زمستان سوزناک بامیان از راه رسیده و این دردی به دردهای بازگشتکنندهگان و بیجاشدهگان داخلی در این ولایت افزوده است. بیجاشدهگانی که به دلیل جنگ، ناامنی و بیکاری شمار آن روز به روز روندی صعودی را طی میکند. در حال حاضر براساس آمارهای اعلامشده از سوی ادارهی مهاجران و بازگشتکنندهگان ولایت بامیان، بیش از شش هزار و ۲۰۰ خانواده بیجاشدهی داخلی در سطح این ولایت وجود دارد. هرچند دولت از امدادرسانی به آوارهگان اطمینان میدهد، اما خانوادههای بیجاشدهی داخلی و بازگشت کنندهگان در بامیان با انتقاد از دولت و نهادهای امدادرسان، میگویند که باتوجه به سردشدن هوا و سایر مشکلاتی که آنها دارند، تاکنون هیچگونه کمکی دریافت نکردهاند.
زینب، یکی از صدها خانوادهی مهاجر است که چند ماه پیش با خانوادهاش از ایران اخراج اجباری شده و در ولایت بامیان پناه آورده است. این فامیل پنج نفره اکنون در یک خانهی گلی در ده کیلومتری حومهی شهر بامیان شب و روز میگذرانند.
شوهر زینب تنها کارگر و نانآور خانواده است اما از مدتی به این طرف، بیماری به او امان نمیدهد تا برای پیدا کردن نفقهی زن و فرزندانش سر کار برود.
زینب از سردی طاقتفرسای زمستان بامیان و سایر مشکلات در زندهگیاش قصههای تلخی روایت میکند. بیسرپناهی، ناداری، نبود مواد سوخت زمستانی، کمبود مواد اولیه و مهمتر از همه، بیکار و بیمار بودنِ شوهرش او را رنج بیشتر میدهد. چندین خانهی محقر و گِلی دیگری نیز در کنار خانهی زینب موقعیت دارد که مهاجران و بیجاشدهگان در آن مسکن گزیدهاند. اما به گفتهی زینب، تا امروز هیچ یکی از نهادهای کمک کنندهی دولتی و غیردولتی سراغ آنها را نگرفته است.
سیدیاسین حسینی، با خانوادهاش از ولسوالی ورس به بامیان پناه آورده است. نداشتن جایداد و بیکاری، این خانوادهی ۱۳ نفره را وادار ساخته تا از ورس به مرکز بامیان کوچ کند. به این امید که بتواند اینجا کار و زندهگی بهتری برایش دستوپا کند؛ اما به گفتهی سیدیاسین، تاهنوز که نزدیک به یک ماه از آمدنش به بامیان میگذرد، هیچ دریچهی امیدی به رویش باز نشده است.
او مقداری چوب و دو-سه بوری ذغال سنگ را در کنج خانهی کراییاش که نصف آن بدون فرش مانده است، روی هم چیده و قرار است بیش از چهار ماه سردی سوزناک بامیان را با همین مقدار سوخت به سر رساند. میگوید خودش توان خریداری مواد سوخت را نداشته و پول ذغال سنگ و چوب را از نزدیکانش قرضه گرفته است.
بیجاشدهگان داخلی و مهاجران از دولت و نهادهای امدادرسان میخواهند که در این هوای سرد و وضعیت دشوار، به کمک آنها بشتابند و درحال حاضر حداقل برای بیجا شدهگان مواد سوخت تهیه شود تا در نتیجهی سرمای زمستان فاجعهای اتفاق نیافتد.
در همین حال، مسوولان ادارهی مهاجران و بازگشت کنندهگان ولایت بامیان میگویند که در جریان سال جاری میلادی، شمار عودت کنندهگانی که در این ولایت مسکن گزین شدهاند، به ۳۵۶ خانواده میرسد.
همینطور آمارهای این اداره نشان میدهد که بیش از ۶هزار و ۲۰۰ خانواده بیجاشدهی داخلی نیز در سطح ولایت بامیان وجود دارند که بنا به دلایلی مناطق اصلیشان را ترک و به مناطق دیگر این ولایت پناه بردهاند.
جنگ، فقر و بیکاری، از عمدهترین دلایلی گفته میشود که این شمار خانوادهها را ناگزیر کرده تا به ترک مناطق شان روی آورده و جایباش خود را محل دیگری انتخاب کنند.
بر بنیاد آمارهای ادارهی امور مهاجران بامیان، در سال جاری میلادی، ۵۴ خانواده به دلیل جنگ و ناامنی، از ولایتهای بغلان، غور و دایکندی به این ولایت پناه گزیدهاند.
نجیبه معصومی، آمر امور مهاجران بامیان در گفتوگو با روزنامه ۸صبح، وضعیت بازگشت کنندهگان و بیجا شدهگان در این ولایت را نگران کننده عنوان کرده و گفت که نهادهای امدادرسان به وضعیت بیجا شدهگان توجه چندانی نکردهاند.
بانو معصومی میافزاید که یکی از مشکلات عمدهی بازگشت کنندهگان و بیجا شدهگان، بیسرپناهی است و اکثریت آنها در خانههای کرایی زندهگی میکنند. به گفتهی وی، نداشتن مواد سوخت در فصل زمستان از چالشهای عمدهی دیگر است که بیجا شدهگان از آن سخت رنج میبرند.
به نقل از بانو معصومی، در جریان سال جاری به علت شیوع ویروس کرونا و مختل شدن روند تطبیق برنامههای دولتی، این اداره نتوانسته است به بازگشت کنندهگان زمین و سرپناه توزیع کنند.
آمریت مهاجران و بازگشت کنندهگان میگوید که موسسات «یو ان اچ سی آر»، «آی او ام» و برخی موسسات دیگر به شماری از بیجاشدهگان مساعدت کردهاند اما این کمکها به هیچ وجه کافی نبوده است.
با این وجود، آمریت امور مهاجران و عودت کنندهگان، سالهای گذشته در فصل زمستان با همکاری موسسهی «ادرا» برای بیجاشدهگان مواد سوخت زمستانی توزیع میکرد؛ اما مسوولان این نهاد میگویند که در زمستان امسال، دستکم تاکنون چنین برنامهای وجود ندارد.
بامیان یکی از ولایتهای به شدت سردسیر کشور است که همهساله از نیمهی ماه عقرب تا ماه حمل سال بعد (حدود پنج ماه) زمستان است و دمای هوا تا سی درجه زیر سفر هم میرسد.
خانوادههای بیجاشده و فقیر از دولت و نهادهای امدادرسان میخواهند که هرچه زودتر به مشکلات آنها توجه و مساعدت خود را از خانوادههای نیازمند دریغ نکنند.
با این همه، فلیپو گراندی، کمیشنر عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندهگان نیز روز دوشنبه، بیستوششم عقرب، در سفر یک روزهاش به ولایت بامیان، هُشدار داد که هرگاه خشونتها بیشتر از این تشدید شود، میزان مهاجرت و بیجاشدهگان جنگی نیز در تمام بخشهای افغانستان افزایش خواهد یافت.