طالبان در نزدیک به سه سال گذشته به صورت متواتر متهم به قومگرایی، انحصارطلبی و ستم بر اقوام غیرپشتون شدهاند. در تازهترین مورد، جنگجویان پشتونتبار طالبان که برای از بین بردن کشتزارهای کوکنار در روستای قرلق ولسوالی درایم ولایت بدخشان رفته بودند، یک تن از باشندهگان محل را کشتند و یک تن دیگر را زخمی کردند. این رویداد خشم باشندهگان محل را برانگیخت و دامنه اعتراضات به ولسوالی ارگوی این ولایت نیز کشیده شد. در اعتراضات مردمی روز گذشته، طالبان پشتونتبار با شلیک بر تجمع اعتراضی مردم در ارگو یک تن را کشتند و دو تن دیگر را زخمی کردند. با این حال، معترضان خواستار ترک فوری طالبان پشتونتبار از این دو ولسوالی شدهاند. آنان گفتهاند که این گروه باید «قاتلان» دو باشنده محل را بهگونه علنی مجازات کند. این معترضان ادعا کردهاند که طالبان پشتونتبار حریم خصوصی مردم را نقض میکنند و نیز به عزت و کرامت باشندهگان این ولسوالی تعرض کردهاند. به گفته آنان، طالبان پشتونتبار با لحن طعنهآمیز مردم را «پشتارهکش و بارکش قطغنیها» خواندهاند. این اعتراضها موجی از واکنشهای چهرههای سیاسی را نیز بهدنبال داشته است. آنان، خشم مردم را نتیجه سیاستهای ستمگرانه طالبان خوانده و ابراز امیدواری کردهاند که این حرکتها باعث قیام سراسری علیه این گروه شود.
طالبان در بیش از دوونیم سال گذشته بارها متهم به قومگرایی، ستم بر اقوام غیرپشتون و نقض گسترده حقوق بشری شدهاند. این گروه اما رژیم خود را «اسلامی و افغانی» خوانده و تاکید کرده که در حاکمیت آنان همه اقوام از حقوق مساوی برخوردارند.
در تازهترین مورد، شماری از جنگجویان پشتونتبار طالبان که براساس ادعای این گروه، برای تخریب مزارع کوکنار به ولسوالیهای درایم و ارگوی ولایت بدخشان رفته بودند، پس از کشتن دو باشنده محل با واکنش و اعتراضات گسترده مردمی روبهرو شدند.
منابع محلی میگویند که جنگجویان پشتونتبار طالبان به بهانه از بین بردن کوکنار، به خانههای مردم داخل شده و زنان و مردان کهنسال را لتوکوب کردهاند. به گفته منابع، جنگجویان طالبان زمانی که با خشم مردم روبهرو شدهاند یک تن را در روستای قرلق ولسوالی درایم، که از قوم اوزبیک بوده، کشتهاند.
پس از کشته شدن این مرد، دهها تن از باشندهگان روستای قرلق بهشمول افراد کهنسال دست به اعتراض گسترده زدهاند. به گفته باشندهگان محل، طالبان پشتونتبار در روستاهای «خندانشهر، گلکی، لنگر و پنگانی» ولسوالی درایم نیز مردم را لتوکوب و تحقیر کردهاند.
معترضان در روز نخست اعتراضاتشان با شعار «مرگ بر امارت» و «ما طالبان را نمیخواهیم»، به شکل بیپیشینه علیه طالبان شعار دادهاند و با حمل تابوت فرد کشته شده، این گروه را متهم به نقض حریم خصوصی و بیحرمتی به زنان و بزرگان خود کردهاند.
منابع محلی میگویند که طالبان پس از این اعتراض چندین تن از بزرگان قومی و موسفیدان محلی را به بهانه میانجیگری با خود برده و زندانی کردهاند. پس از این اعتراض، صدها تن از باشندهگان روستاهای مختلف ولسوالی ارگوی ولایت بدخشان نیز روز گذشته دست به اعتراضات گسترده زدهاند.
