[box type=”note” align=”aligncenter” class=”” width=””]در مراکش، مادران مجرد هنوز طرف اشتباه قانون هستند. 38 سال است که یک سازمان غیردولتی از آنها حمایت میکند.[/box]
نویسنده: فاطمه الوافی
منبع: L’Economiste du Maroc
آیشا اچچنا که در 25 سپتامبر 2022 در سن 81 سالهگی درگذشت، حالا میتواند در آرامش باشد. مادران مجرد طردشده که او تا آخرین نفس برای آنها جنگید، هنوز هم میتوانند گوش شنوا و حمایت حیاتی در انجمن همبستهگی زنان (ASF) پیدا کنند. آیشا اچچنا که یک پرستار بود، به یک چهره پیشرو در مبارزه برای حقوق زنان در مراکش تبدیل شد و جوایز معتبری را برای کارهای بشردوستانه خود دریافت کرد. او بیشتر برای کار در انجمن همبستهگی زنان شناخته میشد که به مادران مجرد این امکان را میدهد تا زندهگی خود را بازسازی کنند و درک کنند که آنها حق دارند با کرامت و احترام با فرزندشان زندهگی کنند.
نائما آمه، رییس انجمن همبستهگی زنان، میپرسد: چگونه ممکن است دختری که در اثر تجاوز جنسی یا رابطه رسمی حامله میشود، مقصر باشد؟ انجمنهای دیگر مراکشی که اخیراً تأسیس شدهاند، مانند موسسه ملی همبستهگی با زنان در سختی (INSAF) و انجمن همبستهگی زنان بهصورت مداوم و خستهگیناپذیر این بیعدالتی را محکوم میکنند. نبرد آنها بر ماده 490 قانون جزایی مراکش متمرکز شده است که حکم «حبس از یک ماه تا یک سال برای تمام افراد مجرد از جنس مخالف که با یکدیگر رابطه جنسی دارند را میدهد.» از آنجایی که سقط جنین نیز غیرقانونی است، دخترانی که در این وضعیت قرار دارند، اغلب مجبور میشوند بارداری خود را به پایان برسانند یا هم مخفیانه زایمان نمایند و سپس فرزند خود را رها کنند.
برای جلوگیری از این نوع آسیبها، همبستهگی زنان کارزارهای آگاهیدهی خود را با هدف قرار دادن رسانهها و مقامهای دولتی افزایش داده است؛ حتا اگر خطر متهم شدن به تشویق فحشا و رابطه جنسی خارج از ازدواج را به همراه داشته باشد. در سال 2002 این انجمن به دلیل فعالیتهای شایستهاش بهعنوان بخشی از خدمات ملکی شناخته شد. این سازمان غیردولتی که فعالیتش را از زیرزمین یک انجمن حقوق زنان آغاز کرد، اکنون از یک ساختمان سه طبقه در پالمیر، محلهای مسکونی در مرکز شهر کازابلانکا، فعالیت میکند.
درهای انجمن همیشه به روی مادران ناامید باز است. تیم انجمن تلاش میکند تا آنها را راحت سازد و برنامهای برای زندهگی آبرومندانه به آنها ارایه میدهد. این انجمن علاوه بر حمایتهای روانی و اجتماعی و همچنین کمکهای حقوقی، آموزشهای حرفهای نیز ارایه میدهد. برنامههای سوادآموزی و حسابداری نیز برای کمک به این زنان به هدف کسب استقلال مالی در دسترس است. در حالی که آنها در صنف هستند، کودکانشان در یک کودکستان محلی که با انجمن توافقنامه دارد، مراقبت میشوند.
سیهام (نام مستعار) میگوید: «خوشبخت بودم که انجمن همبستهگی زنان را پیدا کردم. من فریب مردی را خوردم که به من قول ازدواج داده بود. وقتی فهمید من باردار هستم، در هوا ناپدید شد و رفت. خانوادهام گفتند من به آنها خیانت کردهام، بنابراین مرا به خیابان انداختند. یکی از دوستانم آدرس انجمن را به من داد و من توانستم در دوران بارداری چکآپ شوم و در شرایط خوبی زایمان کنم. من همچنین توانستم یک برنامه آموزشی را تکمیل کنم.» پنج سال پس از تماس با انجمن، سیهام از طریق کارش در یک شرکت پذیرایی، از خود و پسرش حمایت میکند.
این نوع پیشرفتها دلگرمکننده است، اما هنوز کارهای زیادی باید انجام شود، بهویژه برای اطمینان از اینکه کودکانی که توسط مادران مجرد بزرگ میشوند، دیگر قربانی تبعیضهای قانونی و اجتماعی نباشند. آمه توضیح میدهد: «تغییرات اعمالشده در قانون خانواده در سال 2004، حق مادران مجرد را برای داشتن سوابق وضعیت مدنی خانوادهگی، که اکنون منحصراً در زمینه ازدواج صادر میشود، سلب کرده است. رویه فعلی به فرزندی که خارج از ازدواج و بدون وابستهگی پدری متولد میشود، تنها اجازه میدهد که فقط با نام مادر یا نام خانوادهگی دیگری در دفتر ثبت احوال ثبت شود؛ اما فرزندخواندهگی پدری برای به دست آوردن وضعیت مدنی ضروری است و تقریباً غیرممکن است که نسب پدری برای فرزندان متولد خارج از ازدواج را بدهیم. کودکان که در این وضعیت مدنی به دنیا میآیند، در آینده از فرصتهای مختلف مانند شرکت در آزمون ورودی خدمات دولتی یا پیوستن به نیروی پولیس محروم خواهند بود.» آمه میگوید: «قرار است که آنها شهروندان درجه دوم باشند.»
انجمن دارای 32 کارمند و دهها رضاکار است که بر فعالیتها نظارت میکنند. در واقعیت انجمن توسط یک کمیته اجرایی مدیریت میشود که این سازمان را قادر به رشد ساخته و طول عمر آن را تضمین کرده است. علاوه بر این، استقلال مالی همیشه در اولویت ذهنی اعضای انجمن بوده و همیشه است. اچچنا میگوید: «تمویلکنندهگان امروز اینجا هستند، اما فردا را کسی نمیداند.»
بخشی از بودجه انجمن از جوایز و کمکهای مالی حامیان خصوصی و دولتی تأمین میشود، اما منبع اصلی درآمد فعالیتهای تجاری آن است. دو رستورانت، یک حمام، یک سالون ورزشی، یک آرایشگاه و چند غرفه، همه با موفقیت توسط مادران مجرد اداره میشوند. آمه میگوید: «این فعالیتها ما را قادر میسازد تا به مادران مجرد آموزشهای حرفهای مانند آشپزی، شیرینیپزی، آرایشگری، درمانهای زیبایی، خیاطی و غیره ارایه دهیم که همه اینها ادغام مجدد اجتماعی آنها را تسهیل میکند و آنها این امکان را برای انجمن ما فراهم میکنند که از نظر مالی مستقل باقی بمانیم.»