طالبان نینگ سیاسی شخصیتلر بیلن علاقه قوریش کمیسیونی؛ خوفسیز قیتیب کیلیش یا اوچ آلیش اوچون توزاق؟
اسماعیل سادات
طالبلر افغانستانده حکمرانلیککه کېلگندن کېین، سیاسی چهره‌لر قیتیشی اوچون کمیسیون ایجاد قیلدیلر. بو گروه نینگ ادعاسی اساسیده مذکور کمیسیون قوریلگندن بېری افغانستان سابق دولت بلند مرتبه‌لی رسمیلریدن ۶۸۰ کیشی مملکتگه قیتیب کېلیشگن. بو قیتیب کېلیش ایریم خوفلردن هم بوش بۉلمه‌گن. طالبلرنینگ دعوتی اساسیده قیتیب کېلگن بیر قنچه سیاسی و حربی چهره‌لر، بو گروه نینگ قتّیق اۉچ آلیشیگه روپه ره بۉلگنلر. ینگی مورد ده طالبلر، نماینده‌لر مجلسی نینگ اۉن بېشینچی دور عضوی پاینده محمدعرب نینگ «قصاص»گه محکوم قیلگنلر. عین حالده، بوندن آلدین هم مملکتگه قیتیب کېلگن سابق حربیلر طالبلر آرقلی آتیب اۉلدیریلگنلر. مملکت نینگ بیر قنچه یشاووچیلری، بو کمیسیون اۉچ آلیش مقصدیده قوریلگن بیر دام دیر و آدملر طالبلرنینگ یالغانیگه الدنمسلیگی کېره‌ک دېب ایته دیدیلر. افغانستان طالبلر قۉلیگه سقوط قیلگنیدن ایکّی ییل اۉتدی. بو مدت ایچیده اوشبو گروه نینگ رژیمی هیچ بیر دولت و مملکت تامانیدن رسمیتگه تانیلمه‌دی.
طالبلر رسمیتگه تانیلیش و اۉزلریدن مردمی چهره کۉرسه‌تیش مقصدیده سیاسی چهره‌لر همده سابق دولت بلند مرتبه‌لی رسمیلری نینگ اولکه‌گه قیتیب کېلیشی بۉییچه بیر کمیسیون ایجاد قیلدی. بو کمیسیون نینگ ادعا قیلیشیچه، بونینگ تاسیس بۉلگنیدن بویان افغانستان سابق حکومتی نینگ بلند مرتبه‌لی رسمیلریدن ۶۸۰ نفر قیتیب کېلگن دیر. طالبلرنینگ سیاسی شخصیتلر بیلن علاقه قوریش کمیسیون سۉزلاوچیسی احمدالله وثیق، نېچه وقت آلدین بو گروه نینگ دعوتی اساسیده وزیرلر، وزیرلیک معینلری وسابق خوفسیزلیک کوچلری نینگ بلند مرتبه‌لی رسمیلری سطحیده‌گی آدملر مملکتگه قیتیب کېلدیلر دېب ایتگن اېدی. شونینگدیک او، بیر قنچه شخصیتلر جمله‌دن سیاستچیلر و سابق دولت نینگ بلند مرتبه‌لی رسمیلری افغانستانگه قیتیش اوچون فرملر تۉلدیرگنلر، اولرهم تېزده مملکتگه قیته دیلر دېب ادعا قیلگن. اېنگ ینگی موردده پارلمان نینگ اۉن بېشینچی دوریده سرپل خلقی نینگ نماینده‌سی پاینده محمدعرب ایکّی کیشینی قتل اېتگن لیک عیبی بیلن اعدامگه حکوم قیلینگن بیر چاغده، طالبلر سیاسی شخصیتلرنی مملکتگه چقیرگن و اولرگه مصونیت کارت بېریلیشینی تیلگه آلماقده‌لر. محلی منبعلرنینگ ۸ صبح گزیته‌سیگه ایتیشیچه، سابق دولت نماینده‌لر مجلسی عضوی و محلی قوماندانلردن بیری اۉچ آلیش مقصدیده اعدام بۉلیش حکمینی صادر قیلگنلر. منبع، طالبلر بو حکمنی سابق حکومت نینگ اوشبو بلند مرتبه‌لی رسمیسینی میلادی ۹۰- ییللرده دشت لیلی اورشیده قۉلی بارلیککه عیبلب اونی بو تۉغریده حکمنی صادر قیلگن دېدیلر. طالبلر افغانستانده حکمرانلیککه کېلگندن کېین، سیاسی چهره‌لر قیتیشی اوچون کمیسیون ایجاد قیلدیلر. بو گروه نینگ ادعاسی اساسیده مذکور کمیسیون قوریلگندن بېری افغانستان سابق دولت بلند مرتبه‌لی رسمیلریدن ۶۸۰ کیشی مملکتگه قیتیب کېلیشگن.
