حمله مرگبار داعش شاخه خراسان بر یک کنسرت در مسکو، نگرانیهای جدی را در جهان به وجود آورده است. شاخه خراسان داعش از حمله مسکو ستایش کرده و خواستار حملات بیشتر بر شهروندان غربی شده است. سخنگوی این گروه، در پیامی از حامیان داعش خواسته تا «صلیبیها» را در همهجا بهویژه اروپا، امریکا و اسراییل هدف قرار دهند. حمله مرگبار داعش در روسیه، موج فزاینده نگرانیهای جهانی را به وجود آورده است. فایننشال تایمز در گزارشی گفته است که بازگشت القاعده و داعش در افغانستان قابل پیشبینی بود. براساس گزارش، این دو گروه در پناهگاههای قدیمیشان پناهگاههای جدید ساختهاند. در این میان انستیتوت مطالعات استراتژیک استرالیا گفته که حمله داعش در روسیه ادعای طالبان مبنی بر سرکوب داعش را بیاساس ثابت کرده است. همچنان بسیاری از قانونگذاران در امریکا و مقامهای برخی از کشورهای همسایه از تقویت گروههای تروریستی تحت حاکمیت طالبان در افغانستان شدیداً ابراز نگرانی کردهاند. پیش از این، برخی از سناتوران امریکایی به دولت بایدن گفتهاند که اگر داعش منافع ایالات متحده را هدف قرار دهد، علیه این گروه در افغانستان اقدام شود.
داعش شاخه خراسان پس از حمله مرگبار بر یک کنسرت در حومه مسکو، پایتخت روسیه، از این اقدام ستایش کرده و خواستار حملات بیشتر بر شهروندان کشورهای غربی شده است. در حمله این گروه در ۳ حمل سال جاری در مسکو، بیش از ۱۴۰ تن کشته و ۱۸۲ تن دیگر زخمی شدهاند.
ابوحذیفه الانصاری، سخنگوی داعش، در پیامی از حامیان داعش خواسته تا «صلیبیها» را در همه جا، بهویژه اروپا، امریکا و اسراییل هدف قرار دهند. او خطاب به حامیان داعش گفته است: «از خدا میخواهیم که به فلسطین برسید تا بتوانید روبهرو با یهودیان در یک جنگ مذهبی بیپایان بجنگید.»
در همین حال، فایننشال تایمز نوشته است که به نظر میرسد تاریخ در حال تکرار کامل است. این رسانه مدعی شده که گروههای تروریستی جهانی از جمله القاعده و داعش، در پناهگاههای قدیمی خود در افغانستان پناهگاههای جدید ساختهاند. این رسانه در گزارشی تحت نام «آیا ترور جهانی در حال بازگشت است؟» نوشته که بازگشت افغانستان بهعنوان «میزبان و انکوباتور ترور اسلامگریان فرامرزی کاملا قابل پیشبینی بود.» در این گزارش هشدار داده شده است: «اکنون ما در خطر بازگشت به نقطه اول هستیم. هر کسی که میخواهد بداند که القاعده و داعش یکی بهعنوان دوست طالبان و دیگری به نام دشمن، تا چه حد در حال رشد هستند، گزارش فارن پالیسی را که پرده از رابطه عمیق القاعده و طالبان برداشته است بخواند.»
در این گزارش فارن پالیسی آمده است که طالبان تنها از استخراج معادن طلای بدخشان و تخار سالانه ۱۹۴ میلیون دالر به شبکه القاعده سهم دادهاند. براساس این گزارش، طالبان به جنگجویان شبکه القاعده زن، سلاح و پاسپورت میدهند. بربنیاد گزارش، شبکه القاعده افزون بر درآمد ماهانه بیش از ۲۵ میلیون دالر از بابت استخراج معادن طلا در بدخشان و تخار، شبکه بزرگ قاچاق هیرویین را نیز اداره میکند.
پس از حمله مرگبار داعش شاخه خراسان در مسکو، برخی قانونگذاران امریکایی نیز از گسترش فعالیت داعش در منطقه ابراز نگرانی کردهاند. به گفته آنان، امریکا باید مواضع داعش در افغانستان را مورد حمله قرار دهد.
لیندسی گراهام، سناتور امریکایی، در واکنش به حمله داعش در مسکو، در حساب کاربری اجتماعی ایکس نوشته است: «باید اهداف مربوط به داعش خراسان در افغانستان را محکم بزنیم و پیش از اینکه دیر شود، عملیات آنها را مختل کنیم. ما باید کنترل عملیاتی مرزها را قبل از اینکه خیلی دیر شود، به دست آوریم.»
مایکل مککال، رییس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندهگان امریکا، نیز در گفتوگو با شبکه تلویزیونی سیبیاس نیوز، مجددا خروج امریکا از افغانستان را «یک اشتباه بزرگ» خوانده و تاکید کرده که این اقدام امریکا را با خطر مواجه ساخته است. آقای مککال افزوده است: «طوری که ما افغانستان را ترک کردیم، بدون ارزیابی تواناییهای داعش و بدون توانایی نظارت اطلاعاتی، یک اشتباه جدی بود و ما را با خطر مواجه کرده است. من فکر میکنم اروپا از این بابت نگران است و به نظرم تاریخ به طرف تکرار شدن میرود.» او همچنان افزوده که افغانستان به میدان جنگ جدید و میدان آموزش داعش تبدیل شده است.