اعتراضکنندهگان در ولسوالی ارگو خشم و انزجار خود را نسبت به رژیم طالبان ابراز کردهاند و خواستار ترک طالبان بهویژه طالبان پشتون از این ولسوالی شدهاند. منابع مردمی میگویند که در نتیجه شلیک طالبان پشتونتبار بر تجمع مردمی یک جوان بهنام عبدالباسط فرزند عبدالناصر، باشنده روستای «نوآباد گندهچشمه» کشته شده و دو تن دیگر زخمی شدهاند.
یک منبع مردمی که نمیخواهد نامش در گزارش ذکر شود، در صحبت با روزنامه ۸صبح میگوید: «طالبهای پشتون به ولسوالیهای درایم و ارگو رفتند و مردم به تخریب کوکنار بحثی ندارند؛ اما اینها [طالبهای پشتونتبار] میروند دروازههای خانههای مردم را بدون اجازه ایلا [باز] میکنند و داخل خانههای مردم میشوند. آیا مردم در داخل خانه خود کوکنار کشت میکند؟»
منبع میافزاید: «طالبهای پشتون در منطقه بی عزتی کردند، این کار سبب خشم مردم شده، طالبها که خود را مسلمان میگیرند چگونه بدون اجازه داخل خانه مردم میشوند و بر عزت مردم میتازند. مردم اعتراض نکند چه کند؟»
همزمان، در ویدیوهایی که در اختیار ۸صبح قرار گرفته نیز دیده میشود که مردم با خشم و انزجار فراوان بهرغم تیراندازی طالبان تجمع کردهاند و خواستار بیرون شدن طالبان بهویژه طالبان پشتون از این ولسوالیها شدهاند.
در ویدیویی که به ۸صبح فرستاده شده، یکی از باشندهگان ارگو به زبان اوزبیکی از رژیم طالبان بهخاطر اعزام طالبان پشتون به این منطقه انتقاد میکند. او میگوید: «بدخشان خودش طالب ندارد؟ چرا قومهای پشتون میآیند به خانه ما و به عزت ما تاختوتاز میکنند؟»
در نوارهای تصویری که از جریان اعتراضات دو روزه در دو ولسوالی بدخشان منتشر شده، سخنرانان مدعی شدهاند که طالبان به «عزت، خون و کرامت» انسانی باشندهگان محل بیحرمتی کردهاند و زنان و افراد دارای معلولیت و مردان کهنسال را مورد لتوکوب قرار دادهاند.
یکی از معترضان در تجمع مردمی در ولسوالی درایم میگوید: «تهدید و لتوکوب طبقه اناث در گلکی صورت گرفته است. دیوارهای مردم چپه شده است. پیر سید نجمالدین در حالی که یک انسان معلول است مورد لتوکوب قرار گرفته است.»
این معترض از تحقیر و توهین طالبان نیز سخن میگوید. او میافزاید: «طالبهای پشتون برای مردم ما میگویند که وظیفه شما بارکشی و پشتارهکشی در قطغن است. او برادر کوکنار تخریب کردید بکنید، اما گندم مردم را چرا خراب میکنید؟ شرشم و لوبیای مردم را لگدمال کردید. مردم غریب چه بخورند؟»
همزمان یک معترض دیگر میگوید: «مردم در پهلوی این نظام [طالبان] ایستادهاند، اما طالبان به آبروی مردم، به خون و کرامت انسانی مردم ارج نمیگذارند. ما در برابر نظام [رژیم طالبان] کدام گپی نداریم، خون مردم را ریزاندهاند، امنیت ما را از بین بردهاند، وحشت و بربریت را در منطقه برپا کردهاند.»
از سوی دیگر، یک منبع در زمان نشر این گزارش گفته است که باشندهگان ولسوالی ارگوی ولایت بدخشان تصمیم گرفتهاند که امروز یکشنبه، ۱۶ ثور، دست به تجمع گسترده بزنند و قطعنامهای را در این مورد به خوانش بگیرند.
