روزنامه ۸صبح به سندهایی دست یافته که نشان میدهد، اورنگزیب، معاون کمیسیون مستقل انتخابات و سرپرست پیشین ریاست دارالانشای کمیسیون مستقل انتخابات با برخی دیگر از همکارانش با آمادهسازی اسناد ۴۱۵ قطعه تکت هواپیمای جعلی، حدود ۸۵هزار دالر امریکایی را حیفومیل کرده است. هزینه این اختلاس را حکومت پرداخته است.
افراد یاد شده این تکتها را از نشانی شرکتهای هواپیمایی محلی افغانستان و با نام و لوگوی رسمی این شرکتها تهیه کرده بودند که پس از بررسی و تحقیق، مشخص شد که همه تکتهای یاد شده جعلی بودهاند. شرکتهای هوایی محلی افغانستان نیز با ارسال ایمیلهای رسمی، تزویری بودن این تکتها را تایید کردهاند.
با آنکه این پرونده آقای اورنگزیب و همکارانش هنوز هم در لویسارنوالی در جریان است، اما اورنگزیب بار دیگر موفق شده که از فیلتر ریاست جمهوری عبور کند و پست معاونت کمیسیون مستقل انتخابات را تصاحب کند.
از سویی هم اورنگزیب، معاون کمیسیون مستقل انتخابات با آنکه یافتههای ۸صبح را تایید میکند اما میگوید که تکتهای جعلی توسط او نه، بلکه از سوی همکارانش تهیه شده و او تنها در فرجام در پای سندها امضا کرده است. او گفت که در پیوند به این موضوع همین اکنون کارمندان پیشین بخشهای مالی کمیسیون مستقل انتخابات زیر پیگرد قرار دارند، تا پول یادشده دوباره به دست آید.
با این حال سندهایی که در اختیار روزنامه ۸صبح قرار گرفته حکایت از آن دارد این تکتها در زمان مأموریت اورنگزیب در سال ۲۰۱۴ به عنوان «معاون رییس دارالانشا و سرپرست دارالانشای کمیسیون مستقل انتخابات» ایفای وظیفه میکرد، برای کارمندان کمیسیون مستقل انتخابات تهیه شده و ۸۴هزار و ۶۰۰ دالر، هزینهی آن نیز از هزینهی برگزاری انتخابات بیرون شده است. تکتهایی که بعداً در نتیجهی بررسی برنامه انکشافی ملل متحد، از حامیان مالی کمیسیون انتخابات افغانستان، همه جعلی ثابت شدهاند.
این در حالی است که اداره انکشافی ملل متحد به منظور راستیآزمایی ۴۱۵ تکت تحویل داده شده از سوی کمیسیون مستقل انتخابات به این نهاد، تحقیقاتش را در ۲۰۱۴ آغاز کرد و در ۱۸ سپتامبر ۲۰۱۵ ثابت کرد که همه تکتهای یادشده جعلیاند. یواندیپی این گزارش را «سند اشد محرم» نام کرده است.
مشخصات قضیه ۴۱۵ تکت جعلی، 0296/2014/IS میباشد و با شماره 32/15-IP-R در یواندیپی به ثبت رسیده است.
جعل تکت از کجا آغاز شد؟
در سال ۲۰۱۴ کارمندان کمیسیون مستقل انتخابات با ارسال درخواستی به جانب اداره یواندیپی، از این اداره میخواهند که بهای ۴۱۵ قطعه تکت هواییای را که کارمندان این کمیسیون به سفرهای ولایتی رفتهاند، بپردازد. این تکتها مربوط به پروژه «2-Elect» میشد.
پروژه ارتقای ظرفیتهای حقوقی و انتخاباتی برای فردا، The Enhancing legal and Electoral (Elect) Capacity for Tomorrow Project، در سال ۲۰۰۶ ایجاد گردیده بود. این پروژه کمیسیون مستقل انتخابات را در انجام عملیاتهای قبل از انتخابات، مانند نامنویسی رأیدهندهگان و فعالیتهای تقویتی نامنویسی رأیدهندهگان، حمایت میکرد.
پروژه 2-Elect، کمیسیون مستقل انتخابات را در تهیه پلانهای ضروری انتخاباتی در سال ۲۰۱۴ کمک کرد. این پروژه کمیسیون مستقل انتخابات را در ارتقای ظرفیت نیروی بشری، نهادی و تخنیکی و نیز تطبیق کمپین آگاهی عامه حمایت کرد.