در همین حال، تام کاتن و مارکو روبیو، دو سناتور جمهوریخواه امریکا، نیز از احتمال وقوع حمله داعش بر خاک امریکا و شهروندان این کشور، ابراز نگرانی کردهاند. این سناتوران جمهوریخواه به فاکسنیوز گفتهاند که بهشدت نگران احتمال حمله داعش بر اهدافی در ایالات متحده و شهروندان این کشور در خارج از امریکا هستند.
مارکو روبیو حملات احتمالی داعش بر خاک امریکا را با خروج «فاجعهبار» ایالات متحده مرتبط دانسته و افزوده که سناتوران نسبت به پیامدهای منفی خروج کامل سربازان امریکا از افغانستان هشدار داده بودند.
از سوی دیگر، متیو میلر، سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده امریکا، تاکید کرده که افغانستان نباید به پناهگاه امن تروریستها تبدیل شود. او افزوده که امریکا نگران تهدیدات داعش در افغانستان و منطقه است. او تصریح کرده که این به نفع طالبان نیز است که در افغانستان در برابر «گروههای تروریستی» مبارزه کنند.
درخواست امریکا از طالبان مبنی بر مبارزه با گروههای تروریستی در خاک افغانستان، در حالی مطرح میشود که انستیتوت مطالعات استراتژیک استرالیا گفته که ادعای طالبان مبنی بر مبارزه با داعش و قطع رابطه این گروه با شبکه القاعده بیاساس و «پوچ» است. به گفته این نهاد، حملات اخیر در قندهار و مسکو، قدرت و توانایی داعش شاخه خراسان را به نمایش گذاشته و ادعای نابودی این گروه از سوی طالبان را بیاساس ثابت کرده است. انستیتوت مطالعات استراتژیک استرالیا تاکید کرده که داعش نهتنها توانایی عملیاتی خود را در افغانستان به دست آورده است، بلکه میتواند بر اهداف بینالمللی نیز حمله کند. این نهاد افزوده که پس از تسلط طالبان بر افغانستان، چشمانداز منطقه بهطور قابل توجهی به نفع «گروههای افراطی خشن» تغییر کرده است.
همچنان دی هافمن، مامور ارشد سابق سازمان اطلاعات مرکزی امریکا (CIA) گفته که حمله اخیر گروه داعش بر یک تالار کنسرت در شهر کروکوس روسیه، نشاندهنده افزایش تهدید تروریسم از جانب افغانستان است. او به فاکسنیوز گفته که داعش توانایی انجام یک حمله دارای «تلفات جمعی» را از خود نشان داده است.
از سوی دیگر، مکس آبراهمس، کارشناس تروریسم و استاد علوم سیاسی در دانشگاه نورثایسترن، به فاکس نیوز گفته است: «به نظر میرسد که داعش از عقبنشینی امریکاییها سوءاستفاده کرده و با موفقیت از نیروهای تازهنفس، بهویژه از افغانستان و آسیای مرکزی استفاده کرده است.»
داعش شاخه خراسان، یکی از شاخههای منطقهای گروه موسوم به دولت اسلامی است. این گروه از سوی تمام کشورهای جهان بهعنوان سازمان تروریستی شناخته شده است. کارشناسان میگویند که این شاخه داعش در حال حاضر در افغانستان، ایران، پاکستان و آسیای مرکزی متمرکز است.
براساس ادعای کارشناسان، این گروه نام خراسان را به خاطری انتخاب کرده که خراسان بخشی از خلافت اسلامی تاریخی بوده و منطقه وسیعی از آسیای میانه، ایران، افغانستان و پاکستان را در بر میگرفته است.
داعش شاخه خراسان حدود ۹ سال است که فعالیت دارد، اما در هفتههای پسین خطرناکترین حمله خود را در روسیه بهعنوان یکی از قدرتهای نظامی جهان که بهشدت محافظتشده توصیف میشد، انجام داده که نگرانیهای گسترده را برانگیخته است.
انتقادهای گسترده علیه طالبان مبنی بر ناتوانی این گروه در سرکوب داعش پس از حمله داعش شاخه خراسان در مسکو، بار دیگر شدت یافته است. جریانهای سیاسی و جبهههای نظامی ضد طالبان پیوسته ادعا کردهاند که این گروه افغانستان را به پناهگاه امن تروریسم تبدیل کرده است.
پاکستان نیز که همواره متهم به حمایت از طالبان بوده، در روزهای پسین از این گروه بهشدت انتقاد کرده و گفته که طالبان خاک افغانستان را در اختیار مخالفان مسلح پاکستان قرار دادهاند. برخی از حسابهای کاربری نزدیک به ارتش این کشور، در اقدامهای تازهای بیانیههای خبری جبهه مقاومت ملی و آمار این جبهه از حملاتش علیه طالبان را منتشر کردهاند.
طالبان اما بهطور مکرر ادعا کردهاند که این گروه داعش را در افغانستان سرکوب کرده است و از خاک افغانستان هیچ تهدیدی متوجه کشورهای منطقه بهویژه کشورهای همسایه وجود ندارد.