با گذشت بیش از دو هفته، شمار زیادی از زلزلهزدهگان و خانوادههای آسیبدیده، از مشکلات روانی شکایت دارند. برخی از افراد که از زلزله آسیب دیدهاند، روایتهای تلخ و دردناک زمینلرزه هنوز روح و روان آنان را میآزارد و هر لحظه مرگ عزیزانشان را در پیش چشمهای خود مجسم میسازند. با این حال، داکتران میگویند که آسیبهای حوادث طبیعی و از دست دادن نزدیکان جدی است و زلزلهزدهگان نیاز به همدردی اجتماعی و مراقبت صحی دارند. مسوولان در شفاخانه حوزهای هرات میگویند که در دو هفته گذشته حدود یکهزار و ۵۰۰ تن به دلیل مشکلات روحی و روانی به این شفاخانه مراجعه کردهاند که از این میان ۵۰۰ تن آنان بستری شدهاند. زنان و کودکان نیز مشمول بیماران روانی هستند که وضعیت تعدادی از آنان بد گزارش شده است.
بیشتر از دو هفته از سه زمینلرزه قدرتمند و دهها پسلرزه در هرات میگذرد. این زمینلرزهها علاوه بر این که جان صدها تن را گرفت و خسارات هنگفت مالی برجا گذاشت، باعث ناسلامتی روحی و روانی باشندهگان هرات نیز شده است.
شماری از باشندهگان هرات میگویند که زمینلرزههای پسین در این ولایت زندهگی را به کام آنان تلخ کرده و بیشتر افراد به مشکلات روحی و روانی دچار شدهاند. باشندهگان هرات میگویند که شبها کابوس میبینند و خواب منظم و سالمی ندارند. آنان تصریح میکنند که صدای لرزش زمین هر لحظه در ذهن و روانشان مجسم میشود.
محمد نبی، یکی از باشندهگان ولسوالی گلران هرات، میگوید که دچار مشکلات روحی و «عصبی» شدید شده است. او میافزاید که پس از زمینلرزههای پیهم هرات، او و سایر همسایهگانش به مشکلات روحی دچار شدهاند و آرامش از زندهگیشان ربوده شده است. محمد نبی تاکید میکند که روزها و شبها ناخودآگاه از جایش بلند میشود و بلند چیغ میزند.
این باشنده متاثر از زلزله فاجعهبار هرات میگوید: «زمینلرزه که از روز اول شروع شد، ترقس [صدا] میکرد، از زمین خاک بهدر میشد، دنیا را خاک گرفته بود. مردم همه پریشان و مریض شدند. روح و روانشان آسیب دیده است. شبها تا صبح همه ما بیداریم. قریهها خراب شده و همه برادرهایی که دسترسی دارند کمک کنند تا داکترها تلاش کنند از خرد تا کلان همه مریض شدهایم. همه میترسند، فکر میکنند که همین لحظه زلزله میشود و وضعیت بچههای خرد ما خیلی خراب شده است.»
همچنان زمينلرزههای شدید و پسلرزههای آن سبب شده است تا شمار زیادی حتا توانایی رفتن به خانههای خود را نیز از دست دهند. مریم، یکی از باشندهگان ناحیه ششم هرات است. او میگوید که پس از زمینلرزههای شدید روانش آسیب دیده و حتا پس از مراجعه به داکتر و استفاده از دارو از وضعیت روحی و روانی مناسبی برخوردار نشده است.
خانم مریم در صحبت با ۸صبح میگوید: «اصلاً این زلزلهها برایم مشکل عصبی خلق کرده که جرأت نمیکنم به خانه بروم. هی وقتی میخواهم بروم، فکر میکنم که حالا زلزله میشود. در همین روزها روزی دو دفعه تا دروازه حویلی میروم؛ اما وقتی میخواهم داخل خانه شوم فکر میکنم، زمین میلرزه و زلزله شده، پس بیرون میشوم. داکتر رفتم، دوا داد و گفت که تشویش نکن. این بهدست خودم نیست. خیلی ترسیدهام و روزها احساس میکنم زمین شور میخورد.»
مسوولان در شفاخانه حوزهای هرات نیز تایید میکنند که شمار بیماران روحی و روانی در این ولایت افزایش بیپیشینه یافته است. به گفته آنان، پس از زمینلرزههای شدید موج عظیمی از باشندهگان این ولایت برای درمان به این شفاخانه مراجعه کردهاند.
یکی از داکتران در شفاخانه حوزهای هرات که به دلیل مشکلات امنیتی نمیخواهد نامش فاش شود، میگوید که در دو هفته گذشته یکهزار و ۵۰۰ تن که به بیماریهای روحی و روانی مبتلا شدهاند، به این شفاخانه مراجعه کردهاند.
این داکتر میگوید: «دو هفته میشود که حدود یکهزار و ۵۰۰ تن که به مشکلات روحی و روانی دچار شده بودند به بخش صحت روانی شفاخانه حوزهای مراجعه کردند که وضعیت ۵۰۰ نفر خیلی وخیم بود و مجبور شدیم بستری کنیم. در میان کسانی که به بخش صحت روانی مراجعه کردند، زنان و کودکان زیاد بودند و وضعیت تعداد زیادی از آنان خوب نبود.»
دفتر هماهنگکننده کمکهای بشردوستانه سازمان ملل متحد (اوچا) پیش از این گزارش داده است که هفتهزار و ۵۰۰ زن باردار که بسیاری از آنان اعضای خانوادههای خود را در زلزله هرات از دست دادهاند، به کسی نیاز دارند که به آنان گوش دهد و کمک کند تا با آسیبهای روحی خود کنار بیایند.
صندوق جمعیت سازمان ملل متحد (UNFPA) نیز اعلام کرده که زنان زلزلهزده با خطرات افزایش مرگومیر مادران، خشونت مبتنی بر جنسیت و گرسنهگی مواجه هستند. این سازمان برای حمایت از آسیبدیدهگان این زلزله ۱۱.۶ میلیون دالر کمک درخواست کرده است.
داکتران میگویند که زلزله هرات تا زمان زیادی روح و روان باشندهگان این ولایت و بهویژه آسیبدیدهگان را میآزارد و آنان نیاز به دستگیری و کار بیشتر در عرصه صحت روانی دارند.