هفته گذشته جیونیوز پاکستان گزارش داد که ثناالله غفاری مشهور به شهاب المهاجر، امیر شاخه خراسان داعش، در کنر افغانستان کشته شده است. خبر کشته شدن شهاب المهاجر در همان ساعات نخست با شک و تردیدهای فراوان روبهرو بود. به غیر از جیونیوز هیچ رسانه معتبر دیگری این خبر را نشر نکرد. نشر نشدن خبر کشته شدن امیر شاخه خراسان داعش توسط رسانههای معتبر، ناظران را بیشتر از قبل به این قضیه مشکوک کرده است. از سوی دیگر، نه دولت پاکستان رسماً اعلام کرده که شهاب المهاجر را کشته است و نه هم طالبان رسماً در این مورد چیزی گفتهاند. در این میان، فقط افراد رسانهای طالبان در شبکههای اجتماعی کشته شدن شهاب المهاجر را تایید کردهاند.
براساس اطلاعات، ثناالله غفاری باشنده اصلی ولسوالی شکردره کابل است و به لحاظ قومی پشتون و از قبیله خروتی است. او در حال حاضر 33 سال سن دارد و از دانشکده مهندسی فارغ شده است. او قبل از این که در سال ۲۰۲۰ بهجای عبدالله اورکزایی بهعنوان امیر داعش خراسان تعیین شود، مسوولیت ولایت کابل این گروه را بر دوش داشت. در ساختار تشکیلاتی شاخه خراسان داعش هر کسی که مسوول کابل باشد، نایب امیر نیز است. او سالهای طولانی در کابل فعالیت کرده و چون کابل زادگاهش میباشد، اشراف کافی بر محیط عملیاتی خود دارد.
شهاب المهاجر قبل از پیوستن به داعش خراسان، رهبری یک حلقه عملیاتی شبکه حقانی را در کابل بر عهده داشته است و از دیر زمانی روابط نزدیکی با این شبکه دارد. این نکته نیز حایز اهمیت است که بسیاری از اعضای گذشته و حال داعش خراسان سابقه عضویت در شبکه حقانی را دارند. در بعضی از مقاطع زمانی این دو گروه همپوشانی بسیار استراتژیک داشتند و از تاکتیک نقاب در حملات خود استفاده میکردند.
زمانی که گروه طالبان با ایالات متحده امریکا وارد مذاکرات صلح شد و در دوحه تعهد سپرد که روابط خود را با سایر گروههای تروریستی قطع میکند، این درست زمانی بود که شبکه حقانی و داعش خراسان همپوشانی داشتند و از تاکتیک نقاب بهره میبردند. تاکتیک نقاب به شیوه عملیاتی مشترک شبکه حقانی و داعش در همان بازه زمانی اشاره دارد. طالبان برای این که از سوی جامعه بینالمللی زیر فشار قرار نگیرند و از جانب دیگر بر دولت وقت افغانستان فشار بیشتر وارد کنند، از این تاکتیک استفاده میکردند. بعد از انجام حمله توسط تیمهای عملیاتی شبکه حقانی، مسوولیت حمله را داعش خراسان بر عهده میگرفت. این در حالی بود که در آن زمان داعش خراسان بهشدت تضعیف شده بود و این گروه به لحاظ لوجستیکی توانایی اجرای چنین حملات را نداشت. این همپوشانی استراتژیک به طالبان اجازه میداد که با نقاب داعش خراسان بهراحتی مراکز عمومی را هدف قرار دهند. حمله مرگبار بر شفاخانه مادران در دشت برچی کابل که توسط دکتران بدون مرز اداره میشد، یکی از این گونه حملهها بود.
براساس گزارشها، هنوز هم بعضی از ارکان اصلی داعش خراسان با شبکه حقانی روابط نزدیک دارند. به نقل از منابع، ثناالله غفاری یا همان شهاب المهاجر هنوز هم در کابل است و به احتمال فراوان، توسط شبکه حقانی محافظت میشود. سوالی که اینجا پیش میآید این است که چرا شبکه حقانی از ثناالله غفاری محافظت میکند؟ در جواب این سوال میتوان چند فرضیه را مطرح کرد.
ثناالله غفاری از اعضای قدیمی شبکه حقانی است و شاید هنوز با این شبکه تعامل و ارتباط دارد. از سوی دیگر، بسیاری از افراد داعش خراسان، طالبان ناراضی هستند. شاید شبکه حقانی تلاش میکند از طریق شهاب المهاجر و سایر افراد نزدیک به خودش در میان شاخه خراسان داعش نفوذ داشته و از تحولات و جریانات این گروه آگاه باشد. اگر از زاویه دیگر ببینیم، شاید شبکه حقانی میخواهد با اعمال نفوذ در درون داعش خراسان، با جناح طالبان قندهاری بر سر تقسیم قدرت چانهزنی کند. از سوی دیگر، تمام سران داعش خراسان که در این مدت به دست طالبان کشته شدهاند، کسانی بودهاند که با امیر بودن ثناالله غفاری مشکل داشتهاند. ثناالله غفاری به لحاظ عقیدتی سلفی نیست، در حالی که شرط اول امیر شدن در داعش خراسان سلفی بودن است. او حنفی مذهب است و همین مساله سبب شده است تا مشکلات زیادی میان او و سایر فرماندهان این گروه بهوجود بیاید و در نتیجه، فرماندهان سلفی به او بیعت نکنند. ثناالله غفاری در میان فرماندهان ارشد این گروه جوانترین است و این موضوع یکی دیگر از عوامل اختلافات است. از سویی هم، غفاری به تشکیل دولت اسلامی و خلافت باوری ندارد که این موضوع نیز سبب اختلافات میان وی و سایر فرماندهان ارشد داعش خراسان شده است. برگ برنده غفاری در این بازی، رابطه او با هسته اصلی داعش در خاور میانه است. او رابطه نزدیکی با حلقه فرماندهی در عراق و شام دارد.
ادعای کشته شدن او در ولایت کنر جالب است. او با ابوبکر الباجوری، امیر ننگرهار داعش خراسان، مشکل دارد و مرکز قدرت الباجوری کنر است. وقتی او با الباجوری مشکل دارد، چرا به این ولایت برود؟
حسین احسانی، پژوهشگر گروههای بنیادگرای اسلامی، باور دارد که هنوز خبر کشته شدن غفاری تایید نشده است و در شبکههای اجتماعی این گروه نشانههای چنین اتفاقی دیده نمیشود. در گذشته، پس از کشته شدن یکی از فرماندهان ارشد داعش، در گروههای شبکههای اجتماعی نوعی عزاداری دیده میشد که تا کنون چنین چیزی دیده نشده است. آقای احسانی میگوید: «با توجه به مهارتهای ثناالله غفاری در فعالیتهای مخفی و زیرزمینی، به نظر نمیرسد او کشته شده باشد.»
لازم به ذکر است که شهاب المهاجر از جمله تروریستانی است که نهاد پاداش برای عدالت ایالات متحده امریکا در بدل اطلاعاتی که منجر به دستگیری و یا مرگ او شود، 10 میلیون دالر در نظر گرفته است.