بازماندهگان قربانیان جنگ در مناطق مرکزی کشور از حکومت و گروه طالبان میخواهند که به گونهی فوری آتشبس کنند و در کنار آن، خواستهای خانوادههای قربانیان در گفتوگوهای بینالافغانی در نظر گرفته شود.
به گفتهی این بازماندهگان جنگهای 20 سال اخیر در کشور، بدون در نظر گرفتن دیدگاهها و خواستهای آنان، برقراری صلح باثبات و پایدار در کشور ناممکن است.
شماری از بستهگان قربانیان جنگ از ولایتهای غور، دایکندی و بامیان با همکاری و همآهنگی موسسهی «جقوق بشر و دموکراسی افغانستان» در ولایت بامیان گرد هم جمع شده و از طرفهای درگیر جنگ، به ویژه از حکومت میخواهند که صلح باید «قربانیمحور» باشد.
غفور حکیمی، یکی از بازماندهگان قربانیان جنگ که از ولسوالی کجران ولایت دایکندی به بامیان آمده است، خواهان حضور یک نمایندهی مشخص از خانوادههای قربانی جنگ در روند مذاکرات صلح است.
آقای حکیمی میگوید کسانی که سالها و به ویژه در طول دو دههی اخیر با ارتکاب «جنایتهای ضد بشری» به غیرنظامیان و افراد بیگناه تلفات و خسارات وارد کردهاند، باید مورد بازپرس قرار گیرند و جبران خسارت از خواستهای دیگری است که میبایست به آن جداً توجه شود.
شاهمحمود شهاب، یکی از دیگر بازماندههای قربانیان جنگ که از ولایت غور در این نشست دادخواهی شرکت کرده، خواستار توجه هردو طرف مذاکرهکننده به خواستهای خانوادههای قربانیان جنگ است. وی میگوید، افرادی که مرتکب «جنایات» شدهاند، ضمن اعتراف به آن، کوچکترین کاری که باید انجام دهند، معذرتخواهی از بازماندهگان قربانیان جنگ است. اما به گفتهی او نه تنها این کار صورت نگرفته، بلکه عاملان جنگها و کشتار مردم هنوز هم بر ادامهی «جنایتهای» خود تأکید دارند.
آنان میگویند، فراهمآوری فرصت و امکان بازپروری و بازتوانی برای بازماندهگان قربانیان جنگ، یکی از دیگر خواستهای اساسی آنها است و در کنار این، باید تضمین گردد که حقوق قربانیان دوباره نقض نمیشود.
محمدحسین سرآمد، یکی از مسوولان موسسهی حقوق بشر و دموکراسی افغانستان به روزنامه 8صبح گفت که بازماندهگان قربانیان جنگ خواستهای زیادی را در این گردهمآیی مطرح کردهاند. به گفتهی وی «جبران خسارت، یادبود از قربانیان و عدالت کیفری»، از دیگر خواستههای آنان است.
بازماندهگان قربانیان با راهاندازی این نشست دادخواهانه، خواستار حضور یک نماینده در گفتوگوهای صلح نیز شدند. به گفتهی آنان، صلحی که قربانیمحور نباشد، هرگز پایدار و واقعی نیست و به همین دلیل بازماندههای قربانیان باید حضور و نقششان را در روند مذاکرات صلح احساس کنند.
برخی از آنها میگویند که اگر به خواستشان در جریان مذاکرات صلح از سوی هیأت حکومت و طالبان توجه نشود، صلح در این کشور تامین نخواهد شد؛ زیرا یکی از طرفهای اصلی بحث صلح، متضرران و بازماندهگان قربانیان هستند که اکثریت شهروندان کشور را هم تشکیل میدهند.
این دادخواهان از روند فعلی صلح راضی به نظر نمیرسند و مدعیاند که تاکنون هیچ فردی به نمایندهگی از آنها که بخش زیادی از شهروندان کشور را میسازند، در گفتوگوهای صلح دربارهی حقوق و خواستهای آنها صحبت نکرده است.
بازماندهگان قربانیان جنگ در مناطق مرکزی کشور، در پایان این نشست دادخواهانه، یک قطعنامهی ۸ مادهای را نیز خواندند و در آن از حکومت و گروه طالبان خواستار صلح عادلانه، قربانیمحور و پایدار شدند؛ صلحی که در آن حقوق بشری و شهروندی مردم و به ویژه خواستهای قربانیان جنگ در نظر گرفته شود.
در بخشی از قطعنامه آمده است که حقوق و آزادیهای اساسی شهروندان، ارزشهای قانون اساسی، دستآوردهای دو دهه اخیر در راستای ارزشهای مدنی و حقوق بشر و نظام مبتنی بر آرای مردم به هیچ وجه نباید معامله شود.
در این قطعنامه همچنان آمده است که «پرداختن به خشونتها و جنایتهایی که در جریان جنگها اتفاق افتاده و توجه به حقوق قربانیان باید بخش مهمی از دستور کار مذاکرات صلح باشد. برای این کار، ما جداً خواستار تشکیل یک نهاد مستقل و تخصصی «حقیقتیابی و مستندسازی» هستیم تا در روشن شدن وقایع ناگوار جنگ و خشونت و التیام قربانیان جنگ افغانستان کمک کند و زمینه را برای تقویت پایههای اجتماعی صلح و یک «آغاز دوباره» در جهت ایجاد یک جامعه عادلانه و انسانی و فارغ از هرگونه خشونت و ستم و تبعیض فراهم سازد».
موسسهی «حقوق بشر و دموکراسی افغانستان» قرار است نشستهای دادخواهی از حقوق قربانیان جنگ را در زونهای مختلف کشور برگزار کند. همینطور این نهاد در نشست پایانی خود «شبکهی ملی قربانیان جنگ» را ایجاد خواهد کرد تا این شبکه در زمینهی دسترسی قربانیان به عدالت و مطرح کردن خواستهای آنان تلاش کند.