افزایش گشتزنی پهپادها در فضای افغانستان، واکنشهای مقامهای طالبان، شماری از چهرهها و فعالان سیاسی و برخی از سیاستمداران پاکستان را در قبال داشته است. در چند روز گذشته دستکم در پنج ولایت کشور، هواپیماهای بیسرنشین دیده شده و نوارهای تصویری از آنها در فضای اجتماعی و رسانهها نیز منتشر شده است. طالبان در واکنش به این گشتزنیها، امریکا را به نقض حریم هوایی افغانستان متهم کردهاند. رییس عمومی امنیت ملی سابق افغانستان میگوید که امریکا مواضع خود را برای تضمین قرضه به پاکستان تعدیل کرده و این کشور در مقابل با راهاندازی پایگاه نظامی «شمسی» در بلوچستان، موافقت کرده است. از سوی دیگر، وزیر پیشین اطلاعات ایالت بلوچستان پاکستان ادعا کرده است که طالبان با پیمانکاران استخباراتی ایالات متحده همکاری میکنند. براساس ادعای او، طالبان پایگاهی را در قندهار برای پرواز هواپیماهای بیسرنشین امریکایی ایجاد کردهاند. با این حال، برخی از فعالان سیاسی و شهروندان کشور، گشتزنی پهپادها در فضای افغانستان را «پروازهای نظارتی» امریکا بر فضای کشور و عامل «ربودن خواب» از چشمان طالبان عنوان کردهاند.
پس از حمله داعش شاخه خراسان بر یک تالار در کروکوس مسکو، پایتخت روسیه، گشتزنی پهپادها بر فضای افغانستان افزایش یافته است، بهگونهای که حداقل گشتزنی هواپیماهای بیسرنشین در پنج ولایت دیده شده است.
منابع از گشتزنی پهپادها بر فضای قندهار، نیمروز، بدخشان، پنجشیر و پکتیکا خبر دادهاند. در این میان ولایت قندهار بهعنوان پایگاه فرمانروایی طالبان نیز شاهد گشتزنی هواپیماهای بیسرنشین بوده است. به گفته منابع، هدف از گشتزنی هواپیمای بیسرنشین مشخص نیست و روشن نشده که این هواپیماها از کدام کشور وارد فضای پایگاه رهبر طالبان شدهاند.
همزمان منابع گزارش دادهاند که گشتزنی هواپیماهای بیسرنشین بر فراز بدخشان، پنجشیر، نیمروز و پکتیکا نیز دیده شده است. به گفته منابع، پهپادها ساعتها بر فضای این ولایتها گشتزنی کردهاند که نگرانی طالبان را نیز برانگیخته است.
ذبیحالله مجاهد، سخنگوی طالبان، پس از افزایش گشتزنی هواپیماهای بیسرنشین، امریکا را متهم به نقض حریم هوایی افغانستان کرده است. او گفته است: «این هواپیماها بدون شک مربوط به امریکا هستند و از کشورهای نزدیک وارد افغانستان میشوند. همه کشورها باید مسوولیت خود را در این زمینه بدانند و این تجاوز را متوقف کنند.»
سخنگوی طالبان بدون ذکر نام کشور خاصی، تصریح کرده که هواپیماهای بیسرنشین از «کشورهای نزدیک» وارد فضای افغانستان میشوند؛ ادعایی که پیش از این فصیحالدین فطرت، رییس ستاد ارتش طالبان، نیز مطرح کرده بود. او گفته بود: «حریم هوایی افغانستان در اشغال امریکا قرار دارد. ممکن از خاک یکی از کشورهای همسایه داخل حریم افغانستان شوند.»
این در حالی است که جان اچکزی، وزیر پیشین اطلاعات ایالت بلوچستان پاکستان، ادعا کرده است که طالبان با پیمانکاران استخباراتی ایالات متحده همکاری میکنند. به گفته او، طالبان پایگاهی را در قندهار برای پرواز هواپیماهای بیسرنشین امریکایی ایجاد کردهاند. او استدلال کرده که طالبان برای مبارزه با شاخه خراسان داعش، دست به این اقدام زدهاند.
در همین حال رحمتالله نبیل، رییس عمومی امنیت ملی سابق افغانستان، در صحبت با روزنامه ۸صبح میگوید که بعد از سفر جنرال عاصم منیر، رییس ستاد ارتش پاکستان به امریکا، روی بعضی از خواستهای ایالات متحده میان دو کشور توافقاتی به وجود آمده است. به گفته آقای نبیل، ایالات متحده با نفوذ خود بر نهادهای مالی بینالمللی از جمله بانک جهانی و صندوق بینالمللی پول، مواضع خود را برای تضمین قرضه به پاکستان تعدیل کرده است.
