هرات‌ده دارگه آسیلگنلرنینگ کیملیگی بېللی اېمس اېدی
شجاع امینی
میزان‌نینگ اوچینچیسی کۉپ چرچه‌گن حالده‌من. کوتیش و بخت‌سیزلیک مېنی بیزاوته قیله‌دیر. اوچ کیشی میز. درب ملک هتلی‌ده یشش اوچون اتاق آلگن میز. اوستیمدن هر کون اۉتیشی بیلن، چرچه‌گنلیک و بیزاوته‌له‌نیش کۉپیگنی سَری کۉپه‌یه‌دی. درب ملک، هرات شهریده‌گی گوجوم و تیقین جایلردن. بو یېرده جوده کۉپ مسافرخانه‌لر بار. بو جایده‌گی مسافرخانه‌لرنینگ نرخی هم مناسب. ایران کېته‌دیگن کېمسه‌لر یا – ده ایران‌دن افغانستان کېلگن کیشیلر، ایشلری یۉلگه توشگونچه، منه شو یېرده جایلشگن درب ملک مسافرخانه‌سیده بۉلیب یشه‌یدیلر. هر بیر پیتدن کۉره قیغوگه باتگن و زېریککن احساس قیله‌من اۉزیمنی، گویا بو کونلرده حیاتیمده یېریک بیر فاجعه‌نینگ گواهی بۉلماقده‌من. اۉرتاقلریم تشقریلرگه ایله‌نیب چیقه‌دی و مېن یالغیز اتاقده قاله‌من. سیاحت و ایله‌نیش شوقی مېنده اۉلگن دیر و دوستلریمنی بدرقه اېته آلمه‌یمن. آلدینمه – کېین سیگرت توته‌من. ایچیمده‌گی ماتمنی سیگرت‌نینگ توتینی بیلن تماغدن چیقاریب اتاق اطرافیگه پوپله‌یمن. سیگرت توتینی اۉرتاقلریم اوچون هر دایم جیرکنجلی دیر و هر بیته سیگرتنی یاقیش بیلن اولر عذاب چېکیشه‌دی. اۉرتاقلریم مېندن کۉره چلکیشیب کېتگن بۉلیشی ممکن، لېکن یاشلری مېندن کته بۉلگنی و حیاتده بوندن کۉره قۉرقینچلی حادثه‌لرنی تجربه اېتگنلری سبب هیچ نرسه‌نی فرقیگه اېمسلر. مېنی چیدملی بۉلیشگه اونده‌یدیلر. مېنگه یاروغ و یشیل بیر کېله‌جکدن بشارت بېره‌دیلر. قپقرانغو – ضم‌ضیا شرایطگه شونده‌ی تسلیم بۉلگنمن که قولاغلریم بو وصیتلرنی اېشیتیشدن کَر بۉلگن.
توشدن کېین، اتاقده‌گی تختگه آرقمنی بېریب اوزه‌لیب یاتگنمن. لېکن فیس‌بوکنی کوزه‌تیب باریشنی قالدیرمه‌یمن. تۉستدن اویقوگه کېتیب قاله‌من. توستدن توتگن اویقو بعضن جوده آغیر بۉله‌دی و کۉپ دوام اېته‌دی. نېچه ساعتدن سۉنگ اېشیک‌نینگ آچیلیش تاووشی بیلن اویغانه‌من و اۉرتاقلریمدن بیری کیریب کېله‌دی و مېنگه قره‌ب دېدی: طالبلر آدم اۉغیرلاووچی تۉرت کیشینی هرات شهری‌نینگ تۉرت چوکیده اعدام قیلگنلر، سېن هنوز هم اویقوده سن. قولاغیم دوستم نینگ سۉزلریگه و خیالیم اېسه باشقه جایده. اویقوم آغیر بۉلگنی باعث می بو تاووشنی گویا اویقومده اېشیته‌یپمن. قۉرقینچلی بو خبرنی کېلتیرگن دوستم، بیر آز چقچقی کیشی و بعضن کولگیلری بیلن مېنی آزار و اذیت قیله‌دی. بعضن طالبلرنی شهرنینگ جاده‌لریده کۉرگنیمیزده، مېنی قۉرقیتیش اوچون طالبلرگه ایتماقچی بۉلردی، مېن جمهوریت زمانیده دادستان/ قاره‌لاوچی ( دادستان/ قاره‌لاووچی اېمس، دادستانی اداره‌سیده ایشلردیم.) کۉپینچه طالبلرنی تورمه‌گه تشله‌گن بۉلسم گویا. دوستم نینگ سۉزلرینی جدی آلمسدن هر دایمگیدېک هزل دېب توشینه‌من. او اتاقنی ترک قیلیب، طالبلر تۉرت کیشینی دارگه آسگن جایگه کېته‌دی. هنوز اویقودن تورمه‌گنمن اۉرتاغیم قیته‌دن اتاق‌قه کېلیب، تفصیلات بیلن دارگه اوریلگنلرنینگ خبرینی آلیب کېله‌دی؛ چونکه بو مرته صحنه‌نی باریب یقیدن کۉریب کېلگن. یاتگن جایمدن سکرب توریب یېرده چۉکه‌له‌نیب اۉلتیره‌من. اویقو آغیرلیگینی هنوز هم کۉزلریمده احساس قیله‌من.
