طالبان به منظور عرضه مواد سوختی با بهای مناسب به شهروندان، مرکزهای ویژهای در شماری از ولایتهای کشور ایجاد کردهاند. یکی از این مرکزها بهتازهگی در مرکز شهر بامیان ایجاد شده است. مسوولان محلی بامیان اعلام کردهاند که باشندهگان این ولایت میتوانند زغالسنگ باکیفیت خوب را در بدل بهای مناسب از این مرکز خریداری کنند. باشندهگان بامیان اما از کیفیت پایین زغالسنگ این مرکز شکایت دارند. به گفته آنان، این مرکز توزیع مواد سوختی طالبان زغالسنگ بیکیفیت را به بهای بیشتری به آنان به فروش میرساند. آنان از مسوولان محلی طالبان در این ولایت میخواهند تا روی کیفیت و بهای مواد سوختی در بامیان نظارت جدی داشته باشند.
دادالله، باشنده مرکز بامیان، در صحبت با روزنامه ۸صبح میگوید: «امروز رفته بودم که زغال دولتی بخرم. دیدم زغال دولتی فی تُن 8شت هزار و 100 افغانی است؛ در حالی که قبلاً فی تُن هفت هزار و 500 افغانی اعلام شده بود. در ضمن زغالی که طالبان میفروشند، از کیفیت بسیار پایین برخوردار است؛ یعنی از سه حصه یک حصهاش زغال و دو حصه دیگر سنگ، منگ و خاک است. با این حساب طالبان فی تُن زغال را مبلغ 24 هزار افغانی به مردم فقیر میفروشند.» به گفته دادالله، شماری از باشندهگان مرکز بامیان برای مصون ماندن از سرمای جانسوز زمستان و به دلیل فقر و تنگدستی از این مرکز زغالسنگ خریداری کردهاند، اما هنگام استفاده متوجه شدهاند که این زغالسنگ به دلیل کیفیت پایینی که دارد، قابل استفاده نیست.
محمدعلی، یکی دیگر از باشندهگان بامیان، میگوید که همسایههایش از مرکز توزیع زغالسنگ طالبان زغال خریداری کردهاند، اما از کیفیت پایین آن شکایت دارند. این باشنده بامیان میافزاید: «همسایههایم که زغال دولتی خریدند، بسیار شکایت دارند و میگویند که این زغال اصلاً روشن نمیشود. اگر روشن هم شود، باید چوب بیش از حد مصرف کند که قیمت چوب هم بالا است و خریدنش مشکل.» به گفته محمدعلی، هنگامی که از کیفیت پایین زغالسنگی که طالبان به مردم میفروشند از همسایههایش آگاهی حاصل کرده، او مجبور شده با پول قرض از جای دیگری برای خود یک تُن زغال «جغله» را به قیمت ۱۲هزار و ۵۰۰ افغانی خریداری کند.
رحیمالله، باشنده دیگر مرکز بامیان، میگوید پس از آنکه شکایتها از کیفیت پایین زغالسنگ در مرکزهای توزیع رژیم طالبان بالا گرفته است، شمار زیادی از باشندهگان این ولایت از بازار آزاد زغالسنگ باکیفیت را بهشکل «جغل» و «کُنده» تُنی ۱۲ هزار ۳۰۰ تا ۱۴ هزار افغانی خریداری میکنند و حاضر نیستند به مرکزهای توزیع مواد سوختی طالبان مراجعه کنند. طبق سخنان رحیمالله، هیچگونه نظارتی از سوی مسوولان محلی طالبان در بامیان برای کنترل نرخها و کیفیت مواد سوختی و مصرفی وجود ندارد.
رحیمالله میافزاید که علاوه بر زغالسنگ بیکیفیت، بهای مواد سوختی دیگر از جمله چوب، گاز و تیل نیز نسبت به سال گذشته بین ۳۰ تا ۴۰ درصد افزایش یافته است. به سخن او، در حال حاضر بهای هر سیر چوب وطنی و بلوط در بازار بامیان به ترتیب ۱۰۰ و ۱۱۰ افغانی و بهای یک کیلو گاز مایع بین ۸۰ تا ۸۵ افغانی است. این باشنده بامیان خاطرنشان میسازد که در سرمای شدید بامیان خرید مواد سوختی بیکیفیت و بهای بلند برای باشندهگان این ولایت بهويژه خانوادههای مغارهنشین، فقیر و تنگدست، بهشدت دشوار است.