رییس عمومی امنیت ملی سابق افغانستان میافزاید که در بدل تعدیل مواضع امریکا، پاکستان با راهاندازی پایگاه نظامی «شمسی» در بلوچستان، موافقت کرده است. او همچنان به نقل از نیویارک تایمز تاکید میکند که این رسانه نیز تلاشهای سازمان اطلاعات مرکزی امریکا (سیا) را برای در اختیار گرفتن پایگاه شمسی در بلوچستان پاکستان گزارش داده است.
آقای نبیل میگوید: «روزنامه دان پاکستان در ماه می سال گذشته میلادی نیز گزارش داد که دیوید هلوی، معاون وزیر دفاع امریکا، به کمیته نیروهای مسلح مجلس سنا گفته بود که پاکستان به امریکا اجازه داده که از طریق حریم هوایی این کشور دسترسی نظامی به افغانستان داشته باشد.»
از سوی دیگر، شماری از کاربران شبکههای اجتماعی و فعالان سیاسی، ادعای استقلالطلبی طالبان را به انتقاد و تمسخر گرفته و گفتهاند که افغانستان در «اشغال بیگانهگان» است. برخی از کاربران گشتزنی هواپیماهای بیسرنشین را به امریکا نسبت داده و گفتهاند که نظارت هوایی ایالات متحده به دلیل تهدیدات امنیتی افزایش یافته و این امر «خواب خوش» طالبان را برهم زده است.
جمشید یما امیری، از فعالانه رسانهای، نوشته که پروازهای نظارتی امریکا بر آسمان افغانستان، خواب از چشم طالبان ربوده است. به گفته او، هواپیماهای بیسرنشین سرگرم جمعآوری اطلاعات و نظارت از عملکرد طالبان و دیگر گروههای تروریستی در سراسر افغانستان است. آقای امیری افزوده که پس از رویداد مرگبار مسکو و افزایش تهدیدهای داعش شاخه خراسان در اروپا و امریکا، گشتزنی هواپیماهای بیسرنشین بیشتر شده است. به گفته او، از وضعیت پاکستان برمیآید که پایگاههایی را در اختیار امریکا قرار داده است؛ اقدامی که طالبان آن را در تضاد با توافقنامه دوحه خواندهاند.
همچنان برخی از شهروندان کشور با لحن طعنهآمیز به طالبان گفتهاند که وقتی این گروه میگوید «امریکا را شکست داده» هواپیمای بیسرنشین امریکایی در بالای خانه رهبر این گروه گشتزنی میکند و هفتهوار بیش از ۴۰ میلیون دالر نیز به طالبان میفرستد، نشانههای استقلال این گروه بیشتر آفتابی میشود.
شمسالدین غفوری، باشنده کابل، میگوید: «ادعای استقلال طالبان هر روز روشنتر میشود. طالبها حتا از فضا و حریم هوایی خانه رهبرشان محافظت نمیتوانند، چه برسد به حفاظت و مصونیت از حریم کل کشور. اینها حتا تشخیص داده نمیتوانند که طیارههای بیسرنشین از کجا وارد افغانستان میشوند.»
این پهپادها در حالی بر افغانستان گشتزنی میکنند که در جریان ماه گذشته، ارتش پاکستان از هوا و زمین برخی از مناطق شرقی کشور را مورد حمله قرار داده است. این کشور ادعا کرده بود که مواضع تحریک طالبان پاکستانی را مورد هدف قرار داده است. طالبان اما گفتهاند که در این حملات غیرنظامیان به شمول زنان و کودکان کشته شدهاند.
در همین حال، پس از کشته شدن پنج تن از شهروندان چین در یک حمله انتحاری در پاکستان، خواجه محمدآصف، وزیر دفاع پاکستان، ادعا کرده که حملات تروریستی بر پاکستان از افغانستان سازماندهی و اجرا میشود. او مدعی شده تا زمانی که طالبان اردوگاهها و پناهگاههای آموزشی تحریک طالبان پاکستانی را از بین نبرند، حملات آنان بر خاک افغانستان ادامه خواهد داشت.
طالبان در حالی گشتزنی هواپیماهای بیسرنشین را به ایالات متحده نسبت میدهند که رییس جمهور امریکا پس از خروج کامل این کشور از افغانستان، بر امکان حمله مریکا بر «اهداف تروریستی» در افغانستان از طریق «عملیات افق باز» تاکید کرده بود. این کشور پس از آن ایمن الظواهری، رهبر شبکه القاعده را از طریق حمله پهپادی در قلب شهر کابل در تابستان سال ۲۰۲۲ میلادی کشت.
در همین حال، نگرانی از تلفات غیرنظامیان در حملات هواپیماهای بیسرنشین امریکا نیز وجود دارد. در اواخر آگست ۲۰۲۱، در حمله اشتباهی امریکا بر یک خانه که گمان میرفت اعضای داعش در آنجا سکونت داشته باشند، ۱۰ عضو یک خانواده از جمل یک کودک هفتهساله کشته شدند. امریکا بعداً مشخص کرد که آن حمله اشتباهی بوده و پیشنهاد غرامت به بازماندهگان آن مطرح کرد.