محلی منبعلر، پاینده محمد اۉن بېشینچی دورده افغانستان نماینده‌لر مجلسیده سرپل نینگ نماینده‌سی بۉلگن دېدیلر. او ملی بیرلیک حکومتی زمانیده بیر مدت اجراییه ریاستی نینگ مصلحتچیسی هم بۉلگلن. منبع نینگ کۉپه‌یتیریشیچه، سابق بو نماینده نینگ ایناغه‌سی افغانستان شمالیده‌گی تانیقلی قوماندانلردن سنه‌له‌دی. طالبلر پاینده محمدعرب نینگ «عبدل چریک» ناملی ایناغه‌سینی چمه‌سی ۲۳ ییل آلدین طالبلر بیلن بۉلگن اوروشلرده افغاستان ملی اسلامی جنبش حزبی رهبری مارشال دوستم یېتکچیلیگیده حربی کوچلرنینگ کتّه قوماندانلریدن بۉلگن دېب ایته‌دیلر. منبعلرنینگ ادعا قیلیشیچه، اوشبو محلی قوماندان نینگ ایناغه‌سی اۉشه زمانده بو کوچلر بیر بۉلیمی نینگ مسوولیتی ذمه‌سیده بۉلگن دشت لیلیده بو گروه نینگ قوماندانلری اۉلدیرگنلیکده عیبلنگن طالبلر آرقلی. مذکور گروه ایسه انتقام اوله‌راق اونینگ ایناغه‌سینی اعدامگه حکم قیلگن. منبعلرنینگ بیلدیریشیچه، جمهوریت تیزیمی طالبلر قۉلیگه اۉتگندن کېین سابق بو نماینده نینگ ایناغه‌سی امریکاگه پناهنده بۉلگن. عین حالده، منبعلر ۸ صبح کونده‌لیگیگه تصدیقلگن بیر نامه‌ده، ایکّی کیشی مدعی پاینده محمدعرب ایکّی نفرنی قتل قیلگن دېب «شهادت» بېرگنلری قید اېتیلگن. طالبلر مذکور نامه‌ده اوشبو شخصلرنی شاهد صفتیده تانیشتیرگنلر، لېکن شخصلر قچان و کیم تامانیدن قتل اېتیلگنی حقیده تفصیلا بېریلمه‌گن. اوشبو نامه‌ده طالبلرنینگ جوزجانده‌گی ابتداییه محکمه‌سی «نفس قصاصینی» مدعیلرنینگ ایکّی کیشیسی شهادتی اساسیده سابق دولت نماینده‌لر مجلسیده سرپل ولایتی نینگ سابق نماینده‌سی پاینده محمد اوستی صادر قیلگن. بو حجتگه قره‌گنده، طالبلر قاضیسی شونده‌ی حکم قیلگن دیر: «|طالبلر| تامانیدن جوزجان شهری ابتداییه محکمه جزایی دیوانی نینگ عملده‌گی قاضیسی، محمدعظیم اۉغلی محمدنادر و محد نادر اۉغلی مېن مولوی محمد دین محمدی ماذون بالحکم غیر معزول من، شهادت اساسیده مفتیمدن فتوا آلگندن کېین، جوزجان ولایتی شهری ابتداییه محکمه ریاستی نینگ ۲۵/۲/۱۴۴۵ یک‌شنبه کونی توشدن آلدین ساعت ۱۱ ده قاضیلر مجلسیده بۉلگن قضاء حضوریده حقیقی و خصمین حضوریده خالمراد اۉغلی هییت‌علی و هییت علی اۉغلی عبدالمجید مدعی محمد عظیم اۉغلی محمددین و محمدین اۉغلی بهاو الدین قضاء الزامگه حکم قلدیک که محکوم علیه و موکل و اونینگ ادعاسی اساسیده حاجی پاینده اسلمی کیشی نفسنی قصاص قیلگنی اوچون جزاله‌نیشگه محکوم قیلیندی.»
عین حالده، بوندن آلدین سابق حکومت مردمی کوچلر قوماندانلریدن یماق خالد طالبلرنینگ سیاسی شخصتلر بیلن علاقه قورش کمیسیونی دعوتی و فاریاب ولایتی نینگ محلی قوماندانلریدن بیری نظام‌الدین قیصاری واسطه‌چیلیگیده مملکتگه قیتگن سۉنگ اۉلدیریلدی. بوندن آلدین هم افغانستاننی قوتقریش عالی مقاومت کېنگشی سۉزلاوچسی ۸ صبح کونده‌لیگیده کیشلر شخصی ایشلرینی بجریش مقصدیده طالبلرنینگ دعوتی بیلن افغانستانگه قیتیب باردیلر، لېکن ایشلرینی بجرگندن سۉنگ قیته‌دن مملکتنی ترک قیلیب چیقدیلر.
طالبلر بوندن آلدین، بو گروه نینگ غایبده‌گی رهبری ملا هبت الله آخوندزاده بویروغی اساسیده ایکّی کیشینی عامه خلق حضوریده اعدام قیلدی. «قتل قصاصی» نینگ سۉنگی موردی سه‌شنبه کونی ۳۰- جوزا لغمان ولایتیده بو گروه آرقلی اجرا قیلیندی. طالبلرنینگ آچیق روشده‌گی اعدام حکمی بیرینچی مرته فراه ولایتیده اجرا قیلیندی. بونده طالبلر رییس الوزراء اقتصاد اۉرین باسری عبدالغنی برادر قۉشمچه بو گروه نینگ ایچکی ایشلر وزیری سراج الدین حقانی هم اشتراک قیلگن اېدی. طالبلر سۉزلاوچیسی ذبیح الله مجاهد اوشبو قصاص اۉق اوزیش «کلاشینکوف« آرقلی عملگه آشیریلدی دېب ایتگن اېدی. بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی نینگ باش کاتبی آنتونیو گوترش بیر ایرکک طالبان آرقلی عامه خلق حضوریده اعدام قیلینگیندن جدی خواطر بیلدیریب و طالبلردن بونده‌ی جزالشلر توخته‌تیلیشینی سۉره‌گن اېدی.