این منبع میافزاید که اعتراضات مردم خودجوش بوده و موضعگیری چهرههای سیاسی در آن دخیل نبوده است. او میگوید: «در قطعنامه نوشته شده که طالبهای پشتون از محیط و منطقه ما بیرون شوند. آنان حریم خصوصی مردم را نقض میکنند، مردم را مورد آزارواذیت قرار میدهند و طالبها کسانی را در این ولسوالی تعیین کنند که زبان مردم را بفهمند و به فرهنگشان احترام کنند. همچنان در قطعنامه خواسته شده که قاتلان را به مردم تحویل دهند.»
منبع تاکید میکند که در قطعنامه باشندهگان ارگو تصریح شده که آنان تحت هیچ شرایطی پس از این افراد بیگانه را در منطقه خود نمیپذیرند و در صورت سرپیچی طالبان از این خواست، آنان به اعتراضات خود ادامه خواهند داد.
همچنان معترضان در ولسوالی درایم نیز قطعنامهای را به طالبان فرستادهاند و در آن خواستار ترک فوری طالبان پشتونتبار از بدخشان و به صورت کلی از این ولسوالی شدهاند. آنان از رژیم طالبان خواستهاند که جنگجویانی را که باعث قتل یک تن در روستای قرلق شدهاند، به صورت علنی مجازات کند و نیز قوماندان امنیه این گروه برای درایم برطرف شود.
این در حالی است که معترضان روز گذشته با هیات مذاکرهکننده طالبان گفتوگو نکرده و نیز به آنان اجازه ورود به مناطق خود را ندادهاند.
در همین حال، شماری از چهرههای سیاسی و مقامهای حکومت پیشین از اعتراضات مردم علیه طالبان در بدخشان حمایت کردهاند. آنان طالبان را به اعمال ستم و تبعیض متهم کرده و گفتهاند که این اعتراضها امیدی برای «رهایی از چنگال افراطیت و ظلم» طالبان است.
رحمتالله نبیل، رییس عمومی سابق امنیت ملی افغانستان، از اعتراضات ضدطالبان حمایت کرده است. او در شبکه اجتماعی ایکس نوشته است: «قیام عمومی مردم افغانستان میتواند امیدی برای رهایی از چنگال افراطیت و ظلم طالبان باشد. مردمی که طعم تلخ ستم و تاریکی را چشیدهاند، اکنون عزم خود را برای رهایی جزم کردهاند و ولایت سلحشور بدخشان پیشقراول این مبارزه شد.»
عارف رحمانی، نماینده مجلس نمایندهگان پیشین، گفته است: «هیچ حکومت بر خون و تجاوز و تحقیر استوار نشده است.» او در صفحه ایکس خود نوشته است که اعتراضات باشندهگان ولسوالیهای درایم و ارگوی بدخشان به روشنی نشان داد که مردم از «ظلم، جنایت، تجاوز، قتل، غارت و توهین و تحقیر» طالبان به ستوه آمدهاند. به گفته او، ستم طالبان بر مردم سبب شده که بهرغم سرکوب شدید این گروه، مردم بیزاری و نفرت خود را نسبت به طالبان در خیابانها فریاد بکشند و جسورانه تجمعات اعتراضی برگزار کنند.
گفتنی است که اعتراضکنندهگان در ولسوالیهای درایم و ارگو در حالی خواستار اخراج طالبان پشتونتبار از مناطقشان شدهاند که طالبان بهدنبال افزایش اعتراضات، جنگجویان تازهنفس خود را از ولایتهای تخار و کندز برای سرکوب معترضان فرستادهاند.
منابع محلی در بدخشان تایید میکنند که صدها جنگجوی تازه نفس با تجهیزات و امکانات پیشرفته نظامی به رهبری، عبدالکریم، معاون قول اردوی عمری این گروه، به ولایت بدخشان رفتهاند.
این در حالی است که باشندهگان درایم و ارگو میگویند که اعتراضات آنان در برابر طالبان بهخاطر بیحرمتی و لتوکوب مردم از سوی جنگجویان این گروه است. به گفته آنان، مردم از تخریب مزارع کوکنار خشمآگین نشدهاند، بلکه از برخورد قومی و طعنهآمیز این گروه به ستوه آمدهاند.