به گفتهی اورنگزیب، وقتی که نتایج انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۴ «با بحران روبهرو شد»، از کارمندان ارشد ولایتی کمیسیون مستقل انتخابات خواسته شد که به خاطر تفتیش و بررسی بیشتر آرا، به کابل بیایند.
زمینی آمدند و تکت طیاره آوردند
به گفته اورنگزیب، کارمندان، با آنکه زمینی به کابل آمده بودند، ولی تکتهای جعلی را آماده کردند و پول آن را خواستند. اورنگزیب گفت که وظیفهی او، تشخیص درستی و یا نادرستی تکتها نبود و به همین دلیل سندهای یادشده امضا و برای طی مراحل و پرداخت پول به «UNDP» فرستاده شد.
اما بر اساس یافتههای ۸صبح، همین که این اسناد در اختیار دفتر برنامه انکشافی سازمان ملل متحد در کابل قرار میگیرد، مسوولان این دفتر آن را «با دقت زیاد مطالعه نمودند و برای تصدیق صحت آن با تکتفروشیها و شرکتهای هوایی، تماس گرفتند.»
پس از آن، این دفتر دریافته است که ۴۱۵ قطعه تکت موجود «تزویری» بوده است و بینظمیهای زیادی روی این تکتها دیده میشود. در این تکتها «عین شماره پرواز برای پروازهای مختلف در اوقات مختلف و از شهرهای مختلف به مسافتهای مختلف درج گردیدهاند».
همچنان در بعضی موارد زمان بررسی در میدان هوایی بعدتر از زمان پرواز نشان داده شده است. به بعضی از افراد در عین روز بیشتر از یک تکت سفر هوایی با عین شماره پرواز اما به شهرهای مختلف صادر شده است و همچنان مسافتها و مدت زمان پرواز نیز اشتباه درج شده بود.
این موارد مشکوک باعث شد که «UNDP» به تحقیقات میدانی دیگری نیز دست بزند و با ارسال ایمیلهای رسمی از شرکتهای هوایی فعال در آن زمان، درستی و نادرستی این تکتها را معلوم کنند.
تکتهای یادشده جعلی با لوگو و آرم رسمی شرکتهای هوایی محلی فعال در آن هنگام، افق شرق، افغانجت، کامایر، صافی و آریانا، تهیه شده بود.
پس از پرسش «UNDP» از شرکتهای هوایی، «شرکت هوایی افق شرق» از طریق یک مکتوب رسمی به تاریخ ۲۰ نوامبر ۲۰۱۴ به دفتر مرکزی «UNDP» در کابل گفته است: «ما به این اساس تایید میکنیم که ۴۷ تکت که در فهرست ضمیمه شدهاند، جعلی بوده و هیچ گاه توسط شرکت هوایی افق شرق صادر نگردیده است. شمارههای تکت، شمارههای ریزرف سیتها و تمام محتویات و تاریخهایی که روی تکتها ذکر گردیدهاند، نادرست و جعلیاند.»
در تکتهای این شرکت، نادرستی دیگری هم دیده میشود. به عنوان مثال یک تکت جعلی از نشانی این شرکت برای سفر یکی از کارمندان کمیسیون به نیمروز تهیه شده، در حالی که این شرکت در سال ۲۰۱۴ هیچ پروازی به ولایت نیمروز نداشته است. وقت پرواز در تکتهای جعلی ساعت ۱۲ درج شده، در حالی که همه پروازهای این شرکت در همان سال از طرف صبح بوده است.
از سویی هم شرکت هوایی بینالمللی افغانجت در ۱۹فبروری ۲۰۱۵ پس از پرسش محققان «UNDP» گفته که از شمار ۲۴ تکتی که از نشانی این شرکت برای کارمندان کمیسیون مستقل انتخابات صادر شده، ۱۴ تای آن جعلی است. این شرکت در یک مکتوب دیگر به تاریخ ۲۰ نوامبر ۲۰۱۴ تایید کرده که سه تکت طیاره که در یک فرمایش ثبت پروازها شامل بوده، فسخ شده و پول تکتها طور کامل به خریدار مسترد شده است. اما با وجود فسخ شدن آن پرواز و مسترد شدن پول به خریدار تکت، کمیسیون مستقل انتخابات بازهم این تکتها را به پروژه «2-Elect» تسلیم داده است تا هزینه آن را بپردازد.
