فردین هژیر
شماری از دانشجویان دانشگاه کابل میگویند که برخی از استادان این دانشگاه به طور نظاممند دست به ترویج افراطگرایی و نظریهی خلافت اسلامی میزنند. شماری از پژوهشگران و صاحبنظران هم به این باور اند که برخی از استادان دانشگاه کابل به جای تدریس تاریخ فرهنگ اسلامی یا اسلامشناسی، نظرات گروههای تندرو را به دانشجویان تلقین میکنند.
ولید قیومی دانشجوی دانشکده ادبیات در دانشگاه کابل به ۸صبح گفت: «استادان شرعیات دانشگاه کابل که مضمون ثقافت اسلامی را به عنوان یک مضمون فرعی در دانشکدههای مختلف تدریس میکنند، در صدد ترویج افراطیت و پرداختن به موضوعات پیرامون خلافت اسلامی هستند.» این دانشجو افزود: «در شش سمستری که تا اکنون ثقافت اسلامی خواندیم، همهی جزوهها بدون استثنا به نظام خلافت اسلامی پرداخته است.» او اسامی چند جزوهای که استادان شرعیات در سمسترهای مختلف به دانشجویان تدریس کردهاند را نام گرفت که از آن جمله: «نظام اجتماعی اسلام، نظام سیاسی اسلام، نظام اقتصادی اسلام …که همه تبلیغ به ایجاد خلافت اسلامی میکنند.»
ولیالله اندر که در آستانهی فراغت از دانشکده خبرنگاری دانشگاه کابل قرار دارد و روزهای پایانی تحصیلیاش را در این دانشگاه میگذرانَد شاهد بدرفتاری استادان ثقافت اسلامی با همصنفیهایش بوده است. او میگوید: «همصنفیهایم به دلیل مراعات نکردن حجاب و آرایش صورتشان همیشه با زخم زبان و طعن استادان ثقافت روبهرو بودهاند. و پسران به دلیل تراشیدن ریش و استایل موهایشان همیش مورد تمسخر و استهزای استادان ثقافت ما قرار گرفتند.»
او نیز از مطالب کتابها و جزوههای ثقافت اسلامی شکایت دارد و آن را افراطی تلقی میکند، ولیالله میگوید: «کتابهای ثقافت اسلامی کمتر به تسامح و تساهل در دین اسلام میپردازند و برعکس به گونهای غیر مستقیم دانشجویان را ترغیب به کشتن غیر مسلمانان میکنند.»
چندی پیش امنیت ملی، مولوی معروف راسخ، استاد دانشکدهی شرعیات دانشگاه کابل را به اتهام همکاری با گروه داعش بازداشت کرد. منابع گفتند: «مولوی راسخ شماری از دانشجویان دانشگاه کابل را به افراطیت دعوت میکرد. مولوی راسخ از چندی به این طرف در مسجد خوابگاه دانشگاه کابل، نظام افغانستان را کفری میخوانَد و اندیشهی خلافت اسلامی را تبلیغ میکرد.»
مولوی راسخ تنها استاد این دانشکده نیست که از سوی امنیت ملی به اتهام افراطگرایی بازداشت شده است. مبشر مسلمیار یکی دیگر از استادان دانشکده شرعیات در دانشگاه کابل است که از سوی امنیت ملی در این اواخر بازداشت شده است.
افراطیت و اعمال تندروانه برخی از دانشجویان در دانشکدهی شرعیات دانشگاه کابل سبب شده است تا فضای آرام و دلنشین دانشگاه کابل جایش را به فضای متشنّج و رعبآور دهد.
چندی قبل یک بانوی دانشجو در دانشگاه کابل از سوی برخی از دانشجویان دانشکده شرعیات به دلیل بدحجابی لتوکوب شده است. این اتفاق زمانی رخ میدهد که بصیره دانشجوی دانشکده حقوق میخواست در محفل فرهنگی ادبیات اشتراک کند.
سیدرامین سادات، دانشجوی سال دوم دانشکده حقوق در دانشگاه کابل است او چشمدیدش را از لتوکوب این دانشجوی دختر این گونه بیان کرد: «با دوستانم به سمت کفتریای دانشگاه کابل در حرکت بودیم. دختری با گوشی همراه خود با کسی حرف میزد که چادر بر سر نداشت و چادرش را بر گردن خودش آویخته بود. در همین موقع پسری با مشت محکم به فرق این دختر کوبید. وقتی این دختر پرسید چرا روی من دست بلند کردی، پسر گفت تو فاحشه در دانشگاه کابل فحشا را ترویج میکنی و موبایلش را از دستش گرفته و شکست. دیری نگذشت که چند پسر دیگر که ظاهراً از دوستان پسر حملهکننده بودند با او دست را یکی کرده و به لتوکوب این دختر پرداختند.»
یک تحقیق تازه که از سوی انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان صورت گرفته، نشان میدهد که درسها و گفتارها در خصوص نظام سیاسی اسلام در دانشگاههای افغانستان، به نحوی گرایشها به افراطگرایی را در میان دانشجویان ترویج میکند. یک تحقیق دیگر که توسط رامین کمانگر نویسندهی رسالهی تحقیقی «ریشهیابی رادیکالیزم دینی در نظام آموزشی افغانستان» صورت گرفته است، نشان میدهد که تدریس مضامین ثقافت اسلامی در مراکز آموزشی افغانستان باعث ترویج و تقویت افراطگرایی شده است. رامین کمانگر در مراسم رونمایی این رساله در کابل گفت: «یکی از موضوعاتی که استادان ثقافت اسلامی بیشتر به آن میپردازند، موضوعاتی پیرامون تشکیل خلافت اسلامی است.»
به همین منظور چند سالی میشود که در باب تنقیح و اصلاح مضمون «ثقافت اسلامی» که در دانشگاه کابل و دیگر دانشگاههای افغانستان تدریس میشود در میان صاحبنظران بحث و جدلهایی به راه افتاده است. جدلها و گفتمانها پیرامون اصلاح مضمون ثقافت اسلامی زمانی اوج گرفت و به بحث داغ داخل کشوری بدل گشت که آقای عبدالحفیظ منصور دو سال پیش در این زمینه حرفهایی را مطرح کرد. آقای منصور که در آن زمان عضو مجلس نمایندهگان بود، درباره ترویج افراطگرایی چنین گفته بود: «ثفاقت اسلامی همین اکنون در دانشگاههای افغانستان تروریست تربیت میکنند.» سخنان آقای منصور با موج بزرگی از تنشهای منتقدین مواجه شد و برخی هم موافق این دیدگاه بودند و آن را حقیقت محض خواندند.
پس از آنکه انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان پژوهشی را به عنوان «ریشهیابی رادیکالیزم دینی در نظام آموزش عالی» منتشر کرد، بار دیگر عبدالحفیظ منصور به میدان آمد و همان سخنان دو سال پیش خود را با اندکی ویرایش تکرار کرد.
با این حال چنین به نظر میرسد که دانشکده شرعیات و حتا بعضی از دانشکدههای دیگر نیاز به اصلاح و بازبینی نظام تحصیلی، تربیتی و همچنان شناسایی و انفکاک آنتعداد از آموزگارانی دارد که با تدریس و ترویج خشونتگرایی و افراطیت، این مرکز آموزشی و علمی را به محل کشوگیرهای سیاسی-عقیدتی بدل کرده و به آشوب میکشانند.