بلایای زیادی دامنگیر مردم جبرآشنای افغانستان در طول تاریخ کوتاه آن شده است. جنگ، حوادث طبیعی و غیرطبیعی، تروریسم، قاچاق انسان، قاچاق مواد مخدر، فقر، جهل، ماین و مهمات منفجرناشده و چندین بلای دیگر از مردم ما قربانی گرفته است. در این میان ماینها و مهمات منفجرناشده بهعنوان قاتل پنهان باشندهگان افغانستان بیشترین تاوان را از روستاییان این کشور گرفته است. جنگهای طولانی و تحمیلی در پهلوی سایر تبعات خانمانبرانداز آن، میراث شوم ماینها و مواد منفلقناشده را در کوهها، جادهها، دامنهها و محلات افغانستان برجا گذاشته که سالانه جان انسانهای زیادی را میگیرد و خانوادههای زیادی را بر گلیم غم و اندوه مینشاند. ماینها طبق قانون سلاح ناریه افغانستان و کنوانسیونهای مربوط به آن از جمله سلاح پنداشته شده و استفاده آن تحت قوانین جنگ و اسناد بینالمللی بشردوستانه مورد مطالعه قرار میگیرد.
متاسفانه همانگونه که نقض قانون در افغانستان متداولترین عمل گروههای متخاصم و ابتداییترین پیامد عملکرد طرفهای درگیر جنگ است، در جریان جنگها کاشت ماین بهصورت بسیار بیرحمانه و غیرقانونی حتا در مناطق غیرنظامی نیز صورت گرفته است. برنامه ماینپاکی در طول سالها فعالیت مستمر و جانفشانیها و قربانیهای زیادی که همکاران این برنامه در سکتور خصوصی، خیریه و دولتی متقبل و متحمل شدهاند، هنوز اراضی ملوث با ماین در این کشور محسوس و دسترسی گروههای تبهکار به آن سهل و کمهزینه است؛ ولی هزینه آن برای مردم و نهادهای بشردوستانه کمرشکن و هنگفت است. منطق تجلیل و گرامیداشت از روز جهانی آگاهی از خطرات ماین، ضمن همسویی برای مبارزه با ماین و مهمات منفجرناشده باقیمانده از جنگ، نه گفتن به جنگ و جنایات ضد بشری است.
افغانستان از کشورهایی است که سالها درگیر جنگ بوده و آثار برجا مانده از آن تا اکنون از مردمان این سرزمین قربانی میگیرد. برنامه ماینپاکی در افغانستان از سال 1989 فعالیتهای خود را آغاز کرد و در این مدت با حمایت جامعه جهانی و ظرفیتهای خوب انسانی در بخش ماینپاکی بیش از 20 میلیون قلم مواد منفجرناشده را خنثا و در نتیجه سه هزار و 200 کیلومتر مربع ساحه را از وجود ماین پاکسازی کرد. این تنها برنامه بود که در افغانستان با استفاده از سیستمهای دیجیتلی برای بسترسازی تطبیق اهداف توسعه انکشاف پایدار فعالیتهای منظم و مفید داشت.
در کنار پاکسازی ساحات ملوث با ماین، برای 28 میلیون تن بهگونه مستقیم و غیرمستقیم برنامههای آگاهیدهی از خطرات ماین را تطبیق کرده و به بیش از 43 هزار قربانیان ناشی از ماین و مهمات منفجرناشده کمک مالی کرده است. اما متاسفانه این برنامه هیچ گاهی شامل اولویتهای ملی حکومتهای افغانستان نشد. در آخرین روزهای حکومت پیشین تلاشهایی در این راستا انجام شد که با سقوط نظام شبیه سایر برنامههای مفید، بینتیجه باقی ماند. با توجه به این فعالیتها، متاسفانه ماین و مهمات منفجرناشده در افغانستان ماهانه دستکم 115 زخمی و کشته برجا میگذاشت و در حاکمیت طالبانی مطیمنا این ارقام بهمراتب افزایش یافته است.
تعهد برنامه ماینپاکی و جامعه جهانی این بود که حداقل تا کمتر از 10 سال آینده افغانستان را عاری از ماین اعلام کنند. در این مورد با همکاران ملی و بینالمللی کار روی تمدید استراتژی ملی برنامههای ماینپاکی افغانستان تا نهاییسازی آن پیش برده شد. قرار بود این استراتژی در سطح کشور رونمایی و با تجدید حمایتهای بیشتر جهانی در قالب پروژههای کلان تطبیق شود. اما با به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، کشورهای تمویلکننده حمایتهایشان را متوقف ساختند و بیشترین ظرفیتهای انسانی از این بخش همچنان کشور را ترک گفتند. با این حال میتوان گفت که طالبان با حاکمیتشان فعالیتهای گذشته ماینپاکی را بهشدت صدمه زده و بیشترین برنامههای حال و آینده را متوقف کردهاند. در حکومت گذشته نیز طالبان در کنار اینکه مانع بزرگی برای این برنامه بودند، ساحات جدیدی را ماین میکاشتند و سبب افزایش قربانیان میشدند. امیدوارم هرچه زودتر این دوره تاریک پایان بیابد و برنامههای موثر متوقفشده مثل ماینپاکی به تطبیق و عملی ساختن اهداف و استراتژیهایشان بهگونه درست ادامه دهند.