از سویی هم شرکت هوایی کامایر در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۴ در یک مکتوب رسمی به دفتر مرکزی «UNDP» در کابل، پاسخ داده است: «ما بدینوسیله تایید میکنیم که ۹۹ ثبت پروازهای که در فهرست ضمیمه شده، ارایه گردیدهاند، جعلی بوده و هیچ گاه صادر نگردیدهاند، در ریکارد و سیستم کامایر وجود ندارد. و اینکه هیچ یک از ثبتهای تکتها، تاریخهای آن و اسمای روی تکتها با سیستم و دیتابس ما مطابقت ندارد، پس این ثبت پروازها و تمام تکتهای مربوطه جعلیاند.»
همچنان بر اساس تقاضای مسوولان در «UNDP»، کامایر ۱۲۱ ثبت پروازهای (airline bookings) دیگر را نیز بررسی کرد که از آن شمار ۷۹ تکت تزویری گزارش داده شد.
بر اساس یافتههای ۸صبح، شرکتهای هوایی صافی و آریانا نیز گزارش دادهاند که تکتهایی که با نام و لوگوی این شرکتها برای کارمندان کمیسیو مستقل انتخابات صادر شده، جعلی اند. «شرکت هوایی آریانا تایید نمود که ۵ تکت طیاره جعلی و تزویری اند و شرکت هوایی صافی نیز تایید نمود که ۷ تکت طیاره جعلی و تزویری اند.»
همه نمایندهگان شرکتهای هوایی گفتهاند که «این برای دیتابیسهای شرکتهای هوایی ممکن نیست که چنین اشتباهات را که روی تکتهای تزویری شناسایی گردیدهاند، در آن رخ دهد […] دیتابسی را که شرکتهای هوایی در افغانستان استفاده میکنند، به نام {ACCELAERO} یاد شده و همان دیتابیسی میباشد که در سراسر جهان در صنعت هوانوردی مورد استفاده قرار میگیرد.»
گزارش شرکتهای تکتفروشی
از سویی هم بر اساس یافتههای ۸صبح، بررسی تکتهای تسلیم شده کمیسیون مستقل انتخابات توسط OAI) Office of audit and Investigation اداره بررسی و تحقیق UNDP نشان میدهد که کارمندان کمیسیون از ۷۳ تکتفروشی، تکتهای پروازهای هوایی را خریداری کرده اند. طوریکه اسمهای این شرکتهای تکتفروشی روی تکتها دیده میشود و بر برخی دیگر از تکتها اسم تکتفروشی وجود ندارد.
با این حال محققان اداره بررسی «UNDP» با پنج شرکت تکتفروشی تماس گرفتند و نمایندهگان شرکتهای یاد شده گفتند که شرکت آنها در کابل هیچ نمایندهگیای ندارد.
نظر به اسناد به برخی دیگر از تکتفروشی، نمونههایی از تکتهایی که توسط کمیسیون مستقل انتخابات تهیه شده بودند، نشان داده شد که «آنها گفتند که تمام تکتها به استثنای چند تکت محدود، تزویری بوده و توسط شرکتهای آنها صادر نگردیدهاند. البته چند تکت محدود که صادر هم گردیده بودند، بعدا بنا به دلایل مختلف فسخ گردیدهاند.» آنها همچنان تایید کردند که معلومات درج شده در تکتها در دیتابیس آنها وجود ندارد.
کیها در جعل تکتها دست داشتند؟
در همین حال ۸صبح دریافته که اکثریت مسافران که نامهایشان روی تکتهای مورد بررسی درج بودند، کارمندان واحد مالی کمیسیون مستقل انتخابات در دفتر مرکزی این نهاد در کابل هستند. جایی که درخواستهای پرداختهای مالی طی مراحل گردیده است.