چوقور اویقوده بۉلسنگیز ودارگه آسیلگنلر خبرلرینی اېشیتگنینگیزدن کۉره دهشتلیراق دقیقه بۉلمسه کېره‌ک. کپریکلریم بیر- بیراویگه یاپیشگن جوده قیینلیک بیلن اۉرتاغیم نینگ یوزیگه قره‌‌یمن. اۉزیمنی عادی حالتگه کېلتیریش اوچون کۉزلریمده‌گی آغیر اویقونی اوچیریشگه اولگوره‌من. کتّه ضربه‌دن آغدریب کېتدیم و اۉرنیمدن تورالمه‌یپمن. بو حقده بیرار مطلب نشر بۉلگن بۉلسه اۉقیماقچی بۉلیب فیس‌بوککه کیره‌من. لېکن، فیس‌بوکده هم هیچ نرسه یازیلمه‌گن بو تۉغریده. اۉرتاغیم اېسه درب ملک چوکیگه باریب، بو چوکده دارگه آسیلگن انسانلرنی یقیندن باریب کۉریشگه تاکیدله‌یدی. مېن ایسه انسانلرنی بونده‌ی قیناق بیلن اۉلدیریلگنینی تماشا قیله آلمه‌یمن، چوک‌گه کېتیشدن باش تارته‌من. بیر تاماندن جمعیت‌نینگ گوجوملیگی آغیرلیک قیله دیر و صحنه‌نی کۉریش بیلن روحی ضربه کۉریشی ممکن و باشقه بیر تاماندن طالبلردن یامانیم کیلگنی اوچون صحنه‌نی کۉریشنی یاقتیرمه‌یمن. هتل یوقاریسیگه چیقیب صحنه‌نی تماشا قیلیشیم اوچون اۉرتاغیم رهنمالیک قیله‌دی؛ چونکه بیز یشه‌دیگن هتل اوشبو چوک نینگ نېچه مترلیگیده دیر. هتل اوچ قووتلی دیر. بیزنینگ اتاغیمیز ایکینچی قووتده دیر. دارگه آسیلگن انساننی کۉریش اوچون اوچینچی قووتنی باسیب چیقیب هتل تامی اوستیگه چیقیشم کېره‌ک ایدی. بو خبرنی و اونینگ حقیقتینی اېشیتیب، ایچیمده هلاکت دهشتی ایلدیز آته‌دی. کاشکی یلغان بۉلسه ایدی! ایاغلریم بۉشه‌ب قاله‌دی قدملرنی جوده قیینلیک بیلن کۉتره‌من. طالبلر قوماندانلریدن ملا ترابی‌نینگ آگاهلنتیرگن سۉزلری اېسیمگه توشه‌دی: جنایتچیلر ییگیرمه بېش ییل اوّل قنده‌ی جزالنگن بۉلسه، حلی هم خودّی شونده‌ی جزالنه‌دی؛ بو جنایتچینی قییناققه سالیش و اونگه سلبي اعتبار بېریش کېره‌کلیگینی انگله‌ته‌دی. هتل‌نینگ دیواریگه سویه‌نیب سویه‌نیب تام اوستیگه چیقیب باره‌من. آلدین چوککه باریب صحنه‌نی یقیندن باریب کۉرگن اۉرتاغیم، حلی مېنگه همراهلیک قیله‌دی. دوستم نینگ همراهلیگی‌سیز بو دهشتلی صحنه‌نی حتی هتل‌نینگ تامی اوستیدن کۉریش هم میسر اېمس اېدی. هتل‌نینگ تامی تۉرت تامانیدن بلند دیوار بیلن اۉره‌لگن. هتل، انسانلر نېچه مترلیکده دارگه آسیلگن بیر موقعیتده قرار تاپگن. اۉرتاغیم، تېمیر زینه‌نی آلیب کېلیب دیوارگه تینتیره‌دی. بوتون وجودیمنی دهشتلی قۉرقوو اۉریب آلگن بیر پیتده ایاغلریمنی زینه‌گه قۉییب، دارگه آسیلگن انسانلر تامان نظر تشیله‌یمن. صحنه‌نی کۉریش بیلن، یوره‌گیم تېز – تېز اوره باشله‌یدی و بدنیم ساختمانی تیتره‌یدی بدنیم توکلری راست بۉله‌دی. کېمسه گویا جنایت قیلگنی اوچون، بلکه قانون ایاغ آستی اېتیلب صحرایی محکمه رونق تاپیب بیر انسان دهشتلی اۉلدیریلیشیدن بوتون بدنیمده‌گی توکلر راست بۉلگن. دارگه آسیلگن کیشی‌نینگ بوتون بدنی قانگه بۉیلگن دیر، گویا قانگه تۉله بیر اریققه چومیلگن بۉلسه. جان‌سیز حالتده بیرگینه چنگگکه آسیلگن. ایرتیق – ایرتیق کییملری اونینگ بدنینی یاپیب تورگن. بیر- بیراویدن فاصله آلگن ایاغلری حرکت‌سیز حالتده هواده آسینه‌لیب تورگن. شونینگدیک قۉللری شلپه‌ییب قالگن. کۉکره‌گیگه قاغد یاپیشتیریلگن.
