سورگون ده‌گی حکایه‌چی، افغانستان عیاللری نینگ زوره‌وانلیک اوتمیشینی یازه‌دی
خراسانی
افغانستان نینگ طالبان قولی گه قولشی بو مملکت اهالیسی اینیقسه عیاللر اوچون هلاکتلی فاجعه سنله‌دی. طالبان نینگ کیتمه-کیت زوره‌وانلیک و چیکلاولری عیاللر مسلم حقلرینی قولدن بیریش گه سبب بولگن، بو چیکلاولر اولر گه هر کونی کابوس نی تکرار قیله‌دی. اینگ یامانی ملَکه‌لی کیشی‌لر نینگ قاچیسی، عیاللر حکایتینی آچیق و عیاللیک تیلی بیلن بیان قیله‌دیگنلر یورت بیلن خیرلشدیلر. پارلاق کیله‌جک اوچون قلم تیبره‌ته دیگن مینگلب عیال دن حاضر یالغیز سان-سناق‌سیزی سورگون حالت ده حکایه‌چیلیک قدرینی انگلب، ایشلری گه دوام بیرماقده‌لر.
۱۹-آگست، طالبان نینگ حاکمیت تیپه‌سیگه ایریشگن تورتینچی کیچه، افغانستان ده انسان حقلری تامینلنیشی اوچون ییللر کوره‌شگن مرسل سیاس، اوشبو کیچه نینگ یریمی ده یورتی بیلن خیرلشیب و فرانسه ده مهاجر بولدی. او حقوق فاکولته‌سیدن لیسانس درجه ده فارغ بولیب و افغانستان دن شاشیب کیتیشی بیلن خلق‌ارا مناسبت‌لر ساحه‌سیده ماسترلیک تحصیلی نی یریم قالدیردی. سیاس او زمان هر کونی عیاللر نینگ زوره‌وانلیک قضیه‌لری بیلن باش اوریب و بیرکون کیلیب اولر نی دنیا ده‌گی‌لر گه ایتیش اوچون نوت آلردی.
بیر قطار کیشی‌لر اوچون یورت دن اوزاقلش سورگون بولسه ده، بیراق اونینگ اوچون بونده‌ی ایمس. سیاس مملکت عیاللریدن فرسنگ‌لر اوزاق بولسه ده، لیکن اولر نینگ اونیتمه‌ی استرسلی و خبرنگارلیک ساعت‌لر چه ایشی یانیده، تقدیرلری نامعلوم افغانستان‌لیک عیاللر نینگ حکایت‌لرینی یازیش گه اورینه‌دی.
ینگی‌لیکده «Qui Entendra Nos Cris?» یا «کیم بیزنی فریادلریمیزنی ایشیته‌دی؟» عنوانیده فرانسه‌وی تیلی ده کتاب یازگن؛ بو کتاب عایله‌وی و جندر اساسیده‌گی زوره‌وانلیک قربان‌لری بولگن عیاللر نینگ ۱۰ته حکایه‌سینی اوز ایچیگه آلگن.
بو کتاب نینگ مقدمه‌سی فرانسه ده مقیم امریکالیک فیلسوف Ayyam Sureau قلمی گه منسوب، اوشبو کتاب ده مؤلف نینگ افغانستان ده‌گی اجتماعی و عایله‌وی زوره‌وانلیک‌لرنی باشیدن کیچیرگن حیاتی حکایه‌سی هم اورین آلگن.
مرسل سیاس نینگ ایتیشیچه، کتاب نی فارس تیلی ده یازگن بیراق فرانسه‌وی تیلی ده اوزگرگن و ییتّی مینگ نسخه ده باسیلیب چیققن. او ۲۰۱۷-ییل افغانستان انسان حقلری کمیسیونی عیاللر بولیمی اداره‌سی گه ایشگه کیریب و جندر و عایله‌وی زوره‌وانلیک حجت‌لر اوستیگه ایشلر ایدی. سیاس مینگلب عیال بیلن مصاحبه و ایشلرینی حل قیلگن.
بو بولیم ده نیچه ییل ایشلش بیلن، نهایت زوره‌وانلیک جمعیت ده نهادینه بولیب و یالغیز تعلیم آرقه‌لی بنیادی اوزگریش کیلتیریش گه ایشانگن. کیین ایسه انسان حقلری تعلیم بوییچه بولیمی گه ایشگه کیریش اوچون عریضه بیره‌دی و افغانستان نی ترک ایتگونچه، ییتکیرمه‌لر، قاضی‌لر، سارنواللر، مدافع وکیللر، خوفسیزلیک نهادلر، معلم‌لر طلبه‌لر و برچه قشر بیلن ایشله‌یدی.