به عنوان مثال، به اسم فضلالهادی حیدری، مدیر ارشد واحد مالی پیشین کمیسیون مستقل انتخابات، ۱۲ تکت جعلی، به اسم محمدیوسف مسعود، مدیر مالی پیشین کمیسیون مستقل انتخابات نیز ۱۲ تکت جعلی، به اسم نعمتالله وحید، کارشناس پیشین اداری و مالی کمیسیون مستقل انتخابات، ۱۴ تکت جعلی، به اسم عبدالوارث، مامور مالی پیشین کمیسیون مستقل انتخابات، ۱۵ تکت جعلی، به اسم ادریس احمدزی، از کارمندان بخش مالی پیشین کمیسیون انتخابات، ۱۲ تکت جعلی، به اسم فضلخالق، از کارمندان پیشین بخش مالی کمیسیون انتخابات ۱۶ تکت جعلی، به اسم حاجی محمدعارف، معتمد نقدی پیشین کمیسیون مستقل انتخابات، ۲ تکت جعلی، به اسم امانالله بارکزی، از کارمندان پیشین بخش مالی کمیسیون مستقل انتخابات، ۱۲ تکت جعلی، به اسم احمدشاکر علیمی، از کارمندان بخش مالی کمیسیون ۱۴ تکت جعلی، به اسم میرشرفالدین، از کارمندان بخش مالی، ۲ تکت جعلی، به اسم امان امید، رییس پیشین پلان و طرزالعمل کمیسیون، ۲ تکت جعلی، به اسم خواجه عبداللطیف صدیق، مامور پیشین بخش مالی کمیسیون، ۱۲ تکت جعلی، به اسم احمدمنصور فرید، رییس پیشین منابع بشری کمیسیون، ۱۲ تکت جعلی، به اسم صدیقالله آقاگل، کارمند پیشین بخش مالی، ۴ تکت جعلی، به اسم محمدظفر، مامور پیشین بخش مالی، ۱۲ تکت جعلی، به اسم خدیجه عبدالعظیم، مامور پیشین بخش مالی، ۱۲ تکت جعلی، به اسم نوید احمدی، از کارمندان بخش مالی ۱۶ تکت جعلی، و به اسم شگوفه مومند، مامور پیشین بخش مالی ۶ تکت هوایی جعلی صادر شده است.
نظر به یافتههای ۸صبح، با آنکه کارمندان «UNDP»، با هر یک از افراد یاد شده به صورت جداگانه گفتوگو کرده و از آنها در مورد تکتهای جعلی وضاحت خواستهاند اما نظر به سندها و گزارش رسمی «UNDP»، هیچ یک از آنان نتوانسته با ارایه اسناد، واقعی بودن تکتهایی که به نامشان صادر شده را ثابت سازد.
مسوولان در برنامه انکشافی ملل متحد در پایان به عنوان نتیجهگیری آوردهاند که آنها «به این نتیجه رسید که یک تلاش همآهنگ شده برای دریافت مصارف سفر و سفریه برای شماری از مسوولان صورت گرفته است، حال آنکه آنها به چنین سفرهای رسمی نرفته بودند.»
در ادامه آمده که «ماهیت تکراری و گسترده این جعلکاری که در شواهد دیده میشود، نمایانگر آن است که غفلت گسترده و وسیع در سطح اداره در زمینه طی مراحل مختلف تایید اسناد درخواستها برای پرداخت مصارف صورت گرفته است. چنین یک منوال متواتر غفلت کاری، ما را به این نتیجه میرساند که هیچگونه نظارت در این زمینه صورت نگرفته است، و مسوولان تاییدکننده و امضاکننده درخواستها برای پرداخت مصارف، حتا از کنترول و بررسیهای خیلی ابتدایی چشمپوشی کردهاند. منحیث مسوولان ارشد باصلاحیت و تاییدکننده، آنها مسوولیت داشتند تا اسنادی را که غرض بازپرداخت مصارف به پروژه 2-Elect تسلیم میکنند، از اول بر آن نظارت درست داشته و حین تسلیمدهی باید اطمینان حاصل میکردند که تمام اسناد لازم حمایتی باید ضمیمه تمام آن درخواستهای بازپرداخت مصارف میبودند.»
متهمان چی میگویند؟
با این حال پس از اینکه این گزارش بخش تفتیش «UNDP» تکمیل میشود، یک نسخه آن با لویسارنوالی نیز در میان گذاشته میشود. هرچند متهمان تایید کردند که از سوی این سارنوالی به منظور تحقیق بیشتر فراخوانده شدهاند، سارنوالی اما با وجود تماسهای مکرر ۸صبح، حاضر نشد که جزییات در این مورد را با ما شریک سازد.
از سویی هم روزنامه ۸صبح نتوانست با هر یک از افراد یاد شده که در این پرونده مظنون هستند، گفتوگو کند. اما اورنگزیب، معاون کنونی کمیسیون مستقل انتخابات و سرپرست پیشین ریاست دارالانشای کمیسیون انتخابات، یافتههای ۸صبح را تایید کرد و گفت که این پرونده به لویسارنوالی فرستاده شده و او نیز به خاطر توضیح پیرامون محتوای آن به این نهاد خواسته شده است.
