از ۴۵۰ تن «حکم تعزیری» صادر شده و این احکام آنها در محضر عام اجرایی شده است.
دادگاه عالی طالبان پیش از این نیز اعلام کرده بود که دو تن در ولایت غزنی پس از صدور حکم اعدام از سوی ملا هبتالله، با حضور صدها تن در میدان ورزشی مرکز شهر غزنی با شلیک «پنج مرمی» کشته شدهاند؛ اقدامی که از سوی آگاهان امور حقوقی «بیانگر ظالمانه بودن اجرای حکم» و در تضاد با ارزشهای حقوق بشری است.
پیش از این ریچارد بنت، گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد وضعیت حقوق بشر افغانستان، گفته است: «زنان و دختران از زندهگی عمومی حذف میشوند، مخالفتهای مسالمتآمیز تحمل نمیشود، خشونت و تهدید برای کنترل و القای ترس در جمعیت استفاده میشود.»
پارلمان اتحادیه اروپا در حالی از وضعیت حقوق بشری در افغانستان با صدور قطعنامه ابراز نگرانی کرده که نهادهای حقوق بشری سازمان ملل متحد با ارایه گزارشهای متعدد در مورد وضعیت حقوق بشری، نقض گسترده حقوق بشر توسط طالبان را مستند کردهاند. در گزارشهای سهماهه دفتر هیات معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) با تفصیل در مورد رفتار این گروه در برابر زنان، نظامیان پیشین و گروههای قومی پرداخته شده است.
در تازهترین اقدام، شورای امنیت سازمان ملل متحد ماموریت یوناما را برای یکسال دیگر تمدید کرده است. این شورا همچنان از دبیر کل سازمان ملل خواسته که هر سه ماه یک بار در مورد وضعیت افغانستان و اجرای ماموریت یوناما به شورای امنیت گزارش دهد.
اکثریت کشورهای عضو شورای امنیت در هنگام تصویب قطعنامه ۲۷۲۷ (۲۰۲۴) تمدید ماموریت یوناما، خواستار رسیدهگی به نیازهای فزاینده بشردوستانه در افغانستان بهویژه برای زنان و دختران شدهاند. اعضای این شورا با یادآوری از آغاز سال جدید آموزشی در آینده نزدیک در افغانستان، گفتهاند که ۱.۴ میلیون دختر همچنان از حق آموزش بالاتر از صنف ششم محروم میشوند. به گفته برخی از اعضای شورای امنیت، زنان و دختران در افغانستان ظلم و ستم سیستماتیک را تحمل میکنند. آنان تاکید کردهاند: «ما هرگز نباید به این امر عادت کنیم. جامعه بینالمللی در مورد ادغام مجدد افغانستان به جامعه در یک مقطع حساس قرار دارد. نیازها و آرزوهای مردم این کشور باید منطق اصلی در نظر ما باشد.»
همچنان دهها جنبش اعتراضی زنان از ماهها به این طرف با راهاندازی کمپینهای مجازی، خواستار بهرسمیتشناسی آپارتاید جنسیتی در افغانستان تحت حاکمیت طالبان شدهاند. برخی زنان و دختران معترض در شهرهای مختلف آلمان، این کمپینها را راهاندازی کردهاند.
در حال حاضر زنان و دختران به دلیل اعمال سیاستهای تبعیضآمیز طالبان از حق آموزش بالاتر از صنف ششم، حق تحصیل، حق کار، حق پوشیدن لباس مطابق خواست خود، حق رفتوآمد و سایر آزادیهای فردی و مدنی محروم شدهاند. این امر باعث افزایش ازدواجهای اجباری، زیر سن و کودکهمسری در کشور شده است.