قاغدده نیمه یازیلگنینی اۉقیه آلمه‌یمن. قویاش یېر یوزیده ییره‌لیب تورگن. آدملر جسدلر تماشاسی بیلن سرک اوستیده آواره، شونده‌ی بیر حالکه ایگینه تشله‌سنگ ییرگه توشمه‌یدی. جمعیت مور ملخ دېک چیقیله‌دی. همه چنگگکه آسیلگن هواده سۉله‌یب تورگن جان‌سیز انسان‌نینگ تماشا قیله‌دی. همه نینگ کۉزی هواده عکس و ویدیو یازیب آله دیلر. ایریملر لذت آلیشی ممکن و ایریملر اېسه عبرت. بیر قنچه آدم اېسه صحرایی محکمه‌گه نفرت اېته‌دی. سیکینگینه هتل تامیدن ایکّینچی قووتگه توشیشگه اولگوره‌من. هتل نینگ دهلیزیگه کېلیشیم بیلن، بیر چېتده قۉییلگن موبل اوستیگه اۉلتیریب چوقور سکوتگه کیته‌من. برماغیمنی تیشلب کۉزلریمنی یېرگه تیکیله‌دی. اوزاق وقت اۉتمه‌ی صحنه‌نی کۉریش اوچون کېتگن مسافرلر ایاغی‌نینگ تاووشی دهلیزده حاکم سکوتنی سیندیره‌دی. صحنه‌نی تماشا قیلگن کېتگن آدملرنینگ هر بیری‌نینگ یوره‌گیده بیر عالم قیغو و غم. کیمدیر انساننی اۉلدیریشنی انسان قدر- قیمتینی سقلش حقوقیگه قرشی دېیدی. کیمدیر واقعه‌نی تماشا قیلگنی بارگنلرنینگ آغزیدن دېدی: دارگه آسیلگنلر آدم اۉغیرلاوچیلر اېمس، معتادلر اېکنلر. باشقه‌لرنی قۉرقیتیش اوچون جسدلرنی شهرده دارگه تارتگنلر. چوکده باشقه بیر صحنه‌نی کۉرگنی کیتگن اۉرتاقلریدن بیری، دېدی: دارگه تارتیلگن جسد ینگی اېمس اېدی، قوروق و قاق کۉرینردی. بوگون‌نینگ اېرته‌سی عزیزبانککه باریب اوزون بیر صفده کوتیب توره‌من. تانگ ایندی یاریشگن، قویاش هنوزگچه همه جاینی قاپلمه‌گن. همه دارگه تارتیلگنلردن گپیره‌دی و هر کیم اۉزیچه تبصره قیله‌دی. کۉپچیلیک قتل اېتیلگنلرنینگ آدم اۉغیرلشی و آدم اۉغیرلاوچی جنایتینی صادر اېتگنلیکده گمان قیلینیب دارگه آسیلگنینی قتّيق شبهه بیلن قره‌شه‌دی. کیم دیر دېدی: اگر بو تۉرت کیشی آته و اۉغیلنی اۉغیرله‌گن بۉلسه، نېگه عامه‌وي اخبارات واسطه‌لریده کېنگ یاریتیلمه‌دی، اۉغیرلنگنلر حقیده به‌تفصیل معلومات بېریلمه‌دی. بو برچه‌نی بو ایشده آدم اۉغیرلش حرکتیدن شبهه‌لنیشیگه سبب بۉلدی. کۉپچیلیک جمهوریت دوریده آدم اۉغیرلش حالتلریگه تۉغری مناسبتده بۉلمه‌سه، هېچ بۉلمه‌گنده ایش نینگ ماهیتی و تمایلی عامه‌وي اخبارات واسطه‌لری آرقلی یخشی عکس اېتتیریلردی، دېدیلر.