این در حالی است که حدود دو هفته پیش یک مرکز توزیع زغالسنگ از سوی مسوولان محلی طالبان در مرکز این ولایت گشایش یافت. براساس اظهارات مسوولان محلی طالبان، این مرکز مکلف است زغالسنگ باکیفیت و با قیمت مناسب را در اختیار باشندهگان بامیان قرار دهد. با وجود اینکه مسوولان محلی طالبان اعلام کردهاند که بهای هر تُن زغالسنگ هفت هزار و 500 افغانی است، اما بازهم در این مرکز در بدل هشت هزار و 100 افغانی به فروش میرسد. در کنار این، کیفیت زغالسنگ این مرکز تاکنون نتوانسته رضایت باشندهگان بامیان را حاصل کند.
باشندهگان بامیان از مسوولان محلی طالبان در این ولایت میخواهند که در شرایط کنونی که فقر و سرما زندهگی را برای آنان دشوار ساخته است، این گروه از روند توزیع زغالسنگ بهطور جدی نظارت کند و مواد باکیفیت را در اختیار مردم قرار دهد.
در همین حال، یک منبع محلی به شرط فاش نشدن نامش به روزنامه 8صبح میگوید، مرکز توزیع مواد سوختی که از سوی وزارت معادن و پترولیم و اداره محلی طالبان در بامیان گشایش یافته، زغالسنگ را از معدنهای ولسوالیهای سیغان و ساحه «سرمرغی» یکاولنگ نمبر۲ این ولایت استخراج میکند. زغالسنگ این معدنها دارای کیفیت پایین بوده و حرارت اندکی تولید میکند. منبع توضیح میدهد: «مرکز توزیع زغال طالبان در بامیان با یک شرکت خصوصی قرارداد شده که در این شرکت خانمحمد غازی، برادر ملا عبدالله سرحدی والی بامیان نیز شریک است. این شرکت زغالسنگ کمکیفیت را بالاتر از نرخ تعیینشده به مردم بامیان توزیع میکند که قابل استفاده نیست.» به گفته منبع، طالبان زغالسنگ باکیفیت را به پاکستان صادر میکنند و در عوض زغالسنگ دارای کیفیت پایین را در بدل بهای بلند به شهروندان کشور میفروشند تا از این طریق درآمد خود را افزایش دهند و پایههای نظام تازهبنیاد خود را تقویت کنند.
عبدالصبور فرزان سیغانی، سخنگوی والی طالبان برای بامیان، اما شکایت و نگرانی باشندهگان این ولایت را بیجا میخواند و میگوید زغالسنگی که از سوی این گروه توزیع میشود، دارای کیفیت مناسب بوده و میزان کیفیت «GCB» آن شش هزار و ۵۰۰ برآورد شده است که حرارت خوبی دارد. به گفته او، شمار زیادی از باشندهگان بامیان از این زغالسنگ خریداری کردهاند و تاکنون شکایتی مبنی بر بیکیفیت بودن آن به گوش طالبان محلی نرسیده است.
سخنگوی والی طالبان در بامیان در ادامه سخنانش علاوه میکند که خانمحمد غازی، برادر ملا عبدالله سرحدی، والی طالبان در این ولایت در شرکت قراردادی مرکز توزیع زغالسنگ شریک نیست و این شرکت هیچگونه ارتباطی با دفتر مولوی سرحدی و برادرش ندارد.
باشندهگان بامیان در مرکز کشور در حالی از کیفیت پایین زغالسنگ شکایت دارند که دستکم در سه ولسوالی این ولایت معادن بزرگ زغالسنگ وجود دارد. افزون بر این، آنان به معادن زغالسنگ ولسوالیهای درهصوف و بلخاب ولایتهای سمنگان و سرپل نیز دسترسی دارند، اما طالبان دسترسی باشندهگان بامیان به زغالسنگ باکیفیت را محدود کردهاند. صادرات زغالسنگ به پاکستان از بدو تسلط طالبان بر کشور تاکنون یکی از دغدغههای اصلی شهروندان کشور به شمار میرود. طالبان زغالسنگ باکیفیت افغانستان را در بدل بهای ناچیز به پاکستان صادر میکنند.