او تصریح کرد که پس از احضار شدن به دادستانی گفته که باید «تحقیقات همهجانبه صورت بگیرد تا سیاه و سفید از هم جدا شود و مشخص شود که فساد را کی کرده تا با ایشان برخورد قانونی شود.»
معاون کمیسیون مستقل انتخابات در پاسخ به اینکه چرا در پای اسناد تکتهای جعلی امضا کرده است، گفت که تثبیت درستی و نادرستی تکتها مربوط به کارمندان بخش مالی آن وقت میشد. به گفته وی، کارمندان بخش مالی باید نظر به اصول و طرزالعملها، صحت تکتها را تثبیت میکردند.
او گفت که پس از آگاه شدن از جعل تکتها، کارمندان بخش مالی آن زمان کمیسیون مستقل انتخابات را برکنار و به دادستانی معرفی کرده است. او تصریح کرد که این پول در اختیار یک فرد نه بلکه در حساب بانکی ۸۳ نفر انتقال شده است. او گفت که بیگناه است و هیچ نقشی در حیفومیل شدن این پول نداشته است.
معاون کمیسیون مستقل انتخابات به ۸صبح گفت: «این موضوع عملاً در داخل کمیسیون از سوی آمریت تفتیش داخلی مورد تحقیق قرار دارد، تا که ملامت و سلامت مشخص و پول دوباره تحصیل شود.» وی افزود که در حال حاضر این پرونده از سوی سارنوالی به کمیسیون مستقل انتخابات راجع داده شده و از کمیسیون خواسته شده که این موضوع را مورد بررسی بیشتر قرار دهد.
هزینه اختلاس را حکومت پرداخت
با این حال یک مقام ارشد پیشین کمیسیون انتخابات که «در جریان انکشافات اخیر» این پرونده است، به شرط افشا نشدن نامش به ۸صبح گفت که مقامها در «UNDP» با تکیه بر تحقیقاتی که انجام داده بودند و اسنادی که در اختیار داشتند، تاکید میکردند که پول تکتهای جعلی حیفومیل شده و باید به این دفتر پرداخته شود.
او گفت که در پی این فشارها حکومت ناگزیر شد که از نشانی وزارت مالیه این پول را به «UNDP» بپردازد.
از سویی هم وزارت مالیه با فرستادن ایمیلی به روزنامه ۸صبح تایید کرد که این پول از سوی حکومت افغانستان به اداره برنامه انکشافی ملل متحد در کابل پرداخت شده است: «از جمله تمام مصارف انتخابات، مبلغ ۵۸۵۸۸۷۸- پنج میلیون هشت صدوپنجاه و هشت هزار و هشت صد و هفتاد و هشت افغانی معادل ۸۴۶۰۴ دالر امریکایی پول سفریه که از بودجه «UNDP» تهیه گردیده، کمیسیون آن را به مصرف رسانیده بود. ولی مصرف مبلغ متذکره توسط کمیسیون، قناعت «UNDP» را فراهم نکرد، بناً کمیسیون کتباً موضوع را به وزارت مالیه راجع ساخت. وزارت مالیه مطابق فیصلهی کمیته بودجه، پول فوقالذکر را از بودجه ملی به کود کمیسیون مستقل انتخابات تعدیل نموده است.»
اما پرسش اساسی این است که با وجود حیفومیل این پول توسط کارمندان پیشین کمیسیون مستقل انتخابات، حکومت چرا حاضر شده این پول را به دونر پروژه بپردازد. منابعی که نمیخواهند نامی از آنها در گزارش گرفته شود، میگویند که اداره «UNDP»، همزمان با برگزاری انتخابات پارلمانی در کشور گفته بود که اگر حسابهای قبلی این اداره با حکومت افغانستان تصفیه نشود، آنها حاضر نیستند که مبالغ تازهای را به خاطر برگزاری انتخابات بپردازند. همین امر باعث شد که وزارت مالیه از نشانی حکومت افغانستان این پول را برگرداند.
با این حال اورنگزیب، معاون کنونی و سرپرست پیشین ریاست دارالانشای کمیسیون مستقل انتخابات تاکید کرد که این پرونده تا زمان حصول دوباره پول در جریان خواهد بود و متهمان آن مورد پیگرد قرار خواهند گرفت.