ایران نینگ اسراییل گه جوابی؛ باشلنیش یا که بحران یکونی؟
ایران اسلامی جمهوریتی نهایت قصاص آلیش ماشه‌سینی تارتدی و اوچ یوز دن آرتیق پهپاد و موشک نی اسراییل توپراغی گه آتدی. تحلیلچیلر ایران نینگ قصاص آلیش اوچون هجوم قیلیشینی گمان بیلن گوزه‌تر اېدیلر، بیراق کوپچیلیک ارزان ورینت اۉرنیگه قیمت ورینت نی قوللشینی پیش‌بینلیک قیلمه‌گندیلر. هجوم کوچلی کوریلگن بولسه ده، یېتکرمه‌لر نینگ معلومات‌لری اساسیده ضرری اونچه‌لیک بولمه‌گن، چونکه راکته و پهپادلر اسراییل و متحدلری نینگ پدافندی اوسکونه‌لری تامانیدن بوتونلی هم بولمسه خنثا اېتیلگن. امریکا جمهور باشلیغی جوبایدن هم ایران نینگ اسراییل حربی آست قوریلمه‌لری گه هجومی مثل‌سیزلیگینی اېتگن بولسه ده، بیراق مملکتی پهپاد و راکته‌لرنی خنثا قیلیش ده تل‌آویو گه یاردم بیرگنینی معلوم قیلگن.
اسراییل نینگ ایران قنسولگرلیگی گه هجومی و بو مملکت نینگ قصاص آلیش جوابی خصوصیده، ایکّی سوال تاپیله‌دی:
۱- تهران قیمت ورینت نی سینیب کوریشی گه نیمه سبب بولدی؟
بو سوال گه جواب قیتریشدن آلدین، ایکّی مهم نکته گه اشاره قیلیش کېره‌ک:
بیر: ایران غزه بحرانی اونیتیلیشینی اېسته‌مسدی و اېستمه‌یدی، چونکه بنیامین نتانیاهو دولتی نینگ مهم پاشنه‌سی گه اېلنگن. اسراییل قوشنی‌لری بیلن کوپ اوروش‌لرنی تجربه قیلگن، بیر قنچه ییرلرنی باسیب آلیب و رقیب تامانی گه آغیر تلفات یېتکیزگن، بیراق هېچ زمان سۉنگی آی‌لر کبی جهانی باسیملر گه قرار تاپمه‌گن. حتا امریکا قۉشمه ایالتلری اسراییل نینگ استراتیژیک متحدی اوله‌راق نتانیاهو نینگ بو حرکتی گه قرشی‌لیک کورسه‌تیب و یاردملری مقدارینی کمه‌یتیرگن. دنیا ده عامه اسراییل گه قرشی دیر. مثال اوچون، امریکا سیلاو نامزدلری، سیلاو گه غلبه قازانیش اوچون اۉتمیشده اسراییل‌نی قۉللب-قوتلش آتیده تلاش قیلر اېدیلر، بیراق حاضر سیلاو گه غلبه قازانیش اوچون فلسطین‌لیکلرنی قۉللب-قوتلش‌لرینی کورسه‌تیش گه اۉرینماقده‌لر. سببی هم انیق دیر: غزه ده اسراییل اردوسی نینگ ییر و هوا هجوملریده ۳۳ مینگ تینچ اهالی نینگ قربان بولیشی. شونی اوچون حاضرگی شرایط ده اسراییل گه قرشی ایران تهدیدلری کوچه‌یشی نتانیاهو دولتی نینگ فایده‌سی گه دیر؛ چونکه غرب دولتلری اونی دستکله‌یدی و غزه بحرانی اونیتیلیشی ممکن. تهران بوتوغریده اعتبارسیز بولیب و اسراییل گه هجوم اۉیوشتیردی، ممکن غزه اوروشیده‌گی معادله اۉزگرمسلیکنی اویله‌گن.
ایکّی: اسراییل نینگ نفوسی و جغرافیه‌سی کیچیک بولسه ده، بیراق منطقه ده حربی نطقه‌ی نظردن کوچلی دیر. عرب دولتلری گروهی طرزده نیچه مراتبه اوشبو مملکت بیلن توقنشگن، لېکن بای بیریشگن. نهایتده او نینگ تن آلیشدن باشقه چاره تاپمه‌گنلر. اسراییل دولتلر بیلن اوروش ده هردایم غالب بولگن شونی اوچون حربی نقطه‌ی نظردن کوچلی و غرب دولتلری اینیقسه امریکا قۉشمه ایالتلری تامانیدن آهنین طرزده دستکلنه‌دی. اېنگ مهمی تجربه شونی کورسته‌دی که اونینگ توپراغی گه بیر راکت آتیلگن حالده، اونگه مینگ راکت بیلن جواب قیتره‌دی؛ حاضرگچه اۉزیدن دفاع قیلیب و هېچ کیم اونگه توسیق بوله آلمه‌گن. ینگی مثالی حماس نینگ هجومی گه مناسبت کورسه‌تیش گواهی‌میز. بو که خوفسیزلیک کینگشی نینگ هېچ بیر قطع‌نامه‌سی گه اعتبار بیرمسلیگی برچه اعتبارینی اۉزی گه قره‌تگن.
ایران نینگ اسراییل گه هجوم قیلیش مهم عاملی، اونینگ «آلدینی» آلیش اوچون سعی-حرکت قیلیش دیر؛ تل‌آویو بولگن جایده قالیب و تهران منفعت‌لرینی ېنه بیر مراتبه منطقه اینیقسه سوریه ده نشانگه آلالمسلیک دیر. جمهوری اسلامی اۉز طرفدارلری اوچون بو خطرنی تن آلگن ایشانچ‌لر اونچه‌لیک اعتبارلی اېمس. ایران باشقه ورینت‌لردن فایده‌لنسه، کوتگن نتیجه گه اېریشه آلمسلیگینی اویله‌گن بولیشی ممکن. البته اۉتگن کیچه ده‌گی هجومی اونینگ آلدینی آلیش گه سبب بوله‌دیمی یوق زمان بونگه جواب قیتره‌دی.
اسراییل نینگ ایران گه هجومیده ییرنی هیده‌‌گن نرسه دیپلماسی مساله دیر. ایران مناسبت کورستمه‌گونچه، دیپلماسی غیلدیره‌گی غیلدیرماقده اېدی. عمان امریکا نینگ ایران گه پیام یېتکزیشی اوله‌راق بو مرته ایکّی تامان آره‌سیده باریب کېلماقده اېدی. اسراییل دستکچیلری غرب دولتلری نینگ مهم تشقی ایشلر وزیرلری ایران تشقی ایشلر وزیری حسین امیرعبداللهیان بیلن علاقه قوریب و ایران نینگ بوتوغریده خویشتن‌دارلیکّه چیقیردیلر. مثال اوچون جرمنی تشقی ایشلر وزیری آنالنا بربوک، امیرعبداللهیان بیلن تلفون آرقه‌لی ۹۰ دقیقه صحبت قیلدی. حتا امریکالیکلر تورک، سعودی و چین تامان‌لری آرقه‌لی ایران نینگ خویشتن‌دارلیکّه چیقیرگن اېدی. غرب یېتکرمه‌لری ایران هجومیدن آلدین بوتوغریده اۉز دقت‌لرینی قره‌تگندی. حتا جوبایدن جمهوری اسلامی یقینده هجوم قیلیشینی ادعا قیلدی. اسراییل نینگ توپراغی گه هجوم قیلیش قرمز چېزیغی اېدی، آگاهانه طرزده اۉزیدن قانونی طرزده دفاع قیلیشنی کوتیب تورگندی؛ که برچه نرسه کوتیش‌لر گه قرشی یوز بیردی. اوشبو مقاله یازیلگونگه قدر اسراییل نینگ مناسبتیدن هېچ قنده‌ی علامت کوریلمه‌گن.
یوقاریده‌گی مساله‌لر گه بناً دیپلماسی رولینی کوپراق مجسم قیله‌دی؛ بو معنا ده که غرب دولتلری اینیقسه امریکا ایران تامانیدن محدود و ضرری آز بولگن جواب گه قانیقیشی ممکن. عین‌حالده اۉتمیشده اسراییل توپراغی گه هجوم اولر اوچون «تابو» اېدی و تېزلیک بیلن تل‌آویودن دفاع قیلیش مقصدیده میدان گه کېریب و اونی رقیبی گه قرشی غالب قیلر اېدیلر. ایران عملدارلری بو هجوم محدود و تنبیه قیلیش مقصدیده اۉیوشتیریلگنینی اېتگنلر. غرب دولتلری هجومدن سۉنگ اونچه‌لیک جدی اېمس اېدیلر و حتا امریکا اسراییل نی قصاص آلیش اوچون هجوم قیلمسلیگیدن آگاه‌لنتیردی؛ بو مساله ایران عملدارلری بیلن هم شریک قیلینگن‌لیگی ممکن.
۲- ایران نینگ اسراییل گه جوابی؛ بحران باشلنیشی یا که یکونی؟
اسراییل نینگ اۉتمیش حرکتلرینی معیار قرار بیرگن حالده، کورگن ضربه‌سیدن کوره کوچلی راق جواب قیتریشی کېره‌ک. بیراق جیم تورگن حالده، نیچه عاملدن تاثیرلنگن‌لیگی ممکن:
بیر، اسراییل سوریه ده توپراغیده ایران قنسولگرلیگینی نشانگه آلیب و ایران‌لیک بیر قطار مستشارلر نینگ اۉلیمی گه سبب بولدی، خلق‌ارا قانون-قاعده‌لر اساسیده قنسولگرلیک بیر مملکت نینگ توپراغی حسابلنه‌دی. شونی اوچون اسراییل اویین‌نی باشله‌دی و حاضر جوابینی آلگن.
ایکّینچی، ایران نینگ اسراییل گه هجومی کورینیشیچه آغیر اېدی، بیراق معلومات‌لر اساسیده تلفاتی و ضرری آز بولگن. احتمال تل‌آویو متقابل هجوم اۉیوشتیرمسلیگی ممکن ېنه هم اوتمیش حرکتی گه قرشی دیر.
اوچینچی، نتانیاهو دولتی غزه بحرانی گه چومگن و اۉزی گه قرشی ینگی جبهه آچیش گه هېچ علاقه‌سی یوق. مثال اوچون اسراییل ایران توپراغی گه هجوم اۉیوشتیرگن حالده، اونینگ احتمالی ضررلری حجمی گه قره‌گنده، منطقه‌وی اوروش باشلنمسلیگینی کیمسه کفالت قیله آلمه‌یدی. بونده‌ی تقدیرده اسراییل هم ضرر کوره‌دی.
تورتینچی- ایران حاضرگی شرایط ده هر بیر مملکت اینیقسه اسراییل بیلن مستقیم اوروش گه کېریشنی اصلا اېستمه‌یدی. دیپلماسی آغیر قاعده‌لر گه اعتبار بیرمسدن اسراییل گه هجوم قیلیش سببی یوقاریده اېسله‌تیلگن. شونی اوچون شو نقطه ده ماجرالر گه چېک قوییلیشینی اېسته‌یدی.
بیشینچی- امریکا قۉشمه ایالتلری اسراییل نینگ یگانه حامیسی اوله‌راق بحران گه چېک قوییلیش طرفداری دیر، چونکه بیر وقت ایچیده اۉرته شرق و اروپا شرقی‌ده اوروش گه کېره آلمه‌یدی. امریکالیکلر آچیق طرزده ایران بیلن مستقیم اوروش گه کېرمسلیک‌لرینی اېتگنلر. شونینگدیک اسراییل عملدارلرینی اولر نینگ اویغون‌سیزلیگی بیلن ایران گه هجوم قیلمسلیک‌لری حقیده آگاه‌لنتیرگن؛ اۉیوشتیریله‌دیگن هجوم محدود و ماجرا کېنگه‌ی مسلیک معناسیده.
بایدن دولتی اوچون اسراییل نی دستکلب و اۉرته شرق ده باتلاق گه باتیش اۉرنیده اوکراین اوروشیده غلبه قازانیش مهم دیر. بایدن روسیه و چین نی ضعیف قیلیش اوچون افغانستان نی طالبان گه تاپشیردی. اوشبو کونلر ده اوکراین احوالی یخشی اېمس سببی هم امریکا نینگ اسراییل نی قۉللب-قوتلش اوچون اۉرته شرق‌ده مصروف بولیشی دیر. اروپالیکلر هم قیین احوالده قالگن و امریکا اوکراین اوروشیدن ایاغینی آرتگه چېکیب و اوروش مسوولیتی اولر نینگ بوینیگه قالیشیدن تشویش ده. شونی اوچون غرب دولتلری اوچون بیر وقت ایچیده ایکّی اوروشنی باشقریش قیین و اۉرته شرق ماجرالری گه چېک قویه آلمه‌گن تقدیرده، هېچ بولمسه اسراییل نینگ خفه بولیشیگه سبب بولسه هم اونی کېنگه‌ی مسلیگی اوچون اۉرینیشدن باشقه یولی یوق.
