بیکاری دوامدار و نبود فرصتهای شغلی، شهروندان کشور را با مشکلات گوناگون مواجه کرده است. کاهش قدرت خرید مردم سبب شده که بازار کالاها و اموال تجارتی نیز به شکل بیپیشینه سیر نزولی خود را بپیماید. پیش از این، موترفروشی یکی از منابع پردرآمد در افغانستان شمرده میشد، اکنون اما موترفروشان از کسادی بازار و نبود خریدار، شکایت دارند. تعدادی از موترفروشان در ولایت بامیان میگویند که موترفروشی از رونق افتاده و آنان حتا نمیتوانندکرایه جای موترفروشی و مصارف آن را فراهم کنند.
موترفروشان در بامیان میگویند که به دلیل مشکلات اقتصادی و محدودیتهای طالبان، بازار موترفروشی سقوط کرده است. افزون بر این، ثبت و راجستر موترهای «یک کلید» باعث بلندرفتن قیمت موترها شده است.
سید فیروز موسوی، معاون اتحادیه موترفروشان بامیان، شش سال است که کار خریدوفروش موتر را میکند. او در صحبت با روزنامه ۸صبح میگوید: «در سالهای قبل خریدوفروش موتر در ولایت بامیان بسیار خوب بود، اما امسال این تجارت از رونق افتاده و ما حتا از مصارف راهنمای معاملات عقب میمانیم.»
آقای موسوی یکی از دلیلهای رکود بازار موترفروشان در بامیان را مشکلات اقتصادی مردم عنوان میکند. به گفته او، مردم توانایی خرید را از دست دادهاند و به دنبال تامین نیازهای اولیه خود هستند. او همچنان تصریح میکند که ثبت و راجستر موترهای «یک کلید»، توزیع «نمبر پلیت» و جواز سیر به این موترها، قیمتها را بلند برده است.
معاون اتحادیه موترفروشان بامیان میافزاید: «اقدام طالبان باعث شد که بالای قیمت اصلی موتر در هر سلند چهار هزار و ۵۰۰ افغانی اضافه شود که به صورت میانگین از ۲۵ هزار تا ۵۰ هزار افغانی مصارف در هر موتر از زمان ثبت و راجستر بلند رفته است.»
آقای موسوی تصریح میکند که بعد از ثبت و راجستر موترهای «یک کلید»، کسی موترهای «خلاف دست» را نمیخرد. او خاطرنشان میسازد که سالهای گذشته در فصل خزان، بازار موترفروشان گرمتر میشد؛ چون مردم حاصلات کچالو را جمعآوری میکردند، اما در سال جاری کچالوی بامیان بازار ندارد و مردم قادر به تامین نیازهای روزمره خود نیستند.
محمد حسین، یکی از فروشندهگان موتر در ولایت بامیان است. او میگوید: «چهار سال میشود که جلابی موتر را میکنم. معمولاً موترهای جدید را از بازار ویش که در ولایت قندهار است خریداری و به بامیان وارد میکردم. از این طریق عواید خوب داشتم و میتوانستم نفقه خانواده خود را تأمین کنم؛ اما اکنون با مشکل مواجه شدهام، چون کار نیست.»
این فروشنده موتر میافزاید که کارمندان طالبان اکثریتشان از ولایتهای جنوبی هستند و در رفتوآمدهایشان موتر میآورند و این اقدام باعث سقوط بازار آنان شده است. او همچنان تاکید میکند که مردم توانایی خرید موتر را از دست دادهاند.
فروشندهگان موتر در بامیان میگویند که نبود بازار موتر و وارد کردن موتر توسط افراد طالبان، بازار آنان را با رکود مواجه کرده است. حسین تاکید میکند که تمام افراد طالبان در این ولایت هفتهوار از ولایتهای جنوبی موترهای «ویشکی» میآورند و به فروش میرسانند.
این در حالی است که طالبان در ماه اسد سال روان اعلام کردند که برای موترهای «یک کلید» اسناد توزیع میکنند. به گفته حسین، این گروه اما هیچگونه راه حل اساسی برای مشکلات ترافیکی ارایه نکرده است.
خلیفه ناصر، یکی از رانندهگان مسیر بامیان – کابل است. او میگوید که قبلاً موترهای «یک کلید» اجازه عبورومرور در مسیرهای عمومی را نداشت، اما اکنون طالبان به این موترها جواز سیر و نمبر پلیت توزیع کردهاند.
این راننده موتر تاکید میکند که اجازه گشتوگذار به موترهای «یک کلید» در شاهراههای عمومی، در کنار ایجاد ازدحام ترافیکی، باعث افزایش تصادم و خلق مشکلات ترافیکی میشود. او مدعی است که در ماههای اخیر تعداد حوادث ترافیکی افزایش یافته و نیز تصادم موترها در شاهراههای عمومی زیاد شده است. او دلیل افزایش حوادث ترافیکی را خلافدستی این موترها عنوان میکند.