شو بیلن بیرگه، او نینگ حکایه‌لری ده ایرککلر تامانیدن صادر بولگن و بعضن ایسه عیاللر نینگ قولی بولگن زوره‌وانلیک تورلری دهشتلی دیب تصویر ایتیلگن. بو زورهوانلیکلر ایسه اوز جانیگه قصد قیلیش، جنسی زورلش، باشنی تراش‌لش، قانونی یاشنی تولدیرمسدن تورموش گه چیقریش، طویله ده باله دنیا گه کیلتیریش و جبر کورگن عیال نی کسلخانه گه یاتقیزیش دن عبارت دیر.
مرسل سیاس نینگ ایشانچی گه کوره، بو کتاب انسان حقلری ساحه‌سیده تحقیقی یخشی منبع بولیشی ممکن؛ چونکه او ایش باشله‌گنیدن بیری افغانستان ده‌گی عیاللر قنده‌ی زوره‌وانلیک بیلن یوزمه یوز و حتا بوتوغریده سوزلش دن قورقیشلرینی پیقه‌گن. بیر قطار عیاللر بونده‌ی واقعه‌لر نی ایتیش نی حیا بیلیشه‌دی.
افغانستان قضیه‌لری خلق‌ارا همجمعیت ده استه‌سیکین اونیتیلماقده ایکن، فرانسه‌وی تیل نی دنیا سیاستیده تاثیرچن بیلگن‌لیگی اوچون کتابی بو تیل ده نشر بولیشنی اوستون کورگن. اونگه کوره، بیران نشریات کتابینی سانسور قیلمسدن فارسچه و پشتو تیلی ده نشر قیلسه، موافق دیر.
یاش عیال یازووچی اوله‌راق ادبیات دنیاسیگه کیریش مرسل سیاس اوچون «قولی» ایمس، بیراق او نینگ ایتیشیچه، فرانسه ده‌گی اوقووچیلر او نینگ ایجادینی خوش قرشی له‌گنلر. او خارجی مخاطب‌لر اوچون کتاب ارزشینی عیاللر گه عاید موضوع‌لر دهشتلی حکایه‌لر شکلی ده یازیلیش گه بیله‌دی.
سیاس نینگ ایشانچی گه کوره، جمعیت نینگ بو حکایه‌لر گه نیازی بار و تاریخ ده ثبت بولیشی اوچون قیته-قیته عکس ایتّیریلیشی درکار؛ کیینگی نسللر آنه‌لری قنده‌ی احوال و زورهوانلیکلر بیلن یشه‌گنلریدن آگاه بولیش و بو احوال نی توخته‌تیش اوچون بو حکایه‌لر مکتوب بولیشی کیره‌ک.
او اوزینی حکایه‌چی صفتیده کورگنی اوچون کوپراق یازیشنی خواهله‌یدی؛ چونکه افغانستان‌لیک عیاللر کونینی زوره‌وانلیک و کمسیتیش بیلن باشلش گه ایشانه‌دی. سیاس حکایه یازیشنی اوزی نینگ ناراضی‌لیک اصولی دیب بیله‌دی و حاضر افغانستان عیاللری نینگ تیریکچیلیک واقعیت‌لرینی عکس ایتّیرگن بیر حکایه و رومان یازماقده.
او عیاللر ساحه‌سیده خصوصن سرکوب قیلیش تیزیمی بیلن افغانستان ده آلیب باریله‌یاتگن ایشلرنی ییترلی بیلمه‌یدی. او نینگ ایشانچی گه کوره، تینگلیکّه ایریشیش قیین و افغانستان ده کونسه‌یین عیاللر نینگ احوالی آغیرلشیب بارماقده. سیاس حکایه‌سی یاپیق و پرواسیزلر میه‌لری گه ضربه بیریب و نهایت شوک کبی زوره‌وان جمعیت گه ضربه اوریشینی یخشی بیله‌دی.
او سورگونده‌گی قیزلر دن یازیب و جنسیت گه عاید ظلم نی مکتب قیلیب و اولر قنده‌ی سرکوب بولماقده و جهان ایسه کوزه‌تیب توره‌یاتگنینی همه گه کورسه‌تیش‌لرینی ایسته‌یدی. او تاریخ گه ثبت بوله‌دیگن و عذاب چیکّن افغانستان عیاللری نینگ حقوقی سوره‌لیشی اوچون بو کبی یازیله‌دیگن حکایه‌لرنی مستندسازلیک دیب بیله